Synagoga w Starogardzie Gdańskim
 nr rej. 948 z 4.07.1985[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Budulec |
murowana |
| Data budowy | |
| Data likwidacji | |
| Obecnie |
lokal gastronomiczny |
Położenie na mapie Starogardu Gdańskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego  | |
 53°57′58,7″N 18°31′51,3″E/53,966306 18,530917
| |
Synagoga w Starogardzie Gdańskim – synagoga zbudowana w 1849 roku przy ulicy Rycerskiej 2 w Starogardzie Gdańskim. Budynek powstał na miejscu dawnego dworu krzyżackiego, zniszczonego w wojnie szwedzkiej[2].
Murowany z cegły, nietynkowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu neogotyckim. Z zewnątrz była pozbawiona wielu ozdób i charakterystycznych dla synagog cech stylowych. Wewnątrz w sali głównej na wschodniej ścianie w pięciobocznej apsydzie znajdował się bogato zdobiony aron ha-kodesz. Ściany były pokryte freskami przedstawiającymi m.in. zwierzęta, biblijne stwory czy znaki zodiaku. Przed arką stały dwa wielkie świeczniki, a z sufitu zwisało osiem żyrandoli[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W okresie dwudziestolecia międzywojennego planowano sprzedać synagogę władzom wojskowym, z przeznaczeniem na kościół garnizonowy dla 2 Pułku Szwoleżerów[3].
Podczas II wojny światowej, w 1939 roku, hitlerowcy zdewastowali synagogę i urządzili w niej areszt śledczy, a pod jej murami miejsce kaźni wielu Polaków i Żydów. W budynku przetrzymywano pomorską inteligencję przed wywózką do miejsca egzekucji w Lesie Szpęgawskim. Od 1940 roku w okresie letnim synagoga służyła za halę targową[3].
Po wojnie budynek synagogi służył jako magazyn fabryki farmaceutycznej, następnie hala targowa, a w latach 70. przebudowano ją i urządzono w niej pawilon z meblami. W 1998 roku budynek został własnością Gminy Żydowskiej w Gdańsku. W 2020 roku budynek został sprzedany i urządzono w nim lokal gastronomiczny[3].
Na jednej z zewnętrznych ścian synagogi znajduje się tablica upamiętniająca synagogę i miejsce kaźni[3]. Dawniej przed synagogą stały również budynki szkoły żydowskiej i dom rabina. Oba zostały zburzone po wojnie, a na ich miejscu znajduje się plac targowy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2013-07-04].
- ↑ Urząd Miasta Starogard Gdański: Starogard Gdański – zabytki. [dostęp 2013-12-29].
- ↑ a b c d e Starogardzka synagoga pożydowska [online], Starogard Gdański - Tu rodzą się gwiazdy, 19 października 2022 [dostęp 2023-09-12] (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Synagoga w Starogardzie Gdańskim na portalu Wirtualny Sztetl