Rafał Radziwiłłowicz

Rafał Radziwiłłowicz
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1860 ; Petersburg
Data i miejsce śmierci	28 października 1929 ; Wilno
Zawód, zajęcie	lekarz, działacz społeczny
Alma Mater	Uniwersytet w Dorpacie
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rafał Radziwiłłowicz (ur. 20 grudnia 1860 w Petersburgu, zm. 28 października 1929 w Wilnie) – polski lekarz psychiatra, psycholog, profesor kontraktowy psychiatrii Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, działacz społeczny, jeden z wielkich mistrzów masonerii polskiej, przywódca Ligi Państwowości Polskiej^[1].

Życiorys

Syn Ignacego (1813–1865) i Oktawii z Medunickich. Ignacy Radziwiłłowicz zmarł, gdy Rafał miał 5 lat; matka przeniosła się wtedy do Warszawy, wyszła za Konrada Chmielewskiego. Miał brata Stanisława (1858–1900^[2]), siostrę Oktawię (1862–1928), primo voto Rodkiewiczową, późniejszą żonę Stefana Żeromskiego, i braci przyrodnich Konrada (1871–1946) i Zygmunta Chmielewskich (1873–1939). Od 1903 był żonaty z Marią Weryho, nie mieli dzieci.

Ukończył IV Gimnazjum w Warszawie. Studiował medycynę na Uniwersytecie w Dorpacie, w 1886 został doktorem medycyny. Powrócił do Warszawy i pracował w Zakładzie Leczniczym w Nałęczowie oraz w Szpitalu Dzieciątka Jezus w oddziałach chirurgicznym u Władysława Orłowskiego i chorób wewnętrznych u Ignacego Baranowskiego. W 1889 wyjechał do Sankt Petersburga, gdzie specjalizował się w psychiatrii w Szpitalu św. Mikołaja Cudotwórcy pod kierunkiem Ottona Czeczotta i w klinice psychiatrycznej Jana Mierzejewskiego. Po otwarciu Warszawskiej Lecznicy dla umysłowo chorych w Tworkach w 1891 objął w niej stanowisko ordynatora. W 1904 został zdymisjonowany. Poświęcił się wtedy praktyce prywatnej. Od 1905 do 1915 wykładał psychologię na Wyższych Kursach Pedagogicznych dla Kobiet. Od 1913 wiceprezes Towarzystwa Warszawskiego Instytutu Psychologicznego^[3]. Jeden z twórców Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – z jego inspiracji odbył się w 1920 pierwszy zjazd Towarzystwa. W 1922 habilitował się pod kierunkiem Jana Mazurkiewicza. Był autorem około 40 prac naukowych. Należał do komitetu redakcyjnego „Rocznika Psychiatrycznego”.

Zmarł na zawał serca w drodze z posiedzenia Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Pochowany jest na cmentarzu Na Rossie (kwatera 2)^[4].

Działalność polityczna i społeczna

Sympatyk PPS, pomagał więźniom politycznym, uczestniczył w zaaranżowaniu symulacji choroby psychicznej przez Józefa Piłsudskiego podczas jego więzienia w Cytadeli w 1900 roku. Po 1905 roku bliżej współpracował z Edwardem Abramowskim. Współzałożyciel i członek zarządu Towarzystwa Kooperatystów, redaktor i wydawca tygodnika „Społem”, popierał tygodnik „Zaranie”. Uważa się, że Radziwiłłowicz był pierwowzorem postaci doktora Judyma. Był członkiem Zarządu utworzonego w 1906 roku w Królestwie Kongresowym Towarzystwa Kultury Polskiej^[5]. Działacz Zjednoczenia Organizacji Niepodległościowych ze Stronnictwa Narodowo-Radykalnego^[6].

