Szkoła koronkarska w Kańczudze
Szkoła koronkarska w Kańczudze – szkoła koronkarska działająca w latach 1882–1935 w Kańczudze.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Szkoła została otwarta 18 listopada 1882 roku[1] przez baronową Magdalenę Czechowiczową dzięki wsparciu prezesa Wydziału Powiatowego w Łańcucie Karola Scipio del Campo i marszałka powiatowego Władysława Bzowskiego. Na potrzeby szkoły udostępniła własny dom i przez pierwsze lata pokrywała koszty utrzymania szkoły. W czerwcu 1887 roku przekazała dom i ogród na potrzeby szkoły. W tym samym roku szkoła została „przejęta na fundusz krajowy”[2]. Początkowo szkolę finansował Wydział Powiatowy w Łańcucie, potem Centrala Szkół Koronkarskich w Wiedniu[3]. W 1887 roku w szkole uczyły 2 nauczycielki: Dorota Siwoszanka (wyrób koronek czeskich, weneckich, idrijskich) oraz Marcelina Szczygłówna (wyrób koronek Duchesse, Grund-Spitzen i reticello)[4]. Marcelina Szczygłówna ukończyła półroczny kurs w Wiedeńskiej Centrali Szkół Koronkarskich[3]. Koszt kształcenia pokrył Wydział Krajowy, który przydzielił szkole stypendium na pokrycie kosztów podróży do Wiednia, a ministerstwo oświaty przydzieliło stypendium wynoszące 25 złr miesięcznie na pokrycie kosztów kształcenia[5].
Naukę w szkole zaczynały 8-letnie dziewczynki. Przeciętnie do szkoły uczęszczało 40–50 uczennic[3]. W 1887 roku było ich 37[4]. Uczennicami były córki ubogich rzemieślników z Kańczugi. Potem dołączyły do nich dziewczęta z sąsiedniej wioski Siedleczki, które w zimie musiały zamieszkać w internacie. W szkole funkcjonowały 3 klasy. W pierwszej elementarnej uczennice przez 4 godziny dziennie poznawały podstawy wykonywania koronek, w drugiej nauka trwała 8 godzin dziennie, natomiast w trzeciej uczennice 3 godziny poświęcały na naukę. W pozostałym czasie nadzorowały naukę w pierwszej i drugiej klasie[5].
Koronkami z Kańczugi ozdabiano ubrania, bieliznę, wykańczano nimi serwety, używano do produkcji wachlarzy, parasolek, firan, pościeli i szat liturgicznych. Opiekunka szkoły Helena Sanguszkówna podarowała wachlarz ozdobiony koronką wykonaną przez uczennice szkoły arcyksiężniczce Marii Walerii Habsburg[3]. Koronki wytwarzane przez uczennice od początku istnienia szkoły sprzedawano. W 1883 dochody wyniosły 319 złr, w 1884 599 złr, w 1885 836 złr dochodząc w 1886 do 1005 złr[5]. W 1887 roku dochody ze sprzedaży koronek wynosiły 1220 złotych i przewyższały dotację przekazaną szkole przez Wydział Powiatowy[4]. Ponieważ nauka w szkole była bezpłatna, pozyskane ze sprzedaży pieniądze rozdzielano pomiędzy uczennice odliczając koszt komisowego od sprzedaży i materiałów do ich wytworzenia. Koronki początkowo sprzedawano w sklepie Markiewicza we Lwowie, potem Matusińskiego w Krakowie. W 1884 roku koronki wysłano do Londynu. W 1887 roku sprzedawano je w Bazarze Wyrobów krajowych w Krakowie[5].
W latach 30. XX wieku koronki ręcznie wykonywane musiały konkurować z tańszą produkcją fabryczną. Eksport ograniczało nałożone na nie wysokie cło. Dlatego też spadła sprzedaż koronek. Z tych powodów w 1935 roku szkoła koronkarska w Kańczudze została zamknięta[3].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 1908: Srebrny medal na wystawie w Jarosławiu[6]
- 1900: Złoty medal na wystawie koronek klockowych w Glasgow[1]
- 1899: Dyplom honorowy na Wystawie pracy kobiet w Krakowie[7]
- 1887: Brązowy medal Komitetu Wystawy Krajowej w Krakowie i list pochwalny dla kierowniczki szkoły M. Czechowiczowej[8]
- 1884: List pochwalny od jury Wystawy higienicznej w Londynie[5]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b HISTORIA KORONKI KLOCKOWEJ W POLSCE | Koronka Klockowa [online] [dostęp 2022-04-18] (pol.).
- ↑ Pod adresem kraj. komisji przemysłowej, „Kurier Lwowski” (223), anno.onb.ac.at, 12 sierpnia 1888, s. 1-2 [dostęp 2022-04-18].
- ↑ a b c d e Szkoła koronkarska w Kańczudze [online], Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie [dostęp 2022-04-18] (pol.).
- ↑ a b c Teofil Merunowicz, Opieka kraju nad szkolnictwem przemysłowym w Galicyi, Lwów 1887, s. 39.
- ↑ a b c d e Z dziedziny cichej a zacnej pracy, „Kurier Lwowski” (57), anno.onb.ac.at, 26 lutego 1887, s. 2-3 [dostęp 2022-04-18].
- ↑ Wystawa w Jarosławiu, „Kurier Lwowski” (460), anno.onb.ac.at, 2 października 1908, s. 5 [dostęp 2022-04-19].
- ↑ Z wystawy pracy kobiet w Krakowie, „Kurier Lwowski” (169), anno.onb.ac.at, 20 czerwca 1899, s. 5 [dostęp 2022-04-19].
- ↑ Wystawa krajowa w Krakowie, „Kurier Lwowski” (261), anno.onb.ac.at, 20 września 1887, s. 1-2 [dostęp 2022-04-18].