Strzygi (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1944-1954 | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952[2]) | |||
| |||
Strzygi (do 1941 Starorypin) – dawna gmina wiejska funkcjonująca de facto w latach 1944–1954. Siedzibą gminy były Strzygi.
Przedwojenną poprzedniczką gminy Strzygi była gmina Starorypin, należąca do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego[3]. 24 października 1940 roku okupant zniósł gminę Starorypin, łącząc ją ze zniesioną gminą Pręczki w nową gminę Rypin (Rippin-Land, od 1941 Rippin (Westpr.)-Land), do której przyłączono także gromady Cetki, Długie i Warpalice wyłączono z przedwojennej gminy Wąpielsk oraz gromadę Sumówko z przedwojennej gminy Osiek[4]. Równocześnie gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo z gminy Starorypin włączono do sąsiedniej gminy Osiek (Lindenschanz)[5].
Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelkie zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)[6]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie[7][8], a gminę Starorypin zaczęto nazywać w oficjalnych pismach gminą Strzygi, od nazwy jej siedziby, mimo braku podstaw prawnych[8][9].
Tak więc przedwojenna gmina Starorypin winna funkcjonować de iure po wojnie, choć w praktyce stosowano najczęściej nazwę Strzygi. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. wymienia gminę Strzygi w miesjce gminy Starorypin oraz dalej zalicza gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo do gminy Osiek, a gromady Cetki, Długie, Warpalice i Sumówko do gminy Strzygi[2], mimo że Wojewoda Pomorski specjalnym ogłoszeniem z 22 kwietnia 1950 poinformawał, że „gromady Kłuśno i Tadajewo należą do gminy wiejskiej Starorypin a nie do gminy wiejskiej Osiek"[7]. Podobnie było też w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa[10]. Z kolei niektóre publikacje stosowały oficjalne nazewnictwo, np. Dziennik Ustaw z 1950 roku, informujący o wyłączeniu z gminy Starorypin części gromad Rusinowo (kolonię Piaski), Rypałki (kolonię Bielawki) i Starorypin (osiedle Wójtostwo) i włączeniu ich 28 lutego 1950 do Rypina[11]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad[12].
Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[13], a jej obszar wszedł głównie w skład gmin Osiek i Rypin.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ a b Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
- ↑ Amtsbezirk Rippin (Westpr.)-Land
- ↑ Amtsbezirk Lindenschanz
- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
- ↑ a b Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
- ↑ a b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 6, poz. 59
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312