Stepojeż

Stepojeż
	Hemiechinus
	Fitzinger, 1866
	; Stepojeż uszaty (H. auritus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	owadożery
Podrząd	Erinaceota
Rodzina	jeżowate
Podrodzina	jeże
Rodzaj	stepojeż
	Typ nomenklatoryczny
	Erinaceus (Ericius) platyotis Sundevall, 1842 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770)
Synonimy
	Ericius Sundevall, 1842; Erinaceolus Ognev, 1928;
	Ericius Sundevall, 1842; Erinaceolus Ognev, 1928;
Gatunki
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stepojeż^[4] (Hemiechinus) – rodzaj ssaków z podrodziny jeży (Erinaceinae) w obrębie rodziny jeżowatych (Erinaceidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i północno-wschodniej Afryce^[5]^[6]^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 140–278 mm, długość ogona 10–55 mm, długość ucha 24–60 mm, długość tylnej stopy 30–55 mm; masa ciała 230–400 g^[6]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1866 roku austriacki przyrodnik Leopold Fitzinger w artykule poświęconym systematycznemu przeglądowi ssaków północno-wschodniej Afryki, w tym wybrzeża arabskiego, Morza Czerwonego, Somalii i krajów leżących nad Nilem, na południe do czwartego stopnia szerokości geograficznej północnej, opublikowanym na łamach Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe^[1]. Fitzinger wymienił kilka gatunków – Erinaceus (Ericius) platyotis Sundevall, 1842 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770), Erinaceus aegyptius É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1803 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770), Erinaceus brachydactylus J.A. Wagner, 1841 (= Erinaceus aethiopicus Ehrenberg, 1832), Hemiechinus pallidus Fitzinger, 1866 (= Erinaceus aethiopicus Ehrenberg, 1832) i Hemiechinus libycus Fitzinger, 1866 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770) – z których gatunkiem typowym jest Erinaceus (Ericius) platyotis Sundevall, 1842 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770).

Etymologia

Ericius: łac. ericius ‘jeż’^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770.
Hemiechinus: gr. ἡμι- hēmi- ‘mały, pół’, od ἡμισυς hēmisus ‘połowa’; εχινος ekhinos ‘jeż’^[10].
Erinaceolus: rodzaj Erinaceus Linnaeus, 1758 (jeż); łac. przyrostek zdrabniający -olus^[11]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Hemiechinus microtis Laptev, 1925 (= Erinaceus auritus J.F. Gmelin, 1770).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[12]^[8]^[5]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[6]^[5]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[5]^[8]	Podstawowe wymiary^[6]^[8]^[b]	Status IUCN^[13]
	Hemiechinus auritus	(J.F. Gmelin, 1770)	stepojeż uszaty	3 podgatunki	od wschodniej Ukrainy do Mongolii i środkowej Chińskiej Republiki Ludowej, północno-wschodnia Afryka (północna Libia i północny Egipt), Azja Zachodnia do zachodniego Pakistanu; introdukowany do Cypru	DC: 16–28 cm DO: 1–5,5 cm MC: 0,2–1,1 kg	LC
	Hemiechinus collaris	(J.E. Gray, 1830)	stepojeż obrożny	gatunek monotypowy	Pakistan (Chajber Pasztunchwa, Pendżab i Sindh) oraz Indie (Gudźarat, Radżastan i Uttar Pradesh)	DC: 14–18 cm DO: około 2,3 cm MC: 257–306 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszego Azerbejdżanu^[14]:

Hemiechinus azerbajdzanicus Zaidova, 1961

Uwagi

↑ Młodszy homonim Ericius Tilesius, 1809 (Actinopterygii).
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b L. Fitzinger. Systematische Übersicht der Säugethiere Nordost- Afrika’s mit Einschluß der arabischen Küste, des rothen Meeres, der Somali- und der Nilquellen-Länder, südwärts bis zum vierten Grade nördlicher Breite. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 54 (1), s. 565, 1866. (niem.).
↑ C.J. Sundevall. Öfversigt af slägtet Erinacous. „Kongliga Svenska Vetenskaps-Akademiens Handlingar”. 1841, s. 223, 1841. (szw. • łac.).
↑ S.I. Ognev: The mammals of Eastern Europe and Northern Asia. Cz. 1: Insectivora and Chiroptera. Moscow-Leningrad: Glavnauka, 1928, s. 168. (ros.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 61. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 20. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e T. Best: Family Erinaceidae (Hedgehogs and Gymnures). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 325–326. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Hemiechinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 405. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 269.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 317.
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 173. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-23]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).
↑ S.P. Zaidova. [Nowyj priedstawitiel fauny-binagadinskij uszastyj jeż (Hemiechinus azerbajdzanicus sp. nov.)]. „Izwiestija Akadiemii Nauk Azierbajdżanskoj SSR”. 2, s. 51–56, 1961. (ros.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[2] Młodszy homonim Ericius Tilesius, 1809 (Actinopterygii).

[14] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Fitzinger-1] L. Fitzinger. Systematische Übersicht der Säugethiere Nordost- Afrika’s mit Einschluß der arabischen Küste, des rothen Meeres, der Somali- und der Nilquellen-Länder, südwärts bis zum vierten Grade nördlicher Breite. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 54 (1), s. 565, 1866. (niem.).

[Sundevall-3] C.J. Sundevall. Öfversigt af slägtet Erinacous. „Kongliga Svenska Vetenskaps-Akademiens Handlingar”. 1841, s. 223, 1841. (szw. • łac.).

[Ognev-4] S.I. Ognev: The mammals of Eastern Europe and Northern Asia. Cz. 1: Insectivora and Chiroptera. Moscow-Leningrad: Glavnauka, 1928, s. 168. (ros.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 61. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 20. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Best-7] T. Best: Family Erinaceidae (Hedgehogs and Gymnures). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 325–326. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Hemiechinus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-30].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 405. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655425_269]-10] Palmer 1904 ↓, s. 269.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655473_317]-11] Palmer 1904 ↓, s. 317.

[Jaeger-12] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 173. (ang.).

[mdd-13] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-23]. (ang.).

[15] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).

[zai-16] S.P. Zaidova. [Nowyj priedstawitiel fauny-binagadinskij uszastyj jeż (Hemiechinus azerbajdzanicus sp. nov.)]. „Izwiestija Akadiemii Nauk Azierbajdżanskoj SSR”. 2, s. 51–56, 1961. (ros.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[b]

[13]

[14]