Rdzawoporka drobnopora
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
rdzawoporka drobnopora |
| Nazwa systematyczna | |
| Fuscoporia ferruginosa (Schrad.) Murrill N. Amer. Fl. (New York) 9(1): 5 (1907) | |
.jpg)
Rdzawoporka drobnopora, czyreń rdzawy (Fuscoporia ferruginosa (Schrad.) Murrill) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fuscoporia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Heinrich Adolf Schrader nadając mu nazwę Boletus ferruginosus. Potem zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu William Alphonso Murrill w 1907 r.[1]
Synonimów ma ponad 20. Niektóre z nich:
- Phellinus ferruginosus (Schrad.) Pat. 1900
- Poria ferruginosa (Schrad.) P. Karst. 1881
- Poria laevigata Rea 1922[2].
W 1936 r. gatunek ten opisywany był przez F. Teodorowicza jako korkowiec rdzawy. W 1967 Stanisław Domański nadał mu nazwę czyreń rdzawy. Wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju Phellinus (czyreń)[3], po przeniesieniu do rodzaju Fuscoporia nazwa stała się niespójną z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę rdzawoporka drobnopora[4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Jednoroczny, czasami wieloletni, rozpostarty, bez tendencji do odginania się od podłoża i tworzenia owocników rozpostarto-odgiętych. Jedynie na pionowym podłożu tworzy nieregularne guzki o średnicy 1–2 mm. Ma nieregularny kształt, grubość 1–5, rzadziej do 8 mm, i często pokrywa duże powierzchnie podłoża. Powierzchnia hymenialna początkowo filcowata i rdzawobrązowa, potem gładka i żółtobrązowa. Płonne obrzeże u starszych okazów ma szerokość 1 mm, u młodszych jest szersze. Na jego obwodzie można dostrzec luźne strzępki. Subikulum o grubości do 1 mm, w stanie wilgotnym o korkowatej konsystencji, w stanie suchym twarde i kruche[5]. Subikulum to przerasta puste miejsca w podłożu na głębokość do 4–5 mm. Ma barwę od cynamonowej do rdzawobrązowej[6]. Hymenofor rurkowy. Rurki w kilku słabo oddzielonych warstwach, o długości 1–3 mm, na ukośnych podłożach osiągają długość do 10 mm. Pory drobne, w liczbie 5–6 na mm[6].
- Cechy mikroskopijne
System strzępkowy dimityczny. Strzępki generatywne cienkościenne, przejrzyste i bezbarwne, o średnicy 2–4 μm, z prostymi przegrodami. Strzępki szkieletowe żółte do rdzawobrązowych, grubościenne, o średnicy 3,5–5 μm, z wyraźnym światłem, w tramie mniej więcej równoległe, w subikulum ułożone bezładnie. Szczecinki dwojakiego rodzaju. Szczecinki hymenialne proste, ciemnobrązowe, grubościenne, wyrastające na obrzeżu hymenium. Mają średnicę 5,5–12 μm, długość do 300 μm i zazwyczaj są łatwe do obserwacji. W hymenium występują także liczne, szydłowate, zmodyfikowane szczecinki o nieco wydłużonej podstawie z bocznym nabrzmieniem. Szczecinki w tramie występują w rozproszeniu, są rzadkie, równoległe z rurkami, często trudne do zaobserwowania. Mają długość 30–120 μm i średnicę 5–8 μm. Zarodniki szerokoelipsoidalne, hialinowe, cienkościenne, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–6 × 3–3,5 μm[6].
- Gatunki podobne
W Polsce występuje kilka rdzawoporek o rozpostartych owocnikach[5]. Rdzawoporka drobnopora jest ława do odróżnienia od innych, gdyż tworzy luźne strzępki na obrzeżu, a mikroskopowo po licznych szczecinkach w hymenium. Najbardziej podobna jest rdzawoporka gąbczasta (Fuscoporia obligua), ale ma wyraźnie większe pory i większe zarodniki[6]. Czyreń ciemnordzawy (Phellinidium ferrugineofuscum) występuje tylko na drzewach iglastych[5], rdzawoporka żelazista (Fuscoporia ferrea) ma bardziej wydłużone, cylindryczne zarodniki i brak jej szczecinek[7]. Czyreń rozpostarty (Phellinus punctatus) tworzy owocniki wieloletnie, bardziej zwarte, o kilku warstwach rurek i bardzo drobnych porach[5].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje głównie w Europie i Afryce Wschodniej[6]. W Polsce jest dość częsty[5].
W Polsce tworzy przeważnie jednoroczne owocniki rozwijające się na dolnej lub bocznej stronie powalonych pni drzew liściastych, rzadziej na stojących, obumarłych drzewach[5]. Spotykany na drewnie wiśni ptasiej, brzozie brodawkowatej, leszczyny, buka, topoli osiki, wiązów, wierzb, rzadziej na iglastych (jałowiec pospolity)[3].
Saprotrof. Powoduje białą zgniliznę drewna[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2017-11-20].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2017-11-18].
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e f Stanisław Domański, Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965.
- ↑ a b c d e f Fuscoporia ferruginosa [online], Mycobank [dostęp 2017-11-21].
- ↑ R.L. Gilberson, The genus Phellinus (Aphyllophorales: Hymenochaetaceae) in western North America, „Mycotaxon”, 9 (1), Mycobank, 1979, s. 51–89 [dostęp 2023-02-16].