Przejdź do zawartości

Septymia Zenobia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zenobia
Septimia Zenobia
Ilustracja
Zenobia na obrazie Edwarda Poyntera
Faksymile
królowa Palmyry
Jako żona

Septimiusa Odenathusa

regentka Palmyry
Okres

od 267
do 272

W imieniu

Waballata

Dane biograficzne
Data urodzenia

III wiek

Data i miejsce śmierci

III wiek
Rzym

Mąż

Septimius Odenathus

Dzieci

Waballat

Moneta
moneta
Cesarstwo Palmyry w 271 roku n.e.

Zenobia, Septimia Zenobia – żona króla Palmyry Septimiusa Odenathusa, po jego śmierci (267) rządząca w imieniu małoletniego syna Waballata.

Konflikt z Rzymem

[edytuj | edytuj kod]

Dążyła do zachowania dla syna roli, jaką na rzymskim Wschodzie odgrywał jej zamordowany mąż – Odenat. Choć przypuszczalnie tylko dzięki poparciu wojsk rzymskich w Syrii i Palestynie udało się jej utrzymać kontrolę nad tym obszarem, w 270 dowodzący jej wojskami Zabdas najechał rzymskie prowincje Arabię i Egipt, gdzie stacjonowały legiony wierne rzymskiej władzy centralnej. Szczególnie dramatyczny przebieg miała kampania w Egipcie bronionym przez Tenagino Probusa. W 271 wojska Zenobii najechały także Azję Mniejszą, nad której częścią rozciągnęła swą władzę.

Początkowo Zenobia starała się o porozumienie z nowym cesarzem Aurelianem. Inskrypcje na monetach i dokumenty papirusowe poświadczają, że Waballat jedynie uchodził za współrządcę wraz z Aurelianem, gdy jednak cesarz rozpoczął kontrofensywę, syna Zenobii ogłoszono cesarzem z tytułem „augusta”.

Kampania Aureliana

[edytuj | edytuj kod]

Po pokonaniu jej armii pod Immae wojska Aureliana zajęły Antiochię, powstrzymując się jednak od jej splądrowania. Wskutek tego szybko skapitulowały kolejne miasta Apamea, Larysa i Aretuza. Za Emesą rzymska konnica pokonała katafraktów – kawalerię Zenobii. Wraz z tą porażką królowa utraciła w tym mieście skarbiec, z którego zamierzano finansować dalsze działania wojenne. Wycofała się do Palmyry z zamiarem zwrócenia się o pomoc do Persów. Ponieważ armia Aureliana, która dotarła pod Palmyrę (272), była wyczerpana kampanią, cesarz złożył władczyni polubowną propozycję zrzeczenia się władzy i pozostania w pałacu w zamian za wydanie Rzymianom zasobów złota i kosztowności, koni i wielbłądów. W odmownej odpowiedzi Zenobia zadeklarowała raczej wybór losu Kleopatry niż ustąpienie, wskazując przy tym na poparcie Persji, Armenii i Saracenów[1].

W oblężeniu nastąpiła sytuacja patowa, bo Rzymianom brakowało sił do rozstrzygającego szturmu, a mieszkańcom Palmyry do obronnych wypadów. Wprawdzie królowa wymknęła się z miasta, by osobiście zabiegać o perską pomoc, ale schwytano ją nim przekroczyła Eufrat. Wobec tego Palmyra wpuściła oblegających, unikając tym samym złupienia przez żołnierzy cesarza. Wzięta w niewolę władczyni została przewieziona do Rzymu[2], gdzie zmuszona była uczestniczyć w triumfie Aureliana[3].

Resztę życia spędziła w ofiarowanej przez cesarza willi (niektórzy historycy dopuszczają też wersję, że została żoną rzymskiego senatora[potrzebny przypis]). Uniknęła zgładzenia także ze względu na rozsądną kalkulację polityczną cesarza, który uznał, że pozbawiona stygmatu męczeństwa, nie stanie się ona inspiracją do ewentualnego buntu na Wschodzie jako otoczona luksusem i rezydująca w Rzymie matrona[1].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Na jej cześć jednemu z rodzajów roślin z rodziny wrzosowatych nadano nazwę zenobia[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Matyszak 2007 ↓.
  2. Donimirski 1988 ↓, s. 48.
  3. Jaczynowska, Musiał i Stępień 1999 ↓, s. 583.
  4. Laurence J. Dorr: Zenobia. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2019-11-23].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Philip Matyszak: Wrogowie Rzymu. Od Hannibala do Attyli, króla Hunów. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 208–218. ISBN 978-83-11-10678-9.
  • Andrzej Donimirski, Niezwykłe kobiety w dziejach, Warszawa 1988, s. 48, ISBN 83-202-0678-2.
  • Maria Jaczynowska, Danuta Musiał, Marek Stępień, Historia starożytna, Warszawa: Trio, 1999, s. 581–583.

Literatura tematu

[edytuj | edytuj kod]