Przejdź do zawartości

Sitniczka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sitniczka
Ilustracja
Sitniczka szczecinowata
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

sitniczka

Nazwa systematyczna
Isolepis R.Br.
Sp. Pl. 221. 27 Mar 1753
Typ nomenklatoryczny

Isolepis setacea L.[3]

Sitniczka (Isolepis R.Br.) – rodzaj roślin z rodziny ciborowatych liczący 69 gatunków[4]. Występują one na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i umiarkowanej, największe zróżnicowanie osiągając w Afryce i Australii[4]. Do polskiej flory należą: sitniczka szczecinowata (Isolepis setacea) i pływająca (I. fluitans). Zaliczana tu także bywa sitniczka drobna (I. supina, w nowszych źródłach przenoszona do rodzaju Schoenoplectiella jako Sch. supina)[5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Kwiatostan Isolepis oldfieldiana
Sitniczka zwisła

Rodzaj jak w przypadku wielu innych ciborowatych jest trudny do wyodrębnienia i często w przeszłości włączany był do rodzaju sitowiec w szerokim ujęciu (Scirpus s.l.). Dopiero w ostatnich latach XX wieku i na początku wieku XX, na podstawie danych z zakresu embriologii, genetyki i innych dziedzin potwierdzono odrębność rodzaju[4]. Dane genetyczne sugerują bliższe pokrewieństwo trzech gatunków (I. nodosa, I. marginata i I. trolli) do rodzaju Ficinia. Rodzaj Isolepis jest siostrzany wobec kladu obejmującego rodzaje Ficinia i Desmoschoenus[6]. W obrębie rodzaju zagnieżdżony jest wyodrębniany czasem jako osobny rodzaj sitnik (Eleogiton)[6]. Z kolei niektóre zaliczane tu tradycyjnie gatunki są wyodrębniane do osobnych rodzajów. Dotyczy to m.in. występującego w Polsce Isolepis supina (L.) R.Br., traktowanego w nowych źródłach jako Schoenoplectiella supina (L.) Lye[7][8].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj należy do rodziny ciborowatych (Cyperaceae) z rzędu wiechlinowców (Poales) stanowiącego jeden z kladów jednoliściennych (monocots)[2]. W obrębie rodziny należy do plemienia Cypereae w obrębie podrodziny Cyperoideae[9].

Podział rodzaju i wykaz gatunków[10]

W obrębie rodzaju wyróżniane są trzy podrodzaje: bazalny Micranthae (C.B.Clarke) Muasya oraz Fluitantes (C.B.Clarke) Muasya (w niektórych ujęciach wyodrębniany w osobny rodzaj sitnik Eleogiton Link, co czyni z sitniczki rodzaj parafiletyczny) i Isolepis, dzielony z kolei na trzy sekcje: Isolepis, Cernuae (C.B.Clarke) Muasya i Proliferae Muasya[11].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, m.in. sitniczka zwisła (Isolepis cernua), Isolepis nodosa[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-09] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-05].
  4. a b c Isolepis. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2010-11-18]. (ang.).
  5. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 102, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. a b A. Muthama Muasya, David A. Simpson, Mark W. Chase, Alastair Culham. A Phylogeny of Isolepis (Cyperaceae) Inferred Using Plastid rbcL and trnL-F Sequence Data. „Systematic Botany”. 26, 2, s. 342-353, 2001. DOI: 10.1043/0363-6445-26.2.342. (ang.). 
  7. Isolepis supina (L.) R.Br.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-11-17].
  8. Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105. 
  9. M. Muasya, D. Simpson, G. Verboom, P. Goetghebeur, R. Naczi, M. Chase, E. Smets: Phylogeny of Cyperaceae Based on DNA Sequence Data: Current Progress and Future Prospects. [w:] Bot. Rev. 75 [on-line]. 2009. s. 2–21. [dostęp 2010-11-08]. (ang.).
  10. Isolepis. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-11-17].
  11. Yu Ito, Jan-Adriaan Viljoen, Norio Tanaka, Okihito Yano, A. Muthama Muasya. Phylogeny of Isolepis (Cyperaceae) revisited: non-monophyletic nature of I. fluitans sensu lato and resurrection of I. lenticularis. „Plant Syst Evol”. 302, s. 231–238, 2016. DOI: 10.1007/s00606-015-1253-7. 
  12. Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.