Siwerniak

Siwerniak
	Anthus spinoletta
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pliszkowate
Rodzaj	Anthus
Gatunek	siwerniak
Synonimy
	Alauda Spinoletta Linnaeus, 1758;
	Alauda Spinoletta Linnaeus, 1758;
Podgatunki
	A. s. spinoletta (Linnaeus, 1758); A. s. coutellii Audouin, 1826; A. s. blakistoni Swinhoe, 1863;
	A. s. spinoletta (Linnaeus, 1758); A. s. coutellii Audouin, 1826; A. s. blakistoni Swinhoe, 1863;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Siwerniak^[4], świergotek górski, siwarnik (Anthus spinoletta) – gatunek małego ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae).

Zasięg występowania

Zamieszkuje góry południowej i środkowej Europy oraz strefy klimatów umiarkowanych Azji aż po Chiny. Zimą przemieszcza się w rejony niżej położonych zbiorników wodnych i torfowisk (przeloty III–IV i IX).

W Polsce występuje w Karpatach, głównie w wyższych partiach Tatr i Bieszczadów, w partiach szczytowych Babiej Góry oraz mniej licznie w Sudetach. Wielkość populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2015 oceniano na 1700–2600 par^[5].

Systematyka

Takson ten bywał łączony w jeden gatunek ze świergotkiem nadmorskim (A. petrosus) i bagiennym (A. rubescens)^[2].

Wyróżnia się trzy podgatunki A. spinoletta^[6]^[2]^[4]:

siwerniak europejski (A. spinoletta spinoletta) – środkowa i południowa Europa.
siwerniak kaukaski (A. spinoletta coutellii) – Turcja, Kaukaz i północny Iran.
siwerniak azjatycki (A. spinoletta blakistoni) – południowa Rosja i wschodni Kazachstan do południowo-środkowej Syberii i Mongolii, północne Chiny.

Ptaki z północno-zachodniego Kaukazu bywały czasami wydzielane do podgatunku caucasicus, jednak uznano ten takson za nieodróżnialny od podgatunku coutellii^[2].

Morfologia

Cechy gatunku: Większy od świergotka łąkowego. Obie płci ubarwione jednakowo. W szacie godowej wierzch ciała szarobrązowy, głowa szara, skrzydła ciemnobrązowe z kontrastowymi paskami pokrywowymi i jasnymi brzegami lotek trzeciorzędowych. Nad okiem biała brew. Spód biały z różowawym nalotem, zwłaszcza na piersi. Ogon czarnobrązowy z białymi brzegami. W szacie spoczynkowej wierzch bardziej brązowy, a spód bez różowego nalotu i mocniej kreskowany. Nogi brązowoszare.
Wymiary średnie: długość ciała 15–17 cm^[2]
rozpiętość skrzydeł ok. 28 cm
masa ciała 18,7–23 g^[2]

Ekologia

Biotop: Wysokogórskie torfowiska, hale i połoniny, płaty kosodrzewiny, kamieniste brzegi rzek i potoków.
Gniazdo: W trawie między kamieniami, pod osłoną korzeni wywróconego drzewa.
Jaja: W maju i czerwcu składa 4–5 jaj o średnich wymiarach 21×15 mm, o białym tle z odcieniem szarawym lub zielonkawym z drobnym, szarooliwkowym plamkowaniem.
Wysiadywanie: Trwa od 14–16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 15 dniach.
Pożywienie: Drobne owady zbierane na ziemi.

Status i ochrona

IUCN uznaje siwerniaka za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku^[3]. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale 10–30 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny^[3].

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową^[7]. Na Czerwonej liście ptaków Polski został sklasyfikowany jako gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened))^[8].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Anthus spinoletta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tyler, S.: Water Pipit (Anthus spinoletta). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-05)].
↑ ^a ^b ^c Anthus spinoletta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].
↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

Bibliografia

Andrzej G. Kruszewicz: Ptaki Polski. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: MULTICO, 2007, s. 198. ISBN 978-83-7073-474-9.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Anthus spinoletta, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Tyler, S.: Water Pipit (Anthus spinoletta). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-05)].

[iucn-3] Anthus spinoletta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2019-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-05].

[biuletyn2019-5] Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L.. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019.

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-05-05]. (ang.).

[7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[clpp-8] Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]