Wybrane prace

Ueber Nachweis und Wirkung des Cytisins. Dorpat: C. Mattiesen, 1887.
Patogeneza syrongomyelii. Krytyka Lekarska, 1899.
Przedni oddział mózgowia. W: Hoyer H. Podręcznik histologii ciała ludzkiego. Warszawa, 1901.
Przyroda omamu zmysłowego (Notatka psychologiczna). Neurologja Polska 1 (1), s. 18–24, 1910.
Zagadnienia psychologji. Kraków, 1911.
Psychjatrja sądowa. Warszawa, 1917.
Myśli o myśleniu. Warszawa, 1921.
Zakaz alkoholu w Ameryce. Kurjer Polski, 1923.
Stanowisko psychjatry przy ocenie poczytalności. Rocznik Psychjatryczny 1, s. 9–18, 1923.
Podstawy psychologji w zarysie. Warszawa: Jan Cotty, 1926.
Projekt zakładu psychiatrycznego po Wilnem. Nowiny Psychiatryczne s. 145–157, 1927.
Duchowicz B, Radziwiłłowicz R (red.): Alkohologja: książka podręczna dla walczących z alkoholizmem. Warszawa: nakł. Polskiego Towarzystwa Walki z Alkoholizmem „Trzeźwość”, 1928.
Projekt rozbudowy Państwowego Szpitala Psychiatrycznego i Kliniki Psychiatr. U.S.B w Wilnie. Rocznik Psychjatryczny 11, s. 111–116, 1929.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Niepodległości (pośmiertnie, 19 grudnia 1930)^[7]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[8]

Przypisy

↑ Jerzy Z. Pająk, Historia placówki werbunkowej Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego w Radomiu według Stanisława Radonia, [w:] „Między Wisłą a Pilicą”, 2004, t. 5, s. 339.
↑ Parafia p.w. św. Jana Chrzciciela w Nałęczowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], www.polskie-cmentarze.com [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-18] (pol.).
↑ Uczczenie pamięci zamordowanego namiestnika. „Nowości Illustrowane”. Nr 31, s. 15, 2 sierpnia 1913.
↑ Kwatera nr. 2 na Starej Rossie. [dostęp 2015-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-08)].
↑ Janina Bemówna, Towarzystwo Kultury Polskiej, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917: opracowania, wspomnienia, dokumenty, t. II, Warszawa 1934, s. 187–188.
↑ Jerzy Z. Pająk, Lewica niepodległościowa w Królestwie Polskim (sierpień 1914–sierpień 1915), [w:] „Czasy Nowożytne”, 1998, t. 5, s. 43.
↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 28.

Bibliografia

TadeuszT. Nasierowski TadeuszT., Curriculum vitae Rafała Radziwiłłowicza, „Psychiatria Polska”, 21 (1), 1987, s. 62–67, PMID: 3303080 .
Tadeusz Nasierowski: Rafał Radziwiłłowicz. Postępy Psychiatrii i Neurologii 1, 1992, s. 64–66.
Tadeusz Nasierowski: Żeromski, Strug, Dąbrowska a psychiatrzy wolnomularze. Warszawa, 1997.
Tadeusz Nasierowski: Psychiatria a wolnomularstwo w Polsce : (przełom XIX i XX wieku). Warszawa: Neriton, 1998.
Ludwik Hass, Teresa Orłowska: „Radziwiłłowicz, Rafał” W: Polski Słownik Biograficzny tom 30. Polska Akademia Umiejętności, 1987 s. 414–420.
Ludwik Hass. Wolnomularze polscy w kraju i na świecie 1821–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Oficyna wydawnicza RYTM, 1999, s. 407–409.
Teresa Rzepa: Radziwiłłowicz Rafał. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 171–172.

Linki zewnętrzne

Publikacje Rafała Radziwiłłowicza w bibliotece Polona
Rafał Radziwiłłowicz, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-02-19].

[1] Jerzy Z. Pająk, Historia placówki werbunkowej Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego w Radomiu według Stanisława Radonia, [w:] „Między Wisłą a Pilicą”, 2004, t. 5, s. 339.

[2] Parafia p.w. św. Jana Chrzciciela w Nałęczowie - wyszukiwarka osób pochowanych [online], www.polskie-cmentarze.com [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-18] (pol.).

[3] Uczczenie pamięci zamordowanego namiestnika. „Nowości Illustrowane”. Nr 31, s. 15, 2 sierpnia 1913.

[4] Kwatera nr. 2 na Starej Rossie. [dostęp 2015-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-05-08)].

[5] Janina Bemówna, Towarzystwo Kultury Polskiej, [w:] Nasza walka o szkołę polską 1901–1917: opracowania, wspomnienia, dokumenty, t. II, Warszawa 1934, s. 187–188.

[6] Jerzy Z. Pająk, Lewica niepodległościowa w Królestwie Polskim (sierpień 1914–sierpień 1915), [w:] „Czasy Nowożytne”, 1998, t. 5, s. 43.

[7] M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[8] Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 28.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]