Rada Wojenna (II RP)

Rada Wojenna – organ doradczy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie głównych spraw wojskowych, a w szczególności zasadniczych ustaw oraz ważnych zmian w uzbrojeniu i zaopatrzeniu oraz systemie organizacji Wojska Polskiego II RP.

Rada Wojenna została ustanowiona dekretem Naczelnego Wodza, marszałka Polski Józefa Piłsudskiego z 7 stycznia 1921 roku o Organizacji Najwyższych Władz Wojskowych (Rady Wojennej i Ministerstwa Spraw Wojskowych). Dekret określał tymczasowe, „tytułem próby”, zasady organizacji Rady Wojennej i Ministