Rudbekia naga

Rudbekia naga
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	rudbekia
Gatunek	rudbekia naga
	Nazwa systematyczna
	Rudbeckia laciniata L.; Sp. pl. 2:906. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rudbekia naga, rotacznica naga (Rudbeckia laciniata L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy sprowadzona została przez ogrodników jako roślina ozdobna. Rozprzestrzeniła się w środowisku naturalnym jako uciekinier z ogrodów. W Polsce jest obecnie gatunkiem dość pospolitym i zwiększa swoją liczebność. Status gatunku we florze Polski: kenofit, agriofit. Uznawana jest za gatunek inwazyjny, konkurujący z gatunkami rodzimymi i wypierający je.

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, naga, dorastająca do 60-200 cm wysokości, rozgałęziona.
Liście: Całobrzegie, nagie, szorstkie. Dolne liście są pierzastodzielne i składają się z 5-7 jajowatego kształtu i wcinanych listków. Liście środkowe są 3-5 sieczne, a najwyższe są niepodzielone.
Kwiaty: Koszyczki kwiatowe z mocno wypukłym dnem, na którym znajdują się brunatne kwiaty rurkowate. Kwitnący koszyczek ma średnicę ok. 7-12 cm. Kwiaty brzeżne są języczkowate, żółte, dwukrotnie większe od okrywy koszyczka. Plewinki mają ucięte lub zaokrąglone szczyty, kielich przekształcony w puch kielichowy.

Owoc: Czterokanciasty, nagi.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Najczęściej występuje nad rzekami, gdzie nieraz tworzy jednogatunkowe łany, czasami także na przydrożach. Roślina ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla zespołu Rudbeckio-Solidaginetium^[3]. Kwitnie od lipca do sierpnia.

Zastosowanie

Często uprawiana jako roślina ozdobna, głównie ze względu na piękne kwiaty. Istnieje bardzo wiele odmian w licznych odcieniach kolorystycznych. U niektórych z nich tzw. pełnokwiatowych, również wewnętrzne kwiaty w koszyczku są podobne do brzeżnych języczkowych. Rośliny nie mają szczególnych wymagań do gleby i są łatwe w uprawie. W ogrodach wiejskich rosną nieraz przez wiele lat praktycznie bez żadnych zabiegów uprawowych. Ze względu na wysoki wzrost nie są zagłuszane przez chwasty. Najpiękniej kwitną na miejscach nasłonecznionych, ale rosną też dobrze w półcieniu. Są mrozoodporne, znoszą też krótkie susze. Rosną silnie i kwitną obficie, wymagają też dość obfitego nawożenia. Uprawia się je zwykle z nasion.

Odmiany

'Golden Glow' – od dawna uprawiana w ogrodach wiejskich pełnokwiatowa odmiana o jaskrawożółtych kwiatach. Jest bardzo wysoka (do 2 m, a dobrze nawożona nawet 3 m), o niezbyt sztywnej łodydze. Wymaga podpór i podwiązywania (z tego względu przy domach wiejskich sadzona była zwykle przy płocie). Kwitnie od lipca aż do października.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Bibliografia

Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

Linki zewnętrzne

Ozdobne rudbekie i ich uprawa. kocham.kwiaty.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-20)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]

[2]

[3]