Rumieniak czerwonawy

Rumieniak czerwonawy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	dzwonkówkowate
Rodzaj	Rhodophana
Gatunek	rumieniak czerwonawy
	Nazwa systematyczna
	Rhodophana nitellina (Fr.) Papetti; Riv. Micol. 57(4): 305 (2014) [2015]
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rumieniak czerwonawy (Rhodophana nitellina (Fr.) Papetti) – gatunek grzybów należący do rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Rhodophana, Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus nitellinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2014 r. Carlo Papetti przenosząc go do rodzaju Rhodophana^[1].

Ma 16 synonimów. Niektóre z nich^[2]:

Clitopilus nitellinus (Fr.) Noordel. & Co-David 2009
Collybia nitellina (Fr.) Quél. 1875
Rhodocybe nitellina (Fr.) Singer 1947
Rhodopaxillus nitellinus (Fr.) Singer 1936

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. (dla synonimu Rhodocybe nitellina)^[3]. Po przeniesieniu gatunku do rodzaju Rhodophana jest niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–2,5 cm, kształt początkowo wypukły, potem płaskowypukły, zazwyczaj z niewielkim, zaokrąglonym garbkiem, pofałdowany. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty. Jest higrofaniczny. W stanie wilgotnym o barwie od pomarańczowobrązowej do czerwonobrązowej, jaśniejszy przy brzegu, półprzezroczysty, prążkowany do 2/3 promienia. W stanie suchym silnie wypłowiały, jasnobrązowawy, ale ze środkiem długo ciemniejszym. Powierzchnia gładka, naga, co najwyżej przy brzegu nieco włóknista^[4].

Hymenofor

Blaszkowy. Blaszki w liczbie 20–40, średnio gęste, przyrośnięte lub zatokowo wykrojone, czasami zbiegające z ząbkiem, w środku nabrzmiałe, o szerokości do 4 mm. Początkowo są kremowe lub jasnobrązowe, potem różowobrązowe. Ostrza równe, tej samej barwy^[4].

Trzon

Wysokość 2–4,5 cm, grubość 0,5–3 mm, cylindryczny, zwężający się lub poszerzający ku podstawie, często wygięty, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia o tej samej barwie co kapelusz lub jaśniejsza, gładka, czasami słabo oprószona w górnej części, u podstawy woskowata, biało pilśniowa^[4].

Miąższ

Cienki, w kapeluszu pod powierzchnią tej samej barwy co powierzchnia, w środku jaśniejszy. Ma silny, słodkawo-mączny zapach i mocno zjełczały smak^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki o rozmiarach 7–10 × 5–5,5 μm, cienkościenne, elipsoidalne i wydłużone. Podstawki 4–sterygmowe, o rozmiarach 20–42 × 6–10 μm. Cystyd brak. Strzępki w zewnętrznej warstwie kapelusza cylindryczne, o grubości 3–7 μm. Zawierają żółtawy pigment, często delikatnie inkrustowany. We wszystkich strzępkach sprzążki^[4].

Występowanie i siedlisko

W Europie i Ameryce Północnej jest szeroko rozprzestrzeniony, ale rzadki. Występuje od nizin aż po piętro halne^[4]. Poza tym występuje na pojedynczych stanowiskach w Algierii i Mongolii^[5]. W polskim piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano tylko 2 stanowiska; w Elblągu (1916) i w Zawoi (1993). Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Holandii^[3]. Jest propozycja, by w Polsce włączyć go do listy gatunków chronionych grzybów^[7].

Saprotrof. Siedlisko: na ściółce, próchnicy i podobnych podłożach organicznych. Występuje w lasach mieszanych i iglastych, najchętniej na glebie piaszczystej^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1, s. 78
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2019-01-16].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Anna Kujawa. Propozycje zmian w ochronie gatunkowej grzybów wielkoowocnikowych. Przegląd przyrodniczy, XXIV, 3 (2013): 11-26

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2019-01-16]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[flora-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Flora Agaricina Neerlandica. Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands. 1: Entolomataceae. 1, s. 78

[discover-5] Discover Life Maps. [dostęp 2019-01-16].

[6] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] Anna Kujawa. Propozycje zmian w ochronie gatunkowej grzybów wielkoowocnikowych. Przegląd przyrodniczy, XXIV, 3 (2013): 11-26

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]