Stanisław Kostka Nowakowski
 Nowakowski | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1763 |
| Data i miejsce śmierci |
23 listopada 1841 |
| Ojciec |
Tomasz Nowakowski |
| Żona |
Eleonora z Kamieńskich herbu Jastrzębiec, 1o voto Radziwiłłowa |
| Dzieci |
Z Eleonorą: |
Stanisław Kostka Nowakowski herbu własnego Nowakowski[a] (ur. 1763 w Rogach[1], zm. 23 listopada 1841 w Warszawie[2]) – szambelan króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, mason, adwokat lwowski. Poseł na sejm Księstwa Warszawskiego w 1812 roku z powiatu tarnogrodzkiego departamentu lubelskiego, poseł z powiatu tarnogrodzkiego województwa lubelskiego na sejm Królestwa Kongresowego w 1820 roku, poseł na sejm powstania listopadowego w 1831 roku z powiatu stopnickiego[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Tomasza, brat Leona. Jego dziadek Jan Nowakowski[4][5], jako przechrzczony neofita[6][7][8]uzyskał tytuł szlachecki po sejmie elekcyjnym Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku[9][10]. Stało się to dzięki staraniom ks.Turczynowicza. W "Neofitach Polskich" pod redakcją T.Leske-Choińskiego z roku 1904 można znaleźć informacje na temat okoliczności otrzymania nobilitacji[11].
Był również właścicielem pałacu Daniłłowiczowskiego w Warszawie. Przedostatni właściciel Biłgoraja (od 1806 roku), jego rezydencja znajdowała się w Rożnówce na obrzeżach miasta[12]. Ożenił się z Eleonorą – wdową po Udalryku Krzysztofie Radziwille. Po jej śmierci w r. 1816[13] ożenił się ponownie w wieku ok. 60 lat z Teresą Jadwigą Szczygielską.
Był związany z Janem Henrykiem Dąbrowskim – twórcą legionów, dla którego werbował ludzi w Galicji.
Należał do aktywnych członków masonerii. Był wśród założycieli lwowskiej loży wolnomularskiej „Równość Doskonała” w 1785. Stały przedstawiciel niepodległościowej Centralizacji Lwowskiej w Dreźnie[14]. Po rozbiciu Centralizacji przystąpił w Warszawie do loży „Bracia Polacy Zjednoczeni”[14], założonej w 1807, w dobie Księstwa Warszawskiego, przez Aleksandra Rożnieckiego, która później w Królestwie Polskim, już pod nazwą „Bracia Zjednoczeni”, grupowała reakcjonistów, późniejszych przeciwników powstania listopadowego[15]. Wszedł w skład jej kapituły w listopadzie 1811. Od lutego 1811 zasiadał także w Najwyższej Kapitule Wielkiego Wschodu Narodowego Polskiego[14]. Po klęsce Napoleona pod Lipskiem w 1813 szybko przystąpił do współpracy z caratem[16]. Zainicjował w marcu 1818[17] utworzenie przez grupę wolnomularzy z loży „Bracia Polacy Zjednoczeni” (m.in. Wincenty Krasiński, Józef Hurtig, Wincenty Aksamitowski) lojalistycznej prorosyjskiej loży „Jedność Słowiańska”[18], gdzie zajmował stanowisko mistrza katedry, członka Najwyższej Kapituły i I założyciela[19].
Jako poseł na sejm powstańczy podpisał 25 stycznia 1831 roku akt detronizacji Mikołaja I Romanowa[20]. 16 maja 1831 roku zrezygnował z bycia posłem[21].
Pochowany w kościele pw. Trójcy Świętej w Biłgoraju.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ https://web.archive.org/web/20150506151622/http://heo-poezja.w.interia.pl/d22.htm – Biografia
- ↑ https://web.archive.org/web/20070812155329/http://www.bilgoraj.lbl.pl/prasa/tanew/899/tajemnice.php, Informacja o nagrobku Stanisława Nowakowskiego w krypcie kościoła w Biłgoraju
- ↑ Biernat i Ihnatowicz 2003 ↓, s. 468, 479, 583.
