Przejdź do zawartości

SM UC-14

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego UC-14 z 1915 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.
SM UC-14
Ilustracja
Niezidentyfikowany okręt typu UC I
Klasa

okręt podwodny

Typ

UC I

Historia
Stocznia

AG Weser, Brema

Położenie stępki

28 stycznia 1915

Wodowanie

13 maja 1915

 Kaiserliche Marine
Nazwa

UC-14

Wejście do służby

5 czerwca 1915

 K.u.K. Kriegsmarine
Nazwa

U-18

Wycofanie ze służby

9 października 1916

 Kaiserliche Marine
Nazwa

UC-14

Wejście do służby

11 stycznia 1917

Zatonął

3 października 1917

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


168 ton
183 t

Długość

33,99 m

Szerokość

3,15 m

Zanurzenie

3,04 m

Zanurzenie testowe

50 m

Napęd
1 silnik wysokoprężny o mocy 90 KM
1 silnik elektryczny o mocy 175 KM, 1 śruba
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


6,2 węzła
5,22 w.

Zasięg

powierzchnia: 780 Mm przy 5 w.
zanurzenie: 50 Mm przy 4 w.

Uzbrojenie
12 min, 1 km
Załoga

14

SM UC-14 – niemiecki podwodny stawiacz min z okresu I wojny światowej, czternasty w kolejności okręt podwodny typu UC I. Zwodowany 13 maja 1915 roku w stoczni AG Weser w Bremie, został przyjęty do służby w Kaiserliche Marine 5 czerwca 1915 roku. Przewieziony w częściach nad Adriatyk, został nominalnie wcielony w skład Kaiserliche und Königliche Kriegsmarine pod nazwą U-18, a od stycznia 1917 roku stacjonował nad Morzem Północnym. W trakcie służby operacyjnej okręt odbył 38 patroli bojowych, podczas których postawił zagrody minowe, na których zatonęło 14 statków o łącznej pojemności 8182 BRT i dwa okręty o łącznej wyporności 14 107 ton (w tym włoski pancernik „Regina Margherita”(inne języki)). UC-14 został zatopiony 3 października 1917 roku, po wejściu na brytyjską zagrodę minową w okolicach Zeebrugge.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Sukcesy pierwszych niemieckich U-Bootów na początku I wojny światowej (m.in. zatopienie brytyjskich krążowników pancernych HMS[a] „Aboukir”, „Hogue” i „Cressy” przez U-9) skłoniły dowództwo Cesarskiej Marynarki Wojennej z admirałem Tirpitzem na czele do działań mających na celu budowę nowych typów okrętów podwodnych[1]. Doceniając też wagę wojny minowej, 9 października 1914 roku ministerstwo marynarki zatwierdziło projekt małego podwodnego stawiacza min opracowanego przez Inspektorat Torped pod kierunkiem dr Wernera, oznaczonego później jako typ UC I[1][2][3].

Przyszły UC-14 zamówiony został 23 listopada 1914 roku jako czternasty z serii 15 okrętów typu UC I (numer projektu 35a, nadany przez Inspektorat U-Bootów), w ramach wojennego programu rozbudowy floty[4][5][6]. Został zbudowany w stoczni AG Weser w Bremie[2][7]. Stocznia oszacowała czas budowy okrętu na 5-6 miesięcy[6]. UC-14 otrzymał numer stoczniowy 229 (Werk 229)[4]. Stępkę okrętu położono 28 stycznia 1915 roku[4], a zwodowany został 13 maja 1915 roku[3].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

UC-14 był niewielkim, przybrzeżnym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej, którego koncepcja oparta była na projekcie jednostek typu UB I[3]. Długość całkowita wynosiła 33,99 metra, szerokość 3,15 metra i zanurzenie 3,04 metra[2][8][9]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,3 metra[4]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 168 ton[b], a w zanurzeniu 183 tony[8][3]. Jednostka posiadała zaokrąglony dziób oraz cylindryczny kiosk o średnicy 1,3 m, obudowany opływową osłoną, a do jej wnętrza prowadziły dwa luki: jeden w kiosku i drugi w części rufowej, prowadzący do pomieszczeń załogi[10]. Okręt napędzany był na powierzchni przez 6-cylindrowy, czterosuwowy silnik Diesla Daimler RS166 o mocy 90 koni mechanicznych (KM), a pod wodą poruszał się dzięki silnikowi elektrycznemu SSW o mocy 175 KM[2][8][11]. Poruszający jedną trójłopatową, wykonaną z brązu śrubą (o średnicy 1,8 m i skoku 0,43 m)[10] układ napędowy zapewniał prędkość 6,2 węzła na powierzchni i 5,22 węzła w zanurzeniu[3][12] (przy użyciu na powierzchni silnika elektrycznego okręt był w stanie osiągnąć 7,5 węzła[13]). Zasięg wynosił 910 Mm przy prędkości 5 węzłów w położeniu nawodnym oraz 50 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą[11][c]. Okręt zabierał 3,5 tony oleju napędowego[9], a energia elektryczna magazynowana była w akumulatorach składających się ze 112 ogniw, o pojemności 4000 Ah, które zapewniały 3 godziny podwodnego pływania przy pełnym obciążeniu[13].

