Przejdź do zawartości

Sakja (klasztor)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sakja
Ilustracja
Państwo

 Chińska Republika Ludowa

Miejscowość

prefektura Xigazê, Tybetański Region Autonomiczny

Typ budynku

klasztor

Styl architektoniczny

architektura mongolska

Rozpoczęcie budowy

1073

Ważniejsze przebudowy

1269

Położenie na mapie Chin
Mapa konturowa Chin, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Sakja”
Ziemia28°54′18,0″N 88°01′04,8″E/28,905000 88,018000
Starsza północna część klasztoru

Klasztor Sakja (tyb: ས་སྐྱ་དགོན།་, Wylie: sa skya dgon pa, od ས་སྐྱ sa skya, szara lub blada ziemia; chiń. 萨迦寺; pinyin Sàjiā sì) – buddyjski klasztor w prefekturze Xigazê, w Tybetańskim Regionie Autonomicznym. Historyczna siedziba szkoły o tym samym imieniu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Budowę klasztoru dla buddyjskiej szkoły sakja rozpoczął w 1073 niejaki Konczog Gialpo (Wylie: Dkon mchog rgyal po), członek arystokratycznego rodu Khon (pochodzili z niego również wszyscy główni lamowie linii przekazu – sakjapowie). Szkoła ta, podobnie jak większość tybetańskich linii przekazu, powstała w czasach buddyjskiego odrodzenia (w okresie rozbicia politycznego w Tybecie w XI i XII wieku), a Sakja Gompa stała się jej głównym klasztorem[1][2] (do 1959).

Największe znaczenie i rozwój tradycji datowany jest na okres podboju mongolskiego, kiedy to w imieniu chanów sakjapowie zarządzali Tybetem, a wśród Mongołów zaczął rozprzestrzeniać się buddyzm. Za rządów Pakpa lamy (1256–1280), bratanka wielkiego Sakja Pandity, klasztor rozbudowano (1269–1277) dodając Wielką Świątynię (Lha-khang chen-mo), będącą de facto fortecą w stylu mongolskim[3].

Ze względu na swoją długowieczność oraz ogromne znaczenie w historii politycznej Tybetu, klasztor był miejscem przechowywania wielu bezcennych dzieł sztuki, na które składały się tradycyjne malowidła i rzeźby wytworzone w Bengalu, Kaszmirze, Nepalu i Chinach oraz zwoje biblioteczne w językach: tybetańskim, chińskim, mongolskim i sanskrycie[4][5].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Kompleks został zbudowany w dolinie rzeki Trum Chu, przy czym starsza część zajmuje północne, strome zbocze, a XIII wieczna mongolska forteca usytuowana jest na drugim brzegu rzeki[4].

Zabudowany górski stok stanowił monastyczne „miasteczko” z licznymi świątyniami (Utse Nyingba, Utse Sarma, Gorum Lhakang, Shitok Labrang, Labrang Shar), z których przetrwały tylko niektóre. Pełnią one dzisiaj właściwe funkcje klasztorne, ponieważ w wyniku działań wojennych, XVI-wiecznej przebudowy i zniszczeń spowodowanych chińską rewolucją kulturalną, niewiele śladów charakterystycznej, mongolskiej architektury przetrwało. Po stronie północnej jedyną ocalałą budowlę stanowi otoczona wysokim, fortecznym murem świątynia Lhakang Czempo (Lha-khang chen-mo). W pewnej odległości od klasztoru znajdują się odosobnienia medytacyjne w formie jaskiń, w których zgodnie z tradycją miał medytować Sakja Pandita[4].

Galeria zdjęć

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Encyclopedia of Buddhism (pod red. E.D.Bushwella). Nowy Jork: Thomson, Gale, 2004, s. 751–752. ISBN 0-02-865720-9.
  2. D. Snellgrove, H. Richardson: A Cultural History of Tibet. Nowy Jork, Londyn: Frederick A. Praeger, Publishers, 1968, s. 132.
  3. T.V. Wylie. The First Mongol Conquest of Tibet Reinterpreted. „Harvard Journal of Asiatic Studies”. 37 (1), s. 103–133, czerwiec 1977. Harvard-Yenching Institute. ISSN 0073-0548. OCLC 1607880. (ang.). 
  4. a b c K. Dowman: The Power Places of Central Tibet. Londyn, Nowy Jork: Routledge & Kegan Paul, 1988, s. 275–276. ISBN 978-0140191189.
  5. Sakya Monastery, Tibet. [w:] His Holiness the Sakya Trizin [on-line]. hhthesakyatrizin.org. [dostęp 2013-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-28)]. (ang.).