Skalnicowce

Skalnicowce
	; Skalnica ziarenkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
	Nazwa systematyczna
	Saxifragales Dumort.; Anal. Fam. Pl.: 35. 1829
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Skalnicowce (Saxifragales Dumort.) – grupa roślin wyróżniana w randze rzędu okrytonasiennych. Stanowi grupę siostrzaną kladu określanego mianem ‘superróżowych’ (ang. superrosids) obejmujących różowe (rosids) wraz z rzędem winoroślowców (Vitales)^[3]^[2]. Obejmuje 15 rodzin ze 112 rodzajami i 2,5 tysiącem gatunków^[2]. Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, przy czym najbardziej zróżnicowani są na obszarach w strefie klimatu umiarkowanego, rzadziej rosną w tropikach^[4], obecne są też w strefach arktycznych^[5]. Z powodu szybkiej i relatywnie krótkiej radiacji ewolucyjnej w środkowej kredzie problemy stwarza ustalenie relacji filogenetycznych i klasyfikacji należących tu rodzin (ich różnicowanie trwało tylko 3–6 milionów lat)^[4]. Rośliny tu należące cechują się obecnością kwasu elagowego, mirycetyny i flawonoli^[2].

Morfologia

Pokrój: Drzewa, krzewy i rośliny zielne, zarówno jednoroczne, jak i wieloletnie. Także sukulenty liściowe (→ gruboszowate)^[5].
Liście: Zróżnicowane – ustawione równolegle, okółkowo lub skrętolegle, blaszki pojedyncze lub złożone^[5]. Brzeg blaszki często piłkowany, z ząbkami gruczołowymi^[3].
Kwiaty: Zwykle promieniste, z wykształconym kielichem i koroną^[5]. Często występuje hypancjum^[3]. Zalążnia czasem apokarpiczna (słupki niezrośnięte), ale typowy dla większości przedstawicieli jest słupek pojedynczy^[5], przy czym często tworzące go owocolistki pozostają na szczycie niezrośnięte. Znamię odgięte^[3].
Owoce: Zwykle suche i pękające^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna skalnicowców w kladogramie dwuliściennych właściwych według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

←

jaskrowce Ranunculales

srebrnikowce Proteales

trochodendronowce Trochodendrales

bukszpanowce Buxales

parzeplinowce Gunnerales

ukęślowce Dilleniales

skalnicowce Saxifragales

	winoroślowce Vitales

→	klad różowych

Berberidopsidales

sandałowce Santalales

	goździkowce Caryophyllales

→	klad astrowych

Podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Powiązania filogenetyczne między rodzinami w rzędzie na podstawie danych APweb^[2]:

skalnicowce

Peridiscaceae

piwoniowate Paeoniaceae

altyngiowate Altingiaceae

oczarowate Hamamelidaceae

	grujecznikowate Cercidiphyllaceae

	Daphniphyllaceae

gruboszowate Crassulaceae

Aphanopetalaceae

Tetracarpaeaceae

	Penthoraceae

	wodnikowate Haloragaceae

iteowate Iteaceae

	agrestowate Grossulariaceae

	skalnicowate Saxifragaceae

cynomoriowate Cynomoriaceae – rodzina o nieznanej pozycji w kladogramie.

Pozycja w systemie Ruggiero i in. (2015)

W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd w pojedynkę należy do jednego z 18 nadrzędów okrytonasiennych – Saxifraganae, obejmującego rodziny zgodnie z systemem APG III (2009)^[1].

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe Takht., nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce Dumort^[6].

Podział na rodziny według systemu Reveala (1994-1999)

Grossulariaceae DC. in Lam. & DC – agrestowate
Saxifragaceae Juss. – skalnicowate
Crassulaceae DC. in Lam. & DC. – gruboszowate
Iteaceae J. Agardh – iteowate
Pterostemonaceae Small in Britt.
Penthoraceae Rydb. ex Britt.
Tetracarpaeaceae Nakai

Przypisy

↑ ^a ^b Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ColeC. T.CH. ColeC. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018 .
↑ ^a ^b Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 231. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 821. ISBN 83-214-1305-6.
↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rzędu Saxifragales według Reveala.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[baranow-3] ColeC. T.CH. ColeC. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018 .

[christenhusz-4] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 231. ISBN 978-1-842466346.

[slownik-5] Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 821. ISBN 83-214-1305-6.

[6] Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rzędu Saxifragales według Reveala.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]