Strzebowiska
49°10′52″N 22°23′55″E/49,181111 22,398611| wieś | |
 Bacówka nad Strzebowiskami | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-607[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RLS |
| SIMC |
0347910[5] |
Położenie na mapie gminy Cisna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
| 49°10′52″N 22°23′55″E/49,181111 22,398611[1]
| |
Strzebowiska – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna[5][6]. Do 1967 – Strubowiska.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś prawa wołoskiego Strubowiska w latach 1551–1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7].
Poprzednie nazwy: Zruboviszcze 1567; Strubowiszcze 1589; Strubowiszcza 1745; Strubowisko 1855; Strubowiska 1890–1967[8]. Wieś lokowana była na prawie wołoskim, należała do XVIII wieku do rodu Balów[9]. W 1932 przedstawiciele rodziny Borek-Prek ze Lwowa (zapisywanej także Borck Prek), Lucja, Klementyna i Ksawery ze Lwowa, objęli wieś we własność; od 1938 do 1938 właścicielem był Lucjan Borek-Prek, zamieszkujący w pobliskiej Kalnicy[10][11]. Podobnie nabyli oni wieś Smerek[12].
W 1880 roku wieś liczyła 36 domów i 250 mieszkańców, w tym 231 wyznania greckokatolickiego i 19 Żydów[13]. W 1921 roku było 53 domy i 278 mieszkańców, a w 1938 roku 330 mieszkańców wyznania greckokatolickiego[14]. Zabudowa wsi rozciągała się wzdłuż drogi wiejskiej odchodzącej na południe prostopadle od głównego traktu łączącego Strubowiska z sąsiednimi wsiami Przysłupem i Kalnicą[15]. Po 1960 roku wieś została ponownie zasiedlona i powstało kilkanaście nowych domów[16]. W 1995 roku wieś liczyła 14 domów i 51 mieszkańców[14].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Północnym krańcami wsi przebiega droga wojewódzka nr 897. W latach 1900–1904 południowym skrajem Strubowisk poprowadzono prywatny odcinek kolei wąskotorowej z Majdanu do Kalnicy. Z powodu wąskiej doliny potoku Bystrego, tory tworzyły ostry zakręt w miejscu nazwanym Szpickiery (od niem. spietz Kehre – ostry zakręt), gdzie po 1914 roku zbudowano leśniczówkę[17].
We wsi istniała cerkiew filialna pw. Narodzenia NMP zbudowana w 1843 roku, zniszczona po 1945 roku[18].
Walki z UPA
[edytuj | edytuj kod]21 marca 1945 miała miejsce bitwa kwaterującej we wsi sotni (kompanii) UPA pod dowództwem „Wesełego” z dwoma sowieckimi batalionami NKWD wspomaganymi przez oddział Wojska Polskiego i milicję z Cisnej[14]. Część partyzantów była chorych na tyfus – ok. 70 było zdrowych[14]. Po kilku godzinach walki partyzanci wycofali się, a wojsko spacyfikowało wieś. Większość domów została spalona. W walkach zginęło 13 lub 15 upowców i kilku żołnierzy[14]. Większość mieszkańców wsi uciekła, lecz z pozostałych zabito 17 osób, w tym dzieci (według innych relacji, ogółem liczba zabitych wraz z partyzantami wyniosła 84)[14]. Było to jedno z najpoważniejszych starć z UPA na terenie Bieszczadów[19]. Mieszkańcy później powrócili do wsi i mieszkali w szałasach lub zaczęli odbudowywać domy. Większość mieszkańców Strzebowisk w 1946 została pod przymusem wywieziona na Ukrainę. Pozostałe 30 osób (w tym dwie rodziny cygańskie) wysiedlono w kwietniu-maju 1947 roku na Pomorze Zachodnie w ramach akcji „Wisła”[14]. Po deportacji nikt nie pozostał[14].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 132300
- ↑ Wieś Strzebowiska w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-03-18], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1213 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ Strubowiska (Strubovishche). (Currently Strzebowiska. Owners of the Village. warholic.tripod.com. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 365.
- ↑ Historia Strzebowisk. strzebowiska.pl. [dostęp 2014-11-16].
- ↑ Jasło i Okrąglik ze Strzebowisk. twojebieszczady.net. [dostęp 2014-11-16].
- ↑ Smerek. warholic.tripod.com. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 371.
- ↑ a b c d e f g h Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 368-370.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. załącznik - mapa w skali 1:75 000..
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 375.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 377.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 373-375.
- ↑ Przewodnik „Bieszczady” wydany przez O.W. REWASZ
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Stanisław Kryciński (opr.): Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 2. Gmina Cisna. Warszawa: Wydawnictwo Stanisław Kryciński, 1996. ISBN 83-85531-07-6.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strubowiska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 414.
- Historia Strzebowisk
