Szwadron kolarzy

Szwadron kolarzy – pododdział kawalerii Wojska Polskiego II RP wyposażony w rowery.

Szwadrony nie występowały w organizacji pokojowej wojska. Były pododdziałami formowanymi w czasie mobilizacji alarmowej. Miały pełnić rolę oddziałów rozpoznawczych w brygadach kawalerii. Zorganizowane były one w 3 plutony, a każdy pluton składał się z 4 sekcji po 6 szeregowych. Trzy sekcje uzbrojone były w rkm, a jedna w ckm.

W 1939 sformowano jedenaście szwadronów kolarzy dla brygad kawalerii. W nawiasach podano nazwę jednostki mobilizującej:

szwadron kolarzy nr 1 (4 psk) dla Nowogródzkiej BK (pierwotnie przeznaczony dla Mazowieckiej BK) - por. kaw. Leszek Edward Irzyłowski z 4 psk,
szwadron kolarzy nr 2 (20 puł.) dla Kresowej BK - por. kaw. Władysław Bober z 20 puł.,
szwadron kolarzy nr 3 (4 puł.) dla Wileńskiej BK - ppor. kaw. Jerzy Wiktor Majewski z 4 puł.,
szwadron kolarzy nr 4 (2 psk) dla Wołyńskiej BK - ppor. kaw. Stefan Konstanty Suchodolski z 2 psk,
szwadron kolarzy nr 5 (8 puł.) dla Krakowskiej BK - rtm. Antoni Starnawski z 8 puł.,
szwadron kolarzy nr 6 (14 puł.) dla Podolskiej BK - por. kaw. Władysław Maria Tomasz Orski^[1],
szwadron kolarzy nr 7 (15 puł.) dla Wielkopolskiej BK - por. kaw. Zbigniew Witold Marcin Barański z 15 puł.,
szwadron kolarzy nr 8 (18 puł.) dla Pomorskiej BK - ppor. kaw. Tadeusz Michał Rawski z 18 puł,
szwadron kolarzy nr 9 (3 psk) dla Mazowieckiej BK (pierwotnie przeznaczony dla Nowogródzkiej BK) - mjr kaw. Edward Marian Śniegocki z 3 psk,
szwadron kolarzy nr 10 (10 puł.) dla Podlaskiej BK - ppor. kaw. Marian Aleksander Jurecki z 10 puł.,
szwadron kolarzy nr 11 (3 pszwol.) dla Suwalskiej BK - rtm. Andrzej Pruszyński z 3 pszwol.

W sierpniu 1939 sześć pułków, wchodzących w skład Wielkopolskiej i Pomorskiej Brygady Kawalerii, sformowało w czasie mobilizacji szwadrony kolarzy. W trzech pułkach Wielkopolskiej BK szwadrony kolarzy składały się z trzech plutonów kolarzy i drużyny ciężkich karabinów maszynowych, uzbrojonej w dwa ckm-y Maxim wz. 08 i 4 rkm-y.

szwadron kolarzy 15 puł - por. Przemysław Czarnocki
szwadron kolarzy 17 puł - rtm. Janusz Chrzanowski
szwadron kolarzy 7 psk - por. Jerzy Iwanicki
szwadron kolarzy 2 pszwol - por. Stanisław Stryjewski
szwadron kolarzy 16 puł - por. Jerzy W. Woszczyński
szwadron kolarzy 8 psk - por. Czesław Begale

W pozostałych trzydziestu jeden pułkach kawalerii dowódcami plutonów kolarzy byli:

1 pszwol - por. Ryszard Trętowski

3 pszwol - ppor. Jerzy Gilewicz

1 puł - ppor. Jan Warnke

2 puł - ppor. Bolesław Feliks Treliński

3 puł - ppor. Marian Kuziak

4 puł -

5 puł -

6 puł - ppor. Adam Urbanowicz

7 puł - por. Wojciech M. K. S. Konopka

8 puł - ppor. Zdzisław Januszewski

9 puł - ppor. Włodzimierz Siemiński

10 puł - ppor. Jan Mączka

11 puł - ppor. rez. Stefan Piórkowski

12 puł - por. Eugeniusz Sierosławski

13 puł - por. Mieczysław Bubień

14 puł - ppor. Zbigniew Wacek

18 puł - ppor. Witold Łoziński

19 puł - ppor. Tadeusz Józef Bączkowski

20 puł -

21 puł - ppor. Tadeusz Orzęcki

22 puł -

23 puł - por. Czesław Szurmiak

25 puł - ppor. rez. Marian Śrutka

26 puł - ppor. rez. Andrzej Dobrski

27 puł - ppor. Henryk Jemiołek

2 psk - ppor. Józef Kotwica

3 psk - por. rez. Włodzimierz Teodor Sawczuk

4 psk - ppor. rez. Jerzy Paśniewski

5 psk - ppor. Zbigniew Bronisław Winogrodzki

6 psk -

9 psk - ppor. rez. Mieczysław Rowiński

Ponadto w toku kampanii wrześniowej improwizowane zostały następujące pododdziały kolarzy:

szwadron kolarzy Zgrupowania Kawalerii ppłk. Halickiego (Grupa „Dubno”) - por. piech. Włodzimierz Poziemski

Organizacja szwadronu

dowódca szwadronu^[2]
poczet dowódcy (patrol sanitarny, patrol zwiadowców przeciwgazowych)
3 plutony kolarzy (dowódca plutonu, 2 x sekcja liniowa, 2 x sekcja RKM)
drużyna gospodarcza.

Dowódca szwadronu = dowódca szwadronu (rtm.), ordynans osobisty (strz.), kierowca motocykla (strz.).

