Rudnik Wielki (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1867–1954[1] | |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1919–39: kieleckie (II RP) | ||
| Powiat |
1919-26: będziński | ||
| Data powstania | |||
| Data likwidacji |
29 września 1954 | ||
| Siedziba |
1867–1870: Rudnik Wielki | ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1954) | |||
| |||
Rudnik Wielki – dawna gmina wiejska, istniejąca w latach 1867–1954 w Kieleckiem i Katowickiem. Początkowo siedzibą władz gminy była wieś Rudnik Wielki, lecz od 1870 roku siedziba gminy znajdowała się we wsi Koziegłowy (stanowiąca od lat międzywojennych odrębną gminę wiejską, a do 1870 i od 1950 będącej gminą miejską[2][3][4].
Za Królestwa Polskiego gmina Rudnik-Wielki należała do powiatu będzińskiego w guberni piotrkowskiej[5][6]. Gmina Rudnik Wielki posiadała południową eksklawę (Cynków), oddzieloną od głównej części gminy pasmem terytorium gminy Koziegłowy (Wojsławice). 19 maja?/31 maja 1870 do gminy przyłączono pozbawione praw miejskich Koziegłowy[7].
2 sierpnia 1915, podczas I wojny światowej, niemieckie władze okupacyjne z gminy Rudnik Wielki wydzieliły miejscowość Koziegłowy wraz z koloniami Wyłągi, Koziegłowy, Reczek, Rozochacz i Świnie, tworząc z nich samodzielną gminę Koziegłowy. Natomiast aby uniknąć dwóch jednostek o tej samej nazwie, dotychczasową (wielowioskową) gminę Koziegłowy przekształcono w gminę Koziegłówki[8]. Podział ten zachował się po odzyskaniu przez Polskę niepodległości[9][2].
Na początku okresu międzywojennego gmina Rudnik Wielki należała do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim (tuż po wojnie wyodrębniono z niej gminę Koziegłowy). 1 stycznia 1927 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego powiatu zawierciańskiego w tymże województwie[10]. Gmina składała się z dwóch oddzielonych od siebie sektorów z siedzibą położoną w innej gminie (gmina Koziegłowy). Po wojnie gmina przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem zawierciańskim przyłączona do woj. śląskiego[11] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwą woj. katowickie[12], a od 9 marca 1953 jako woj. stalinogrodzkie[13]).
1 lipca 1952 roku gmina składała się z 6 gromad: Cynków, Gniazdów, Mzyki, Rudnik Mały, Rudnik Wielki i Siedlec[14]. Jednostka została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[15]. Po reaktywowaniu gmin 1 stycznia 1973 roku gminy Rudnik Wielki nie przywrócono[16]. Jej dawny obszar znajduje się obecnie w granicach gmin Koziegłowy i Kamienica Polska.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie I i II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Dz.U. z 1949 r. nr 60, poz. 469
- ↑ Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279)
- ↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359)
- ↑ Postanowienie z 20 marca (1 kwietnia) 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 123)
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 23 / Gazeta Urzędowa Powiatu Będzińskiego, Nr 23 z 27 lipca 1915 (Ogłoszenie, str. 3)
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom III – Województwo Kieleckie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
- ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 125, poz. 727
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312