- ↑ (VL VII 420), klejnot szlachecki został zatwierdzony przez Sejm w 1768 roku
- ↑ . W roku 1765 wśród aktów nobilitacji występuje inny Nowakowski - Franciszek Mateusz opisany jako neofita, z notatką, że Księgach Kanclerskich - znajduje się jego wizerunek(KK 42a, opis-KK 24). Nieznane jest jego wcześniejsze nazwisko i imię. Być może jest to jakiś krewny Jana.
- ↑ http://www.tgcp.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=139, artykuł na temat nobilitacji szlacheckich Nowakowskich
- ↑ http://www.tgcp.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=89&Itemid=139, Zbiór nazwisk szlachty z opisem herbów własnych familiom zostaiącym w Krolestwie Polskim, i Wielkim Xięstwie Litewskim / przez Piotra Nałęcza Małachowskiego, s.167
- ↑ http://www.tgcp.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=88&Itemid=139, Artykuł na temat nobilitacji neofickich
- ↑ http://www.bilgoraj.lbl.pl/hist/dzieje/ustroj_g.php, Markiewicz, Szczygieł, Śladkowski, Dzieje Biłgoraja, 1978
- ↑ Król został do tego upoważniony przez Sejm Koronacyjny z 1764 roku, uzyskując prawo do nadania 10 nobilitacji rodzinom neofickim (VL VII 420), oprócz już nadanym 48 nobilitacjom szlacheckim (wśród nich Jana). Faktycznie przyznał on te nobilitacje 17 dodatkowym neofitom, przekraczając przyznany limit - wśród nich znalazł się niejaki Franciszek Mateusz Nowakowski.
- ↑ http://www.archive.org/stream/neoficipolscyma00jeskgoog#page/n9/mode/2up, Neofici Polscy - Materiały Historyczne, Teodor Leske-Choiński, s.23, 1904
- ↑ https://web.archive.org/web/20160304083041/http://www.bilgoraj.lbl.pl/prasa/tanew/595/roznowka.php, Informacja o pałacu i parku
- ↑ Akt zgonu nr. 3/1816, Biłgoraj, https://szukajwarchiwach.pl/35/1646/0/1/3/skan/widok/QeQbQ3HYVRf9VDifUJF3Vg/
- ↑ a b c Karpińska 2006 ↓, s. 256.
- ↑ Karpińska 2006 ↓, s. 254.
- ↑ Karpińska 2006 ↓, s. 256–257.
- ↑ Prinke 2017 ↓, s. 187.
- ↑ Karpińska 2006 ↓, s. 257.
- ↑ Hass 1980 ↓, s. 319, 578.
- ↑ Rostworowski 1907 ↓, s. 245.
- ↑ Biernat i Ihnatowicz 2003 ↓, s. 479.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003.
- Ludwik Hass, Sekta farmazonii warszawskiej, Warszawa 1980.
- Małgorzata Karpińska, Związki elit politycznych powstania listopadowego z ruchem wolnomularskim, „Ars Regia”, 9 (15–16), 2006, s. 250–262.
- Rafał T. Prinke, Cnota dziwacka – właściciele Kórnika w kręgu poznańskich wolnomularzy, „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”, 34, 2017, s. 149–213.
- Michał Rostworowski (red.), Dyariusz Sejmu z r. 1830–1831, t. 1, Kraków: Akademia Umiejętności, 1907.
- Działacze organizacji rewolucyjnych i niepodległościowych po III rozbiorze
- Nowakowscy herbu własnego
- Politycy Polski przedrozbiorowej
- Polscy adwokaci
- Polscy wolnomularze (Królestwo Kongresowe)
- Posłowie na Sejm Księstwa Warszawskiego (1812)
- Posłowie na Sejm Królestwa Kongresowego (1820)
- Posłowie na Sejm Królestwa Polskiego (powstanie listopadowe)
- Sygnatariusze aktu detronizacji Mikołaja I Romanowa (1831)
- Szambelanowie Stanisława Augusta Poniatowskiego
- Właściciele Biłgoraja
- Urodzeni w 1763
- Zmarli w 1841