Szaraczek sosnowy
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szaraczek sosnowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Boletopsis grisea (Peck) Bondartsev & Singer Annls Sci. Nat., Bot. 39(1): 47 (1941) | |
Szaraczek sosnowy (Boletopsis grisea (Peck) Bondartsev & Singer) – gatunek grzybów z rodziny kolcownicowatych (Bankeraceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Boletopsis, Bankeraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Takson ten w 1874 r. opisał Charles Horton Peck nadając mu nazwę Polyporus griseus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu Appollinaris Semenovich Bondartsev i Rolf Singer w 1941 r.[1] Synonimy[2]:
- Polyporus earlei Underw. 1897
- Polyporus griseus Peck 1874
- Polyporus involutus Britzelm. 1896
- Polyporus maximovicii Velen. 1922
- Scutiger griseus (Peck) Murrill 1903
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]O średnicy 5–12 cm, wyjątkowo do 15 cm. Powierzchnia o barwie bladoszarej, oliwkowobrązowej, szabrobrązowej, a nawet prawie czarnej, matowa, gładka, promieniście włóknista, w starszych owocnikach promieniście popękana[4].
Centralny, czasami nieco ekscentryczny, słabo wykształcony i zwykle zagłębiony w podłożu. Ma tę samą co kapelusz, lub jaśniejszą barwę. Przy podstawie czasami występuje pomarańczowa grzybnia[4].
Rurkowaty. Rurki o porozrywanych ostrzach, nieco zbiegające na trzon. Pory w młodych owocnikach białe i okrągłe, w starszych nieregularne lub labiryntowate, o barwie od białoszarej do szarobrązowej[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Opisano występowanie szaraczka sosnowego w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie i Azji[5]. W piśmiennictwie naukowym do 2021 r. podano 6 jego stanowisk w Polsce[4]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Norwegii, Szwecji[3].
W Polsce latach 1995–2004 gatunek ten podlegał ochronie częściowej, a od roku 2004 podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[4].
Grzyb naziemny, ektomykoryzowy, żyjący w symbiozie z sosną. Występuje na ubogich glebach w lasach iglastych, zwłaszcza sosnowych[4].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Szaraczek świerkowy (Boletopsis grisea) rośnie pod świerkami, ma kapelusz o barwie od brązowordzawej do siwoczarnej i krótkie rurki. Podobny pokrój ma wiele gatunków z rodzaju Bankera (kolcownica), ale mają kolczasty hymenofor. Jest też wiele podobnych gatunków z rodzaju Boletus (borowik), szaraczek sosnowy odróżnia się jednak od nich pokrojem (jest niski i krępy), krótkim trzonem i krótkimi rurkami[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-23].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-23].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Mapa występowania bszaraczka sosnowego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2021-12-20].
- ↑ Aktualne stanowiska szaraczka sosnowego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-23].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.