Przejdź do zawartości

Siekiernicy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Siekiernicy – żołnierze polscy w powstaniu styczniowym uzbrojeni w siekiery i topory. W sytuacjach gdy zabrakło do rozdania broni palnej, czy kos to zgłaszającym się ochotnikom rozdawano cokolwiek co mogło posłużyć za broń, w tym siekiery i topory. Znany jest też jeden przypadek, gdy w ramach przygotowań do wybuchu powstania celowo nastawiono się na stworzenie oddziału siekierników. Taka sytuacja miała miejsce w oddziale Józefa Oxińskiego.

siekiery i topory

Józef Oxiński przed wybuchem powstania styczniowego jako organizator województwa kaliskiego przygotowywał się do zdobycia Warty[1]. W ramach tych przygotowań przed powstaniem zakupiono 48 siekier i toporów, oraz 25 oskardów. Narzędzia te kupiono pod pretekstem wyposażenia robotników mających wycinać las[1]. Planowano przeprowadzić atak z zaskoczenia na stacjonujących w Warcie Rosjan, a siekiery i topory miały być przenoszone w ukryciu pod ubraniem[1]. Ostatecznie do ataku jednak nie doszło z powodu zebrania się mniejszej liczby ochotników, niż wcześniej zakładano. Spowodowane to było działalnością stronnictwa białych, którzy nie chcieli dopuścić do wybuchu powstania. Rozpowszechniali oni błędne informacje jakoby powstanie zostało odwołane[2].

Ostatecznie na punkcie zbornym 22 stycznia 1863 r. zebrało się 53 powstańców. Oxiński zorganizował z nich dwa plutony. Pierwszy to pluton strzelców liczący 25 powstańców (bo tylko tyle było broni palnej) i pluton siekierników złożony z 25 ludzi. Pierwszym dowódcą plutonu siekierników został Aleksander Littich[2]. Po rozesłaniu wiadomości do naczelników sąsiednich miast, że powstanie jest jednak faktem, oddział wkrótce się powiększył o 7 konnych i 52 ludzi[3]. Pluton siekierników powiększył się do 44 ludzi, podzielonych na 4 sekcje po 11 ludzi. Dowództwo nad oddziałem siekierników przekazano Teofilowi Chłonowskiemu, powierzając Littichowi nadzór nad oddziałem. Oddział Oxińskiego w początkach swego istnienia składał się więc tylko z trzech formacji: strzelców, siekierników i jazdy[3]. W połowie lutego 1863 r. oddział stacjonował w lasach majątku Kaszewice. Korzystając z znajdujących się w pobliżu fryszerki i walcowni osadzono na drążkach kosy i wtedy w oddziale pojawili się kosynierzy[4].

Znany jest jeszcze inny sposób wykorzystania siekier. W oddziale Apolinarego Kurowskiego gdy zabrakło kos do rozdania, to wykorzystano ostrza siekier. Osadzono je na długich drążkach i nadano im nazwę halabard. Brak jest jednak informacji, czy w oddziale Kurowskiego tworzono osobne pododdziały halabardników, czy byli oni wymieszani z kosynierami i pikinierami. Powstańcy uzbrojeni w siekiero/halabardy wzięli w każdym razie udział w bitwie pod Miechowem[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Józef Oxiński, Józefa Oxińskiego wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku, Łódź 1939, s. 168-171.
  2. a b Józef Oxiński, Józefa Oxińskiego wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku, Łódź 1939, s. 180-181.
  3. a b Józef Oxiński, Józefa Oxińskiego wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku, Łódź 1939, s. 187-188.
  4. Józef Oxiński, Józefa Oxińskiego wspomnienia z powstania polskiego 1863/64 roku, Łódź 1939, s. 198.
  5. Kazimierz Frycz, Wspomnienia z r. 1863-64, Kraków 1912, s. 12.