Sierpnica pospolita

Sierpnica pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	sierpnica
Gatunek	sierpnica pospolita
	Nazwa systematyczna
	Falcaria vulgaris Bernh.; Syst. Verz. Erf.: 176 (1800)
Synonimy
	Bunium falcaria (L.) M.Bieb.; Carum falcaria (L.) Lange; Critamus agrestis (Hoffm.) Besser; Critamus falcaria (L.) Rchb.; Drepanophyllum agreste Hoffm.; Drepanophyllum falcaria (L.) Desv.; Drepanophyllum sioides Wibel; Falcaria agrestis (Hoffm.) Sweet; Falcaria falcaria (L.) H.Karst.; Falcaria glauca Dulac; Falcaria neglectissima Klokov; Falcaria persica Stapf & Wettst.; Falcaria rivini Host; Falcaria serrata St.-Lag.; Falcaria sioides (Wibel) Asch.; Helosciadium falcaria (L.) Hegetschw.; Prionitis falcaria (L.) Dumort.; Prionitis falcata Delarbre; Selinum falcaria (L.) E.H.L.Krause; Seseli falcaria (L.) Crantz; Sium falcaria L.; Sium falcatum Dubois;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Sierpnica pospolita (Falcaria vulgaris) – gatunek roślin z rodziny selerowatych. W szerokim ujęciu systematycznym jest jedynym przedstawicielem rodzaju sierpnica Falcaria. Występuje w Europie i zachodniej Azji, w tym rozpowszechniony jest w Polsce. Rośnie w miejscach suchych i słonecznych^[4].

Rozmieszczenie geograficzne

Zasięg gatunku obejmuje dużą część Europy od Hiszpanii i Francji na wschód oraz zachodnią Azję po Afganistan, Kazachstan i zachodnią Syberię. Jako gatunek introdukowany rośnie w północnej Europie (Wielka Brytania, Dania i Szwecja), w środkowej i wschodniej części Stanów Zjednoczonych oraz w środkowej Syberii^[3].

W Polsce gatunek jest rozpowszechniony w zachodniej części niżu, w pasie wyżyn i pogórzu Sudetów, bardzo rzadko rośnie na pogórzu Karpat, w województwie łódzkim, mazowieckim i warmnińsko-mazurskim, brak go w wyższych położeniach górskich oraz w województwie podlaskim^[5].

Morfologia

Pokrój: Sinozielona i naga, rzadziej nieco w dolnej części owłosiona roślina zielna z wrzecionowatym, białawym korzeniem^[6]. Łodyga jest silnie gałęzista^[6] od dołu lub przynajmniej w górnej połowie^[4]. Osiąga od ok. 30 do 100 cm wysokości^[6]. Po dojrzeniu nasion zasycha i staje się łamliwa w nasadzie^[4].
Liście: Nieco skórzaste^[4]. W dole łodygi pojedyncze lub trójsieczne, w górze trójdzielne, o odcinkach dodatkowo 2–3 krotnie podzielonych^[4]. Górne liście z wąskimi i obłonionymi pochwami liściowymi^[6]. Odcinki równowąsko-lancetowate, piłkowane i często sierpowato zagięte do 10 cm długości i 0,8 cm szerokości^[4].
Kwiaty: Drobne, białe^[6] lub zielonkawobiałe^[4] zebrane w baldachy o 5–15 gładkich szypułach^[6]. Pokrywy i pokrywki składają się z 4–8 nierównych listków kształtu równowąsko szydłowatego^[6].
Owoce: Wydłużone i wąskie rozłupnie osiągające 3–4 mm długości i 1 mm szerokości^[6].

Biologia i ekologia

Roślina roczna, dwuletnia, rzadko wieloletnia^[4]^[6]. Preferuje gleby wapienne, gliniaste. Rośnie w miejscach słonecznych, na zboczach, przydrożach, przytorzach, miedzach i odłogach^[4]^[6]. Jest atakowana przez rdzę Puccinia sii-falcariae i Ramularia libanotidis wywołującą plamistość liści^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Falcaria vulgaris Bernh., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-13] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jakub Mowszowicz. Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966, ISBN 83-09-00771-X
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 232, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 62 .
↑ Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[powo-3] Falcaria vulgaris Bernh., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-07-13] .

[mow-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Jakub Mowszowicz. Krajowe chwasty polne i ogrodowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966, ISBN 83-09-00771-X

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.), MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 232, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[koczwara-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j MarianM. Koczwara MarianM., Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. IX. Dwuliścienne wolnopłatkowe-dwuokwiatowe. Cz. VII, Kraków 1960, s. 62 .

[mikro-7] Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]