Tacciana Proćka

Tacciana Proćka
Data urodzenia	8 lutego 1951
	Przewodnicząca Białoruskiego Komitetu Helsińskiego
Okres	od 1995; do wiosny 2008
Przynależność polityczna	Białoruski Komitet Helsiński
Następca	Aleh Hułak

Tacciana Siarhiejeuna Proćka (biał. Таццяна Сяргееўна Процька^[a], ros. Татьяна Сергеевна Протько, Tatjana Siergiejewna Prot′ko; ur. 8 lutego 1951 w Mińsku) – białoruska działaczka społeczna, obrończyni praw człowieka, w latach 1995–2008 przewodnicząca Białoruskiego Komitetu Helsińskiego; kandydatka nauk filozoficznych (odpowiednich polskiego stopnia doktora)

Życiorys

Urodziła się 8 lutego 1951 roku w Mińsku w Białoruskiej SRR, ZSRR^[1]. W 1974 roku ukończyła Białoruski Uniwersytet Państwowy (BUP), w 1983 roku uzyskała stopień kandydatki nauk filozoficznych (odpowiednich polskiego stopnia doktora)^[2]. Temat jej dysertacji kandydackiej brzmiał: Zmiana struktury wiedzy fizycznej w procesie jej rozwoju. W 1968 roku rozpoczęła pracę jako techniczka, a od 1972 inżynier w Katedrze Fizyki Półprzewodników. Od 1982 roku była wykładowczynią na Katedrze Fizyki Jądrowej BUP, od 1983 kolejno młodszą pracowniczką naukową, pracowniczką naukową i starszą pracowniczką naukową Instytutu Historii Akademii Nauk Białoruskiej SRR. W latach 1992–1994 pracowała jako starsza redaktorka Kompanii Radiowo-Telewizyjnej Białorusi, redaktorka programu radiowego „Nasza Minuuszczyna” (pol. Nasza Przeszłość), komentatorka polityczna. Od 1996 roku była starszą pracowniczką naukową Instytutu Historii^[1].

Tacciana Proćka od 1995 roku była przewodniczącą Białoruskiego Komitetu Helsińskiego (BKH)^[1]. W 2000 roku przez Komitet i białoruskie media przetoczyła się dyskusja na temat kontrowersji wokół metod pracy przewodniczącej, w tym kwestii źródeł finansowania organizacji. W związku z tym część działaczy będąca w opozycji do Proćki opuściła BKH i założyła nowe stowarzyszenie „Helsinki XXI”. Od 2004 roku Komitet był wielokrotnie obiektem spraw sądowych w związku z zarzutami ze strony władz o niepłacenie podatków od pomocy finansowej otrzymywanej z Europy Zachodniej. Wiosną 2008 roku Tacciana Proćka złożyła wniosek w prośbą o zwolnienie jej ze stanowiska przewodniczącej BKH. Rada wniosku nie przyjęła, jednak zgodnie ze statutem organizacji, wystarczy sam wniosek. Pełniącym obowiązki przewodniczącego został Aleh Hułak^[2]. W późniejszym okresie została zastępczynią przewodniczącego BKH i jedną z przywódców Ruchu Społecznego „Mów Prawdę!”^[3].

Prace

Tacciana Proćka jest autorką i współautorką prac o tematyce historycznej w języku białoruskim i rosyjskim:

W bor′bie za triezwost′: Stranicy istorii. Mińsk: 1988. (ros.).;
Ekpierymientatar z Biełastockaj himnazii: Karal Czachowicz. Mińsk: 1990. (biał.).;
(we współautorstwie z A. Wróblewskim): Iz istorii riepriessij protiw biełorusskogo kriestjanstwa: 1929–1934. Mińsk: 1992. (ros.).;
Dasledczyk tajamnic swiatła: Alaksandr Sadouski. Mińsk: 1994. (biał.).;
Pakutnik za Wieru i Baćkauszczynu: Mitrapalit Mielchisedek. Mińsk: 1996. (biał.).;
Wyniszczennie sialanstwa. Wioska Uschodniaj Biełarusi pad ciażaram balszawickich represijau 30-ch hadou. Mińsk: 1998. (biał.)..

Odznaczenia

Medal Franciszka Bahuszewicza Białoruskiego PEN-Centrum^[1].

Życie prywatne

Tacciana Proćka jest zamężna, ma dwie córki^[1]. Prywatnie zajmuje się kolekcjonowaniem banknotów, posiada ich ok. 700–750^[3].

Uwagi

↑ Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Тацяна Сяррееўна Процька (czyt. Taciana Siarhiejeuna Proćka).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kto… ↓, s. 210–211
↑ ^a ^b Протько Татьяна Сергеевна. Kto jest’ kto w Riespublikie Biełaruś. [dostęp 2016-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-17)]. (ros.).
↑ ^a ^b Тамковіч 2011 ↓, s. 8–11

Bibliografia

Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.
Аляксандр Тамковіч: Без палітыкі. Smoleńsk: Smolenskaja Gorodskaja Tipografija, 2011, s. 156. ISBN 978-863-2231-12-5. (biał. • ros.).

[a1-1] Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Тацяна Сяррееўна Процька (czyt. Taciana Siarhiejeuna Proćka).

[a-2] Kto… ↓, s. 210–211

[b-3] Протько Татьяна Сергеевна. Kto jest’ kto w Riespublikie Biełaruś. [dostęp 2016-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-17)]. (ros.).

[c-4] Тамковіч 2011 ↓, s. 8–11

[a]

[1]

[2]

[3]