Solnisko

Salar de Uyuni w Boliwii

Cono de Arita w Salar de Arizaro w prowincji Salta w Argentynie)

Solnisko – obszar lądowy, zwykle bagienny lub wilgotny, charakteryzujący się znacznym zasoleniem wód zasilających lub stagnujących.

Klasyfikacja i występowanie

Ze względu na miejsce i sposób powstawania wyróżnić można solniska nadmorskie i śródlądowe. W pierwszym wypadku solniska zasilane są słonymi wodami morskimi. Powstają zwykle w obszarach zalewanych przez pływy morskie lub na nisko położonych obszarach okresowo zalewanych podczas spiętrzania wód morskich (w Polsce np. w obrębie delty wstecznej Świny podczas tzw. cofki wód morskich powodowanej przez wiatry północne).

Solniska śródlądowe powstają często na obszarach o klimacie suchym w miejscach, gdzie parowanie znacznie przewyższa opady. W miejscach takich woda pochodząca z okresowych opadów gromadzi się w obniżeniach terenu tworząc jeziora (zob. jezioro słone), zwykle okresowe. Rozpuszczone w wodzie związki mineralne na skutek silnego parowania wytrącają się z roztworu, powodując zasolenie obszaru. W efekcie powstają słone bagna lub suche złoża soli zajmujące często rozległe przestrzenie np. w Ameryce Południowej (określane tu nazwą salar: Salar de Uyuni, Salar de Atacama), w Australii, w Iranie.

Solniska śródlądowe występują także w strefie klimatu umiarkowanego, gdzie powstają w miejscach wysięków zasolonych wód podziemnych – solanek. W Polsce występują w rejonie Kujaw, Kołobrzegu, Kamienia Pomorskiego.

Ekosystem

Słone bagno na atlantyckim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych.

Babka pierzasta Plantago coronopus występująca w Polsce tylko na dwóch stanowiskach

Solniska ze względu na wysokie koncentracje soli, zwłaszcza chlorku sodu stanowią ekstremalne siedlisko przyrodnicze. Funkcjonować tu mogą tylko wyspecjalizowane organizmy zwane halobiontami – odporne na wysokie stężenia chlorków. Rośliny zdolne przetrwać w takich warunkach i w dodatku preferujące takie siedliska zwane są halofitami.

Solniska śródlądowe w klimacie suchym zwykle pozbawione są pokrywy roślinnej zupełnie. W Europie i Ameryce Północnej w miejscach silnie zabagnionych (strefy pływów lub wydajne wysięki zasolonych) powstają bagniska, w których luźno rosną solirody (Salicornia spp.) – niewielkie rośliny o mięsistych łodygach i łuskowatych liściach oraz trawy z rodzaju Spartina. Rośliny te mają charakter pionierski i po stabilizacji przez nie błotnistego gruntu umożliwiają wkraczanie kolejnych roślin i powstawanie zbiorowisk solniskowych o zwartej pokrywie roślinnej. W efekcie powstają łąki solniskowe, które dominują na solniskach w Polsce. Najliczniej występują w nich trawy: mannica odstająca Puccinellia distans, mietlica rozłogowa Agrostis stolonifera i kostrzewa czerwona Festuca rubra oraz sit Gerarda Juncus gerardi. Rosną tu poza tym liczne gatunki zwykle rzadko lub wcale poza solniskami niespotykane.

Ochrona przyrody

Ze względu na swoją specjalizację solniska jako ekosystemy są wrażliwe na zanieczyszczenia i przekształcenia warunków siedliskowych. Ze względu na ich silne zagrożenie są one często chronione.

W Unii Europejskiej na podstawie dyrektywy siedliskowej jako siedlisko przyrodnicze wymagają zachowania w obszarach Natura 2000. W Polsce poza projektowanymi obszarami Natura 2000 solniska chronione są też w rezerwatach: Ciechocinek, Beka oraz w społecznym rezerwacie Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków na wyspie Karsiborska Kępa. Dodatkowo szereg halofitów podlega ochronie gatunkowej.