Rzężenia umierającego
Rzężenia umierającego zwane także rzężeniami przedśmiertnymi – zjawiska akustyczne powstające w okresie umierania w wyniku nagromadzenia wydzieliny w drogach oddechowych.
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Rozróżnia się dwa rodzaje rzężeń:
- typ 1 – prawdziwe (klasyczne) rzężenia umierającego wynikające z nagromadzenia się śliny w drogach oddechowych, będącego wynikiem osłabienia organizmu, wyniszczenia organizmu i zaburzeń połykania
- typ 2 – pseudorzężenia umierającego, które są objawem niemożności wykrztuszenia wydzieliny powstałej w świetle dróg oddechowych w wyniku infekcji lub nagromadzenia się przesięku w wyniku niewydolności krążenia (płucnego) lub wysięku w przebiegu obrzęku płuc, lub krwi w wyniku krwawienia do dróg oddechowych.
Prawdziwe rzężenia umierającego są objawem zbliżającej się śmierci, jednak są stwierdzane tylko u około 40% umierających (według niektórych źródeł rozbieżność wynosi 6-92%)[1][2][3]. W zależności od czynników powodujących umieranie występują w różnych grupach chorych. Wydaje się, że współistnienie dysfagii jest najważniejszą przyczyną występowania rzężeń i w takich przypadkach stwierdza się je u 75% chorych[4].
Typ 2, czyli pseudorzężenia, nie zawsze wiąże się z procesem umierania. Świadczy jedynie o obecności wydzieliny w drogach oddechowych. Dlatego przeprowadza się diagnostykę różnicową, aby wykluczyć stany wikłające proces umierania, zwłaszcza że stany te mogą być odwracalne.
Postępowanie
[edytuj | edytuj kod]W przypadku klasycznych rzężeń umierającego należy:
- przede wszystkim wykluczyć obecność pseudorzężeń, których przyczyną może być stan zapalny (obecność gorączki) lub obrzęk płuc
- ułożyć chorego na boku
- poinstruować rodzinę lub opiekunów o przyczynie i charakterze rzężeń[2] oraz podkreślić, że ich występowanie nie świadczy o tym, że chory się dusi
- zastosować butylobromek hioscyny[5] lub hydrobromek hioscyny (najlepiej podskórnie), albo bromek glikopironium. Brak dowodów przemawiających za lepszym działaniem jednej z substancji nad drugą; w jednym z badań wykazno wyższość hydrobromku hioscyny nad glikopironium, w innym na odwrót[6][7].
- odessać wydzielinę w przypadku braku poprawy
- zastosować elewację górnej części tułowia, aby umożliwić spłynięcie wydzieliny do niższych partii dróg oddechowych
- w przypadku tachypnoe podać morfinę w dawce 2,5–5 mg podskórnie
- zastosować sedację z użyciem midazolamu w przypadkach niepokoju lub cierpienia chorego.
W wyniku powyższych działań ustąpienie rzężeń następuje w 50% przypadków.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Objawy ze strony układu oddechowego u pacjentów objętych opieką paliatywną.
- ↑ a b Wee B., Hillier R. Interventions for noisy breathing in patients near to death.. „Cochrane database of systematic reviews (Online)”. 1, s. CD005177, 2008. DOI: 10.1002/14651858.CD005177.pub2. PMID: 18254072.
- ↑ Kompanje EJ. "The death rattle" in the intensive care unit after withdrawal of mechanical ventilation in neurological patients.. „Neurocritical care”. 2 (3), s. 107–10, 2005. DOI: 10.1385/NCC:3:2:107. PMID: 16174877.
- ↑ Małgorzata Krajnik;Jak umierają chorzy na raka płuca?www.viamedica.p.
- ↑ Kompanje EJ. 'Death rattle' after withdrawal of mechanical ventilation: practical and ethical considerations.. „Intensive critical care nursing : the official journal of the British Association of Critical Care Nurses”. 4 (22), s. 214–9, sierpień 2006. DOI: 10.1016/j.iccn.2005.06.004. PMID: 16551501.
- ↑ Lawrey H. Hyoscine vs glycopyrronium for drying respiratory secretions in dying patients.. „British journal of community nursing”. 9 (10), s. 421–4, 426, wrzesień 2005. PMID: 16234752.
- ↑ Likar R., Rupacher E., Kager H., Molnar M., Pipam W., Sittl R. [Efficacy of glycopyrronium bromide and scopolamine hydrobromide in patients with death rattle: a randomized controlled study.]. „Wiener klinische Wochenschrift”. 21-22 (120), s. 679–83, wrzesień 2008. DOI: 10.1007/s00508-008-1094-2. PMID: 19116709.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Choroby wewnętrzne : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, [T. 2]. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006.