Dowódca plutonu = dowódca plutonu (por./ppor.), ordynans osobisty (strz.), zastępca dowódcy plutonu (wachm.), podoficer zafrontowy (plut.), obserwator-goniec (st.strz.).

Stan etatowy szwadronu:

4 oficerów (dowódca szwadronu, 3 dowódców plutonów)
25 podoficerów (wachmistrz-szef, 3 zastępców dowódców plutonów, podoficer broni i przeciwgazowy, podoficer gospodarczy, podoficer sprzętowy-mechanik rowerowy, 3 podoficerów zafrontowych, obserwator, podoficer sanitarny, dowódca patrolu zwiadowców przeciwgazowych, 12 sekcyjnych)
88 szeregowych (4 ordynansów osobistych, kierowca motocykla, obserwator, 3 gońców, 2 telefonistów, 2 sanitariuszy, 2 zwiadowców gazowych, 3 obserwatorów-gońców, 6 zastępców sekcyjnych, 24 strzelców, 6 celowniczych, 24 amunicyjnych, 2 kucharzy, woźnica kuchni, szewc, krawiec, 5 woźniców)

Razem: 117 żołnierzy i 12 koni taborowych.

Sprzęt etatowy szwadronu:

wozy taborowe – 5 (1 przykuchenny, 1 kancelaryjno-bagażowy, 1 narzędziowy i na części zapasowe, 1 żywnościowy, 1 amunicyjny)
kuchnia polowa – 1
motocykl z wózkiem – 1
rowery – 107.

Uzbrojenie etatowe szwadronu:

pistolety oficerów – 4 (nie wykazywane w etacie)
kbk z bagnetem – 100
pistolety – 4
bagnety – 9 (tzw. luźne)
rkm – 6

Zobacz też

Przypisy

↑ O kawalerii polskiej XX wieku s. 66
↑ Organizacja szwadronu na podstawie etatu z CAW: Szwadron kolarzy - L.dz.720/Mob./36

Bibliografia

Andrzej Wilczkowski: Anatomia Boju: Wołyńska Brygada Kawalerii pod Mokrą, 1 września 1939. il. Andrzej Klein. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1992. ISBN 83-2180634-1.
Jan Przemsza-Zieliński: Wrześniowa księga chwały kawalerii polskiej. Wydawnictwo Bellona.

[kawaleria-1] O kawalerii polskiej XX wieku s. 66

[2] Organizacja szwadronu na podstawie etatu z CAW: Szwadron kolarzy - L.dz.720/Mob./36

[1]

[2]

Korpus, dywizje, GO Jazdy	KJ DJ 1 DJ 2 DJ DJ WLŚ GOJ
Brygady jazdy (wojenne)	1 BJ 2 BJ 3 BJ 4 BJ 5 BJ 6 BJ 7 BJ 8 BJ 9 BJ
Brygady jazdy	I BJ II BJ III BJ IV BJ V BJ VI BJ VII BJ VIII BJ IX BJ X BJ
Dywizje kawalerii	1 DK 2 DK 3 DK 4 DK
Samodzielne brygady kawalerii	2 SBK 3 SBK 5 SBK 6 SBK 8 SBK 9 SBK
Brygady kawalerii	I BK IV BK VII BK VIII BK X BK XI BK XII BK XIII BK XIV BK XV BK XVI BK XVII BK XVIII BK
Brygady kawalerii (1929–1937)	Brygady 2 DK BK „Brody” BK „Wilno” BK „Kraków” BK „Stanisławów” BK „Rzeszów” BK „Hrubieszów” BK „Baranowicze” BK „Białystok” BK „Poznań” BK „Równe” BK „Suwałki” BK „Toruń” 10 BK
Grupy Operacyjne Kawalerii 1939	GOKaw. nr 1 GOKaw. nr 2
Brygady kawalerii 1939	Mazowiecka BK Kresowa BK Wileńska BK Suwalska BK Krakowska BK Podolska BK Wielkopolska BK Pomorska BK Nowogródzka BK Wołyńska BK Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939	DK „Zaza” Zbiorcza BK Rezerwowa BK Kombinowana BK BK „Edward” BK „Plis” Zgr. kaw. ppłk. K. Halickiego Grupa Kawalerii Spieszonej ppłk. E. Wani
Pułki ułanów (szwoleżerów)	1 pszw 2 pszw 3 pszw 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Pułki strzelców konnych (dragonów)	1 pd 2 pd 3 pd 4 pd 1 psk 2 psk 3 psk 4 psk 5 psk 6 psk 7 psk 8 psk 9 psk 10 psk
Dywizjony artylerii konnej	1 dak 2 dak 3 dak 4 dak 5 dak 6 dak 7 dak 9 dak 10 dak 11 dak 12 dak 13 dak (8)14 dak 15 bak
szwadrony pionierów	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
szwadrony łączności	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 10 BK WBPM
Inne	pułk jazdy tatarskiej 1 szwadron tatarski 1 p kaw. KOP
Kawaleria zmotoryzowana	24 p.uł 1 psk 10 psk dppanc 10 BK dr 10 BK dr WBPanc.-Mot.
Ośrodki zapasowe kawalerii	OZ Suw. i Podl. BK OZ Wkp. BK OZ Krak. BK OZ Maz. BK OZ Pom. BK OZ Woł. BK OZ Now. BK OZ Pod. BK OZ Wil. BK OZ Kres. BK
Improwizowane (rezerwowe) oddziały kawalerii (1939)	101 puł. 102 puł. 110 puł. 103 pszw. p kaw. osłonowej „Wołkowysk” Warszawski puł. p marszowy Kresowej BK p marszowy Podolskiej BK p zbiorczy Pomorskiej BK 1 psk (spieszony) dyw. kaw. KOP „Niewirków”