Rossony
55°53′N 28°48′E/55,883333 28,800000 Pałac Hłasków (2006) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Rejon | |||||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
375 2159 | ||||
| Kod pocztowy |
211460 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
2 | ||||
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |||||
Położenie na mapie Białorusi  | |||||
| 55°53′N 28°48′E/55,883333 28,800000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
.jpg)
Rossony (biał. Расоны, Rasony, hist. Rososna, Rossono) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie witebskim, centrum administracyjne rejonu rossońskiego, 5,4 tys. mieszkańców (2010).
Herb Rossonów został ustanowiony 20 stycznia 2006 roku rozporządzeniem prezydenta Białorusi nr 36[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rossony, wcześniej będące miastem duchownym w województwie połockim Rzeczypospolitej[3], po I rozbiorze Polski znalazły się na terenie powiatu połockiego (ujezdu), początkowo guberni połockiej, od 1796 roku – guberni białoruskiej, a od 1802 roku guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego. W XIX wieku miasteczko było własnością ks. Lubomirskiego[4]. Po traktacie ryskim już nie wróciły do Polski, od 1924 roku należały do obwodu witebskiego Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.
Podczas okupacji hitlerowskiej, we wrześniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 500 osób. W styczniu 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali w okolicy miasta. Sprawcami zbrodni byli Niemcy oraz lokalna białoruska policja (akcją dowodził Otto Lenz)[5].
Pałac Hłasków
[edytuj | edytuj kod]Niegdyś tuż obok Rossonów (obecnie w granicach miasta), nad jeziorem o tej samej nazwie, znajdowała się siedziba majątku Stanisławów. Dwór w Stanisławowie był odwieczną siedzibą autochtonicznej rodziny Hłasków herbu Leliwa, do której majątek ten należał przez prawie 400 lat. Do klucza stanisławowskiego wchodziły również wsie: Korytki, Siebierzek, Biała Dąbrowa, Dworzyszcze i Zamchowce. Najwcześniejszym znanym przedstawicielem tej rodziny był Jan Hłasko, żyjący w XVI wieku. Nazwa Stanisławów pochodzi najprawdopodobniej z późniejszego okresu, imię Stanisław często pojawiało się w tej rodzinie. Majątek przez 4 wieki przechodził zawsze z ojca na syna, kolejnymi przedstawicielami rodziny byli:
- Bazyli Hłasko, syn Jana
- Lew (Leon) Hłasko, syn Bazylego
- Hryhory (Gregorz) Hłasko, syn Bazylego – założyciel późniejszej fortuny Hłasków
- Stanisław Hłasko, syn Hryhorego, koniuszy brasławski, żonaty z Urszulą z Korsaków
- Trojan Hłasko, syn Stanisława i Urszuli
- Tadeusz Hłasko, syn Trojana
- Stanisław Hłasko, syn Tadeusza, żonaty z Franciszką z Szyszków
- Alojzy Hłasko, syn Stanisława i Franciszki, kawaler Zakonu Maltańskiego, prapradziad Macieja Hłaski i praprapradziad Marka Hłaski[6]
- Kazimierz Hłasko, syn Alojzego
- Stanisław Hłasko, syn Kazimierza (1866–?), ostatni właściciel Stanisławowa[7].
Nie ma żadnych relacji na temat starego dworu stanisławowskiego. Ostatni właściciel majątku wybudował tu w 1904 roku nowy pałac lub zamek, w stylu „staroniemieckim” według projektu architekta Edmunda Fryka. Był to dwukondygnacyjny budynek, z czerwonej, nietynkowanej cegły, z fragmentami z piaskowca, z dwiema wieżami: jedną niższą, weloboczną i drugą wyższą kwadratową. Obie były zwieńczone strzelistymi dachami. Elewacje pałacu urozmaicały wykusze, balkony, mniejsze wieżyczki z blankami, fryzy itd.
Wewnątrz były m.in. sale: empirowa, Louis Philippe, jadalnia gdańska, buduar z mahoniem inkrustowanym kością słoniową, gabinet dębowy z gobelinami. W starych gdańskich szafach stały kryształy, porcelana sewrska i saska. Na konsolach i malachitowych piedestałach były włoskie rzeźby marmurowe[7].
Dwór otoczony był starym parkiem. Był znany z plantacji róż: dzienny plon ciętych kwiatów dochodził do półtora tysiąca. Kwiaty były sprzedawane w Połocku. Ponadto istniało tu gospodarstwo mleczne (Szwyców), skąd masło było wysyłane do Petersburga. Drewno z tutejszych lasów spławiano Dźwiną do Rygi. Działał tu tartak parowy.
W czasie rewolucji październikowej malachity i piece majolikowe (...) rozbijano toporami, dom, zamieniony na kooperatywę, pono jeszcze ocalał[7].
Pałac istnieje do dziś[8]. Jest historyczno-kulturalnym zabytkiem Białorusi o numerze w rejestrze 412Г000467.
Majątek Stanisławów został opisany w:
- tomie Memento kresowe Antoniego Urbańskiego w 1929 roku[7]
- 11. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[9].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
-
Pomnik z armatą ZIS-2 -
Muzeum wojennej współpracy
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.)..
- ↑ Alaksandr Łukaszenka: УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ – 20 января 2006 г. № 36. Narodowy Internetowy Portal Prawny Republiki Białorusi, 2006-01-20. [dostęp 2010-04-05]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 76.
- ↑ Rososna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 767.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1725.
- ↑ Marek Minakowski, Wielka Genealogia Minakowskiego [online] [dostęp 2017-12-24].
- ↑ a b c d Stanisławów, [w:] Antoni Urbański, Memento kresowe, Warszawa: nakładem autora, 1929, s. 126–127 [dostęp 2017-12-24].
- ↑ Pałac w Rossonach (Stanisławowie) na stronie Radzima.org. [dostęp 2017-12-24].
- ↑ Stanisławów, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 11: Województwo kijowskie oraz uzupełnienia do tomów 1-10, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997, s. 411–412, ISBN 83-04-04369-6, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
