Stwórca

Stwórca, Stworzyciel, Bóg Stwórca – istota (często Bóg), która zgodnie z wierzeniami powszechnymi w wielu religiach i mitologiach miała powołać świat i ludzi do istnienia.

Religie monoteistyczne

Stworzenie Adama Michał Anioł

W judaizmie, chrześcijaństwie i islamie cały świat został powołany do istnienia przez jedną boską istotę: w judaizmie i chrześcijaństwie przez Jahwe (zob. Bóg w judaizmie, Bóg w chrześcijaństwie), a w islamie przez Allaha (Allah znaczy Bóg, Bóg Jedyny, Bóg Najwyższy – nie jest imieniem własnym). Wielu wyznawców religii monoteistycznych, opierając się na Świętych Pismach: Biblia, Koran uznaje, że cały proces powstania świata i ludzi jest dziełem Boga-Stwórcy. Pierwszymi ludźmi stworzonymi przez Boga mieli być Adam i Ewa. Ich zaistnienie według wyznawców ww. religii nie miało żadnego związku z samoistnymi procesami fizycznymi, czy biologicznymi (jak np. uważa ewolucjonizm), lecz z działaniem Boga. Pogląd ten nazywany jest kreacjonizmem.

Kościół katolicki

Kościół katolicki, jak również część kościołów protestanckich, uznaje taki opis stworzenia świata za pewnego rodzaju alegorię. Wyznawcy tych kościołów mogą uznawać kreacjonizm, jak i bez naruszania zasad wiary podzielać poglądy wyrażane przez naukę, dotyczące początków wszystkiego. Uznawanie, że człowiek i małpa pochodzą od wspólnego przodka, a Wszechświat zaczął się od Wielkiego Wybuchu, nie jest sprzeczny z nauką Kościoła katolickiego, jak i wielu innych. Ostatecznie w 1996 r. ówczesna głowa Kościoła Katolickiego, Jan Paweł II – przy poparciu katolickich teologów – oficjalnie uznał ewolucyjną teorię powstania człowieka jako nie stojąca w sprzeczności z chrześcijańską koncepcją stworzenia, tak jak i wiele innych.

Inne wyznania

Świadkowie Jehowy, analizując biblijne słowo „dzień” są przekonani, że „sześć dni stwarzania” to okresy czasu dłuższe, a nie dosłowne, literalne 12- czy 24-godzinne „dni” – każdy mógł trwać tysiące lat. Nie podzielają poglądów kreacjonistów. Uważają, że Bóg stworzył wszystkie podstawowe rodzaje roślin i zwierząt oraz doskonałą pierwszą parę ludzką. Twierdzą, że „w obrębie poszczególnych rodzajów roślin i zwierząt stworzonych przez Boga zachodziły zmiany. W rezultacie powstały znane dzisiaj gatunki, które w wielu wypadkach znacząco się od siebie różnią”.

Wiele amerykańskich konserwatywnych kościołów protestanckich uznaje dosłowność przekazu biblijnego. W niektórych amerykańskich stanach w szkołach kreacjonizm biblijny przedstawiany jest jako pogląd „naukowy”, równoważny lub alternatywny wobec ewolucjonizmu.

Buddyzm

Buddyzm wyklucza dogmat o „Stwórcy”. Dogmat ten sprzeciwia się zasadzie prawa przyczynowo-skutkowego karma, które głosi, że rezultaty przyczyn karmicznych wykonanych przez kogoś doświadczane są tylko przez niego i nie mogą być przeniesione na kogoś innego, lub same zniknąć całkowicie bądź wcześniej powstać z niczego. Zasadniczym zagadnieniem w Buddyzmie jest idea Siunjaty, również sprzeczna z dogmatem „Stwórcy”. Siunjata w ujęciu teorii Madhjamaki opisuje, że na poziomie konwencjonalnym, wszystkie zjawiska tworzą się i zanikają pod wpływem odpowiednich dla nich przyczyn i warunków, gdy ostatecznie nie można w tych zjawiskach odnaleźć ich inherentnej, wrodzonej i niezależnej egzystencji, zjawiska te jednak wydają się tak pojawiać, zanikać od czasu niemającego początku, nie ma dlatego również totalnej pustości, jako nicości. W Buddyzmie występują nauki o powstawaniu wszechświatów, gdy istnieją ku temu odpowiednie warunki w zgodzie z kolektywnym prawem przyczynowo-skutkowym „karma” czujących istot mających przebywać w tych wszechświatach, patrz artykuł multiwersum.

Hinduizm

W hinduizmie świat jest stwarzany przez bogów. Jednak sami stwórcy są bardzo uwikłani w swoim dziele. Bogowie stanowią jedność z dziełem stworzenia. Nie spoglądają na świat z zewnątrz, więc nie ma tutaj mowy o dziele stworzenia podobnym do tego z religii monoteistycznych.

Starożytna Grecja

Starożytni Grecy wierzyli, że świat stworzyli bogowie, którzy sami narodzili się z chaosu. Mit stworzenia przedstawia szereg pokoleń bogów, którzy walczą między sobą o panowanie nad stworzonym przez nich światem. Z tej walki wyłoniła się grupa bogów, którzy objęli panowanie nad wszelkim stworzeniem zasiadając na Górze Olimp.

Indianie prekolumbijscy

Majowie wierzyli, że świat narodził się z krwi bogów.

Zobacz też

• kosmologia
• kosmologia obserwacyjna
• kosmogonia