Kępkowiec torfowiskowy
_Redhead_%26_V._Hofst_739302.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Sphagnurus |
| Gatunek |
kępkowiec torfowiskowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Sphagnurus paluster (Peck) Redhead & V. Hofst. Index Fungorum 202: 1 (2014) | |
_Redhead_%26_V._Hofst_625854.jpg)
Kępkowiec torfowiskowy (Sphagnurus paluster (Peck) Redhead & V. Hofst.) – gatunek grzybów z rodziny kępkowcowatych (Lyophyllaceae)[1]. Grzyb pasożytujący na mchach torfowcach[2].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Sphagnurus, Lyophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1872 r. Charles Horton Peck, nadając mu nazwę Agaricus paluster. Obecną nazwę nadali mu w 2014 r. Redhead &i V. Hofst[1]. Niektóre inne synonimy nazwy naukowej:
- Bryophyllum palustre (Peck) Vizzini 2014
- Collybia palustris (Peck) A.H. Sm. 1936
- Lyophyllum palustre (Peck) Singer 1939
- Tephrocybe palustris (Peck) Donk 1962[3].
W 1985 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda podali polską nazwę popielatek torfowiskowy, w 2003 r. W. Wojewoda zarekomendował nazwę kępkowiec torfowiskowy, ale dla synonimu Lyophyllum palustre[4]. Obydwie nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 1–3 cm, początkowo stożkowy lub dzwonkowy, promieniście prążkowany, potem staje się płaski z wyraźnym garbkiem. Powierzchnia gładka, początkowo biało oprószona, higrofaniczna; w stanie wilgotnym prążkowany, zwykle oliwkowobrązowy, ale często bardziej umbrowy lub ochrowo-brązowy, a czasem blado wodnisto-szary, po wyschnięciu bladoszary[5].
Przyrośnięte lub zbiegające z niewielkim zębem, dość rzadkie, wąskie do szerokich, czasami dość grube i przeplatające się, często rozwidlone, z blaszeczkami (l = 1–7), białawe do blado szarych[5].
Wysokość 4–10 cm, grubość 0,1–0,5(0,7) cm, cylindryczny, kruchy, pusty, podstawa czasami lekko rozszerzona. Powierzchnia szara do szarobrązowej, jaśniejsza niż kapelusz, początkowo biało-oprószone, potem naga i wodnista, czasami szaro-białawo-włóknista[5].
Cienki, miękki, wodnisty, nie zmienia koloru po zmiażdżeniu lub stłuczeniu. Zapach mączny, smak łagodny[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[6]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył kilkanaście stanowisk[4], w późniejszych latach podano nowe, liczne stanowiska[7]. Najbardziej aktualne (i liczne) stanowiska podaje internetowy atlas grzybów (pod nazwą popielatek torfowiskowy)[8]. Na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[9].
Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje na torfowiskach i w lasach iglastych wśród mchów torfowców (Sphagnum)[4].
Grzyb mszakolubny[2], pasożytujący na torfowcach. Jego strzępki tworzą kołki strzępkowe. Na końcach tych kołków wytwarzane są pektynazy, które trawią blaszkę między komórkami liści mchu, co ułatwia strzępkom grzyba wniknięcie do komórek mchu. Rezultatem jest zniszczenie protoplastu i martwica komórek mchu[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-11-07] (ang.).
- ↑ a b Ecology. Bryophytes & fungi, „Sylwan”, 159 (11), 2015, 912−920 [dostęp 2023-11-05].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-11-07] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 419, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Ian Gibson, Lyophyllum and Allies in the Pacific Northwest [online], 2010 [dostęp 2023-11-07].
- ↑ Występowanie Sphagnurus paluster na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-11-07].
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-07-01].
- ↑ Aktualne stanowiska Tephrocybe paluster w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-11-07].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 67, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ M.L. Davey, R.S. Currah, Interactions between mosses (Bryophyta) and fungi, „Can. J. Bot.”, 84, 2006, s. 1509–1519.