Okręt posiadał dwa wewnętrzne zbiorniki balastowe[13]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów, a czas zanurzenia 23-36 s[9]. Okręt nie posiadał uzbrojenia torpedowego ani artyleryjskiego, przenosił natomiast w części dziobowej 12 min kotwicznych UC/120 w sześciu skośnych szybach minowych o średnicy 100 cm, usytuowanych jeden za drugim w osi symetrii okrętu, pod kątem do tyłu (sposób stawiania – „pod siebie”)[10][14]. Układ ten powodował, że miny trzeba było stawiać na zaplanowanej przed rejsem głębokości, gdyż na morzu nie było do nich dostępu (także zapalniki min trzeba było montować jeszcze przed wypłynięciem, co nie było rozwiązaniem bezpiecznym i stało się przyczyną zagłady kilku jednostek tego typu)[3][14]. Uzbrojenie uzupełniał jeden karabin maszynowy z zapasem amunicji wynoszącym 150 naboi[2][8][4]. Okręt posiadał jeden peryskop Zeissa[10]. Wyposażenie uzupełniała kotwica grzybkowa o masie 136 kg[10]. Załoga okrętu składała się z 1 oficera (dowódcy) oraz 13 podoficerów i marynarzy[8][9][d].

Przebieg służby

[edytuj | edytuj kod]

1915 rok

[edytuj | edytuj kod]

SM[e] UC-14 został wcielony do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej 5 czerwca 1915 roku[4][15]. Tego dnia dowódcą U-Boota mianowany został por. mar. Cäsar Bauer(inne języki)[16]. Następnie okręt został w sekcjach przewieziony koleją do austro-węgierskiej bazy Pola nad Morzem Adriatyckim, gdzie został powtórnie zmontowany[6][17]. UC-14 włączono w skład niemieckiej Flotylli Pola(inne języki), operującej z Poli i Cattaro[4][18]. Okręt nominalnie wcielono do K.u.K. Kriegsmarine pod nazwą U-18, jednak załoga pozostała niemiecka[19][f]. W okresie od 29 lipca do 11 września okręt bazował w Konstantynopolu, operując w tym czasie na Morzu Egejskim[20]. Pierwszy sukces odniesiony został 4 grudnia, kiedy to na postawioną przez okręt zagrodę minową weszły dwie włoskie jednostki: zbudowany w 1912 roku niszczyciel „Intrepido” (680 t), który zatonął w okolicy Valony ze stratą 4 marynarzy[21][22][23] oraz pochodzący z 1892 roku statek pasażerski „Re Umberto” (2953 BRT), na którym zginęły 53 osoby (zatonął na tych samych wodach, w okolicy Przylądka Linguetta(inne języki)[24][22][g]).

1916 rok

[edytuj | edytuj kod]

8 stycznia 1916 na minach postawionych przez UC-14 w okolicy Brindisi zostały zatopione trzy jednostki: zbudowany w 1910 roku włoski transportowiec „Citta Di Palermo” (3415 BRT), który zatonął ze stratą 84 ludzi[26][27]; brytyjski kuter HMD[h] „Freuchny” (84 ts), na którego pokładzie zginęło 8 członków załogi[28] oraz zbudowany w 1907 roku kuter HMD „Morning Star” (97 ts), na którym zginęło 9 marynarzy[29].

