Stanisław Chmielewski (oficer)
| |
 kapitan piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 maja 1901 |
|---|---|
| Data śmierci |
1966 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1917 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg){kind=small}
| |
| Odznaczenia | |
      
| |
Stanisław Chmielewski[a] (ur. 18 maja 1901 w Grodnie, zm. 1966[4]) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 18 maja 1901 w Grodnie, ówczesnej stolicy guberni grodzieńskiej, w rodzinie Witolda Józefa i Ewy z Kulbackich[5]. W 1909 rozpoczął naukę w rosyjskiej państwowej Szkole Realnej w Białymstoku[6]. Od 1915, po zajęciu miasta przez Niemców, kontynuował naukę w polskim Gimnazjum Realnym[6].
5 marca 1917 w Zambrowie wstąpił do 5. kompanii 2 pułku piechoty Legionów Polskich[7][b]. Od 28 czerwca 1917 do 1 listopada 1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Białymstoku[7]. Na początku listopada 1918 wziął udział w rozbrajaniu Niemców[11]. Po ponownym zajęciu miasta przez Niemców uciekł do Zambrowa, gdzie wstąpił do organizującego się suwalskiego pułku strzelców, późniejszego 41 pułku piechoty[11]. W czasie wojny z bolszewikami dowodził plutonem w 1. kompanii karabinów maszynowych, awansując na podchorążego[12]. 3 maja 1919 podczas obrony Wilna został ranny po raz pierwszy. 22 lipca 1919 pod Rakowem, w czasie ofensywy na Mińsk został ranny po raz drugi[13]. 13 grudnia 1920 porucznik Gustaw Narbutt we wniosku na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał:
Dnia 1 maja 1919 przy obronie Wilna pchor. Chmielewski Stanisław, będąc komendantem drugiego karabinu maszynowego przy kompanii piechoty, która pod silnym ogniem artylerii i karabinów maszynowych nieprzyjacielskich zachwiała się; wówczas, biorąc jeden karabin maszynowy z czterema ludźmi posunął się na wzgórze, na wprost okopów nieprzyjacielskich, na bliską odległość, gdzie nie zważając na silny obstrzał ze strony wroga, wytrwał, niepozwalając nieprzyjacielowi rozpocząć kroków zaczepnych. W dalszym ciągu zaś, będąc rannym, pozostał na linii kierując osobiście ogniem km, aż do przybycia naszej piechoty, która ostatecznie dopomogła do zwycięstwa.
Dnia 22 lipca 1919 będąc dowódcą plutonu km pod Mińskiem, w bitwie pod Tatarką, niespodzianie atakując nieprzyjaciela, wyparł ze wsi, biorąc kilku do niewoli i zdobycz; w dalszym pościgu został ranny. Stale zaś w operacji kijowskiej i w bitwie pod Borkowem odznaczał się męstwem[14].
W 1922 został zdemobilizowany w stopniu podporucznika[15] i przydzielony w rezerwie do 41 pp w garnizonie Suwałki[16][17][18]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu podporucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 2933. lokatą w korpusie oficerów rezerwy piechoty[19][20]. W latach 1923–1925 uczęszczał do Szkoły Mierniczej w Warszawie[6].
W 1925, na własną prośbę, jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej w 4 pułku piechoty Legionów w Kielcach[11]. 4 marca 1928 prezydent RP przemianował go z dniem 1 stycznia 1928 na oficera zawodowego w korpusie oficerów piechoty, w stopniu porucznika ze starszeństwem z dnia 1 grudnia 1925 i 3. lokatą[21][22]. W sierpniu 1931 został przeniesiony do 2 pułku piechoty Legionów w Sandomierzu na stanowisko komendanta przysposobienia wojskowego w powiecie opatowskim[23][24]. 22 lutego 1934 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1934 stopień kapitana w korpusie oficerów piechoty i 97. lokatą[25][26]. 15 marca 1934 dowodził 3. kompanią w I batalionie 2 pp Leg., który był detaszowany w Staszowie[5][27]. W marcu 1939 pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie na stanowisku zastępcy oficera mobilizacyjnego[28]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 walczył na stanowisku kwatermistrza 20 pp[29].
