Stefan Wyczółkowski

Stefan Wyczółkowski
	major piechoty
Pełne imię i nazwisko	Stefan Michał Wyczółkowski
Data i miejsce urodzenia	13 sierpnia 1893 ; Chełm
Data i miejsce śmierci	1940 ; Charków
	Przebieg służby
Lata służby	1915–1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Armia Polska we Francji; Wojsko Polskie
Jednostki	KRU Radomsko
Stanowiska	komendant RU
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka; II wojna światowa
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Stefan Michał Wyczółkowski (ur. 13 sierpnia 1893 w Chełmie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 13 sierpnia 1893 w Chełmie^[1]^[2]. Był synem Romualda i Antoniny z Grabińskich (zm. 1906)^[3]. Ukończył gimnazjum klasyczne.

Służył w armii rosyjskiej. Po skończeniu szkoły oficerskiej w Odessie (1915), walczył na froncie. W 1917 roku w stopniu kapitana wstąpił do 1 polskiego pułku rezerwowego^[4]. Po wybuchu rewolucji w Rosji przedostał się do Francji i służył w Armii gen. Hallera. Służył w 1 pułku strzelców polskich jako dowódca kompanii a następnie batalionu^[4]. W drugiej połowie kwietnia 1919 roku wraz z pierwszymi oddziałami dotarł do Polski.

Wstąpił do Wojska Polskiego. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 43 pułku strzelców Legionu Bajończyków. Dowodził batalionem.

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku i w 1922 roku został zweryfikowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. Pozostał w 43 pułku strzelców Legionu Bajończyków, gdzie był dowódcą II baonu^[5]. W tym samym roku został awansowany na majora piechoty ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 roku^[6]. W jednostce służył do roku 1928. W 1928 został przeniesiony do 56 pułku piechoty wielkopolskiej na stanowisko dowódcy I baonu^[7]. Od 1930 roku przebywał w dyspozycji szefa Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych^[8] i kierowany był do różnych zadań m.in. jako dowódca Baonu Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 6a w Rawie Ruskiej^[1], kierownik 6 Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego we Lwowie. W czerwcu 1934 roku został przeniesiony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Radomsko na stanowisko komendanta. 1 września 1938 roku dowodzona przez niego jednostka została przemianowana na Komendę Rejonu Uzupełnień Radomsko, a zajmowane przez niego stanowisko otrzymało nazwę „komendant rejonu uzupełnień”. W marcu 1939 roku w dalszym ciągu pełnił służbę na tym stanowisku^[9]. W 1939 służył w Departamencie Piechoty MSWojsk.^[10]

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku – po agresji ZSRR na Polskę – w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej. Przebywał w obozie w Starobielsku^[10]. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach^[10], gdzie od 17 czerwca 2000 roku mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[11]. Figuruje na Liście Starobielskiej NKWD, pod poz. 538^[10].

5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[12]^[13]^[14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[15]^[16]^[17].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1559^[4] (13 kwietnia 1921)^[18]^[2]
Złoty Krzyż Zasługi (10 listopada 1928)^[19]^[20]
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[10]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[10]
Państwowa Odznaka Sportowa^[21]
Krzyż Wojenny (Francja, 1932)^[22]
Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée) (1921)^[23]^[24]
Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja, 1921)^[23]^[24]

17 stycznia 1933 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił wniosek o nadanie mu tego odznaczenia „z powodu braku pracy niepodległościowej”^[1].

Twórczość

Zarys historji wojennej 43-go Pułku Strzelców Kresowych. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-03].
↑ ^a ^b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-03].
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 616, tu podano, że urodził się 19 sierpnia 1892.
↑ ^a ^b ^c KazimierzK. Banaszek KazimierzK., Krystyna WandaK.W. Roman Krystyna WandaK.W., ZdzisławZ. Sawicki ZdzisławZ., Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000, s. 325 .
↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 251, 408.
↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 232, 349.
↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 70, 173.
↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 26, 435.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 19, 856.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 616.
↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 25 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921, s. 811.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 408.
↑ Na podstawie fotografii [1].
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 4 lipca 1932, s. 336.
↑ ^a ^b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 27 sierpnia 1921, s. 1318.
↑ ^a ^b Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 70.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2021-12-31].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

[p1-1] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-03].

[p2-2] Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-01-03].

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003616,_tu_podano,_że_urodził_się_19_sierpnia_1892-3] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 616, tu podano, że urodził się 19 sierpnia 1892.

[:0-4] KazimierzK. Banaszek KazimierzK., Krystyna WandaK.W. Roman Krystyna WandaK.W., ZdzisławZ. Sawicki ZdzisławZ., Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, 2000, s. 325 .

[CITEREFRocznik_Oficerski1923251,_408-5] Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 251, 408.

[CITEREFRocznik_Oficerski1924232,_349-6] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 232, 349.

[CITEREFRocznik_Oficerski192870,_173-7] Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 70, 173.

[CITEREFRocznik_Oficerski193226,_435-8] Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 26, 435.

[CITEREFRybkaStepan200619,_856-9] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 19, 856.

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003616-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 616.

[CITEREFKsięga_Cmentarna_Charkowa2003LXXIV-11] Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.

[12] Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 25 [dostęp 2024-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).

[13] Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.

[14] Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).

[15] Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).

[16] Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).

[17] „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_16_z_23_kwietnia_1921,_s._811-18] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921, s. 811.

[19] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_15_z_11_listopada_1928,_s._408-20] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 408.

[21] Na podstawie fotografii [1].

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_8_z_4_lipca_1932,_s._336-22] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 4 lipca 1932, s. 336.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_34_z_27_sierpnia_1921,_s._1318-23] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 34 z 27 sierpnia 1921, s. 1318.

[CITEREFRocznik_Oficerski192870-24] Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 70.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]