7 stycznia 1916 roku okręt otrzymał nowego kapitana, którym został por. mar. Franz Becker(inne języki)[30]. 20 lutego na minach postawionych przez UC-14 w okolicy Brindisi zatonął zbudowany w 1914 roku kuter HMD „Gavenwood” (88 ts), na którym zginęło 11 członków załogi[31]. 16 marca w drodze z Cattaro do Korfu okręt został zaatakowany torpedami wystrzelonymi przez wrogi okręt podwodny: jedna przeszła tuż za rufą, a druga trafiła w śródokręcie, jednak nie wybuchła[27]. 20 marca po wejściu na minę UC-14 nieopodal wyspy Korfu zatonął francuski uzbrojony trawler „Ginette” (272 t) pochodzący z 1913 roku[32][i].

1 lipca dowództwo okrętu objął por. mar. Alfred Klatt[33]. 9 października UC-14 zakończył służbę we Flotylli Pola i został następnie w sekcjach przewieziony z powrotem nad Morze Północne[4][34]. Postawione przez niego wcześniej miny stały się jednak przyczyną zagłady jeszcze trzech jednostek: 26 listopada w okolicy Gallipoli zatonął brytyjski kuter HMD „Finross” (78 ts)[35] oraz, na tych samych wodach, nieopodal Santa Maria di Leuca(inne języki), kuter HMD „Michaelmas Daisy” (99 ts), na którym śmierć poniosła cała załoga licząca 12 osób[36]; 12 grudnia natomiast nieopodal Valony na pochodzącej z UC-14 minie zatonął włoski przeddrednot „Regina Margherita”(inne języki) o wyporności 13 427 ton (w katastrofie zginęło 675 członków załogi)[37][38].

1917 rok

[edytuj | edytuj kod]

11 stycznia okręt włączono do Flotylli Flandria[4], a jego nowym dowódcą został por. mar. Ulrich Pilzecker[39]. Na pierwszy sukces pod jego dowództwem załoga okrętu musiała czekać do 30 marca, kiedy to na południowy wschód od Lowestoft (na pozycji 52°26′N 1°48′E/52,433333 1,800000) zatonął brytyjski uzbrojony trawler HMT[j] „Christopher” (316 ts) – wraz z okrętem zginęło 5 członków załogi[40][k]. 9 kwietnia jego los podzielił zbudowany w 1913 roku uzbrojony trawler HMT „Orthos” (218 ts), który za stratą 1 marynarza zatonął na pozycji 52°23′00″N 1°52′30″E/52,383333 1,875000[42]. 23 maja na wschód od Lowestoft (na pozycji 52°30′N 1°54′E/52,500000 1,950000) zatonął kolejny uzbrojony trawler HMT „Tettenhall” (227 ts), na którym zginęło 6 osób[43].

7 lipca 1917 roku nowym dowódcą UC-14 mianowany został por. mar. Helmut Lorenz[44]. Jego osiągnięciem było zatopienie 10 września zbudowanego w 1912 roku uzbrojonego trawlera HMT „Loch Ard” (225 ts), na którym zginęło 5 ludzi (na pozycji 52°30′N 1°53′E/52,500000 1,883333)[45].

14 września dowództwo okrętu objął por. mar. rez. Adolf Feddersen[46]. 2 października na postawionej przez UC-14 minie ze stratą 5 marynarzy zatonął na Morzu Północnym kuter rybacki „Willing Boys” (51 BRT)[47], a 7 października jego los podzielił kuter rybacki „Reliance” (60 BRT), na którym zginęło 10 rybaków[48].