W 1925 ożenił się z Zofią z Bielawieckich, z którą miał córkę Halinę Salomeę (ur. 6 stycznia 1926) i syna Jana (ur. 3 października 1928)[6].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 575[5] – 22 lutego 1921[30][31]
- Krzyż Niepodległości – 9 listopada 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[32][33]
- Krzyż Walecznych po raz pierwszy – 10 czerwca 1922 w zamian za dyplom byłego Frontu Litewsko-Białoruskiego „za Waleczność”[34][35]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 1938 „za zasługi polu pracy społecznej”[36]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[35]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[35]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z dwiema gwiazdkami[37]
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W latach 20. XX wieku, w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stanisław II Chmielewski”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko, a mianowicie Stanisława I Chmielewskiego (ur. 6 kwietnia 1877), kapitana inżyniera, oficera rezerwy 6 dywizjonu taborów we Lwowie[1]. Tadeusz Łaszczewski na archiwalnej stronie internetowej Genealogia : Stankiewicze z przyjaciółmi : Lubelszczyzna - 1939 r. Nazwiska osób na literę C-F zamieścił biogram kapitana Stanisława Chmielewskiego, w którym opublikował dane personalne dotyczące innej postaci[2], a mianowicie Stanisława Chmielewskiego ur. 30 lipca 1899 w Inowrocławiu, w rodzinie Walentego i Katarzyny, uczestnika powstania wielkopolskiego, sierżanta pospolitego ruszenia Wojska Polskiego, 6 grudnia 1957 odznaczonego Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym. 14 grudnia 1936 Komitet Krzyża i Medalu Niepodległości odrzucił jego wniosek o nadanie tego odznaczenia[3].
- ↑ Na stronie Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku podano, że urodził się w 1899[8]. Prawdopodobnie wstępując do Legionów Polskich (1914–1918) podał nieprawdziwy rok urodzenia. Podano także, że 28 czerwca 1917 został superarbitrowany w Lublinie i uznany za inwalidę zdolnego do służby pomocniczej oraz przyznano mu pensję inwalidy w wysokości 72 koron rocznie na okres dwóch lat[8]. O tych faktach kapitan Chmielewski nie wspomina w kwestionariuszu kawalera Orderu Virtuti Militari[9]. Nie wykluczone, że mogą to być fakty z życia innego legionisty, noszącego to samo imię i nazwisko[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 228, 514, 943, 954.
- ↑ Tadeusz Łaszczewski: Lubelszczyzna - 1939 r. Nazwiska osób na literę C–F. Janusz Stankiewicz. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Niezwyciężeni 1918-2018 : Lista odznaczonych Krzyżem i Medalem Niepodległości : Chmielewski Stanisław. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ a b c d Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3, 4.
- ↑ a b Żołnierze Niepodległości : Chmielewski Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1–4.
- ↑ Żołnierze Niepodległości : Chmielewski Stanisław. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2023-10-22].
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 5.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 5–6.
- ↑ Druga lista 1922 ↓, s. 19.
- ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 35.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 247.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 228.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 577.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 514.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 21 marca 1928, s. 76.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 20, 274.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 240.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 106, 532.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 23 lutego 1934, s. 74.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 42, w marcu 1939 zajmował 83. lokatę.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 85.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 571.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 330, jako Chmielowski.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 12 marca 1921, s. 402.
- ↑ Smoleń 1929 ↓, s. 45.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 19 marca 1932, s. 198.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 10 czerwca 1922, s. 409.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 53.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1 foto.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Chmielewski Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.31-2391 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-22].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
- Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ludwik Smoleń: Zarys historji wojennej 41-go suwalskiego pułku piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Absolwenci VI LO im. Króla Zygmunta Augusta w Białymstoku
- Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej
- Kapitanowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Kwatermistrzowie 20 Pułku Piechoty Ziemi Krakowskiej
- Ludzie urodzeni w Grodnie (Imperium Rosyjskie)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Odznaką za Rany i Kontuzje
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 2 Pułku Piechoty Legionów
- Oficerowie 4 Pułku Piechoty Legionów
- Oficerowie 41 Suwalskiego Pułku Piechoty
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1901
- Zmarli w 1966
- Żołnierze I Brygady Legionów Polskich