Wiadomości o tych sukcesach nie dotarły nigdy do załogi UC-14, gdyż 3 października 1917 roku okręt zatonął na brytyjskiej zagrodzie minowej na północ od Zeebrugge, na pozycji 51°32′00″N 3°08′45″E/51,533333 3,145833 (wszyscy zginęli)[4][34][49].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ HMS – His/Her Majesty’s Ship – Okręt Jego/Jej Królewskiej Mości.
  2. ↑ Wyporność jednostek niemieckich, francuskich i włoskich podano w tonach metrycznych, okrętów brytyjskich w długich tonach (ts), dla statków handlowych podano pojemność w tonach rejestrowych brutto.
  3. ↑ R.H. Gibson i M. Prendergast podają inne wartości: prędkość 8,4 węzła na powierzchni i 5,5 węzła w zanurzeniu oraz zasięg na powierzchni 850 mil morskich przy prędkości 5 węzłów[5].
  4. ↑ W momencie zatopienia na pokładzie UC-14 przebywało 17 ludzi[4].
  5. ↑ SM – Seiner Majestät – [okręt] Jego Mości.
  6. ↑ Niemieckie okręty podwodne używały bandery austro-węgierskiej, gdyż Cesarstwo Niemieckie i Włochy nie były wówczas w stanie wojny.
  7. ↑ W ostatnim kwartale 1915 roku UC-14 uczestniczył w czterech operacjach minowania[25].
  8. ↑ HMD – His Majesty’s Drifter – Kuter Jego Mości.
  9. ↑ W pierwszym półroczu 1916 roku UC-14 uczestniczył w sześciu operacjach minowania[27].
  10. ↑ HMT – His Majesty’s Trawler – Trawler Jego Mości.
  11. ↑ Od 25 lutego do 29 marca 1917 roku UC-14 uczestniczył w czterech operacjach minowania, stawiając łącznie 48 min[41].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 59.
  2. ↑ a b c d e Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: 2004, s. 54.
  3. ↑ a b c d e f Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara: 2007, s. 100.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Guðmundur Helgason: UC 14. uboat.net. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  5. ↑ a b R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 313.
  6. ↑ a b c Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: 1989, s. 44.
  7. ↑ Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: 2002, s. 12.
  8. ↑ a b c d e John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: 1990, s. 127.
  9. ↑ a b c d Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 62.
  10. ↑ a b c d e Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  11. ↑ a b Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: 1985, s. 181.
  12. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 563.
  13. ↑ a b c Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
  14. ↑ a b Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, s. 92, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  15. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 152.
  16. ↑ Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Cäsar Bauer. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  17. ↑ R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 70.
  18. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 177.
  19. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 529.
  20. ↑ Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. s. 2. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
  21. ↑ Guðmundur Helgason: Intrepido. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  22. ↑ a b Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 184.
  23. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 253.
  24. ↑ Guðmundur Helgason: Re Umberto. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  25. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 183.
  26. ↑ Guðmundur Helgason: Citta Di Palermo. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  27. ↑ a b c Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 220.
  28. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Freuchny. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  29. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Morning Star. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  30. ↑ Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Franz Becker. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  31. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Gavenwood. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  32. ↑ Guðmundur Helgason: Ginette. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  33. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Alfred Klatt. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  34. ↑ a b R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: 2014, s. 193.
  35. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Finross. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  36. ↑ Guðmundur Helgason: HMD Michaelmas Daisy. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  37. ↑ Guðmundur Helgason: Regina Margherita (rin). [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  38. ↑ J. Gozdawa-Gołębiowski, T. Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: 1994, s. 322.
  39. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Ulrich Pilzecker. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  40. ↑ Guðmundur Helgason: Christopher. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  41. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 299.
  42. ↑ Guðmundur Helgason: HMT Orthos. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  43. ↑ Guðmundur Helgason: Tettenhall. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  44. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See Helmut Lorenz. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  45. ↑ Guðmundur Helgason: Loch Ard. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  46. ↑ Guðmundur Helgason: Oberleutnant zur See der Reserve Adolf Feddersen. [w:] WWI U-boat commanders [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  47. ↑ Guðmundur Helgason: Willing Boys. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  48. ↑ Guðmundur Helgason: Reliance. [w:] Ships hit during WWI [on-line]. u-boat.net. [dostęp 2016-09-19]. (ang.).
  49. ↑ Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: 2000, s. 221.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
  • R.H. Gibson, Maurice Prendergast: Niemiecka wojna podwodna 1914-1918. Oświęcim: Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-074-4.
  • Andriej Gonczarow, Władimir Zabłocki: U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. 1. www.ops.mil.pl, 2012-08-28. [dostęp 2019-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-16)].
  • Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
  • Guðmundur Helgason: UC 14. uboat.net. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  • Wojciech Holicki. Niemieckie okręty podwodne typu UC II. Część I. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 6, 2020. Magnum X. ISSN 2080-9743. 
  • Peta Knott: UC-6 Thames Estuary: Archaeological Report. historicengland.org.uk. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  • John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Andrzej Perepeczko: U-booty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-51-X.
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
  • Gordon Williamson: U-boats of the Kaiser’s Navy. Botley, Oxford: Osprey Publishing, 2002. ISBN 1-84176-362-4. (ang.).
  • Class M 1. dutchsubmarines.com. [dostęp 2016-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-11)]. (ang.).
Okręty podwodne typu UC I

Kaiserliche Marine

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=SM_UC-14&oldid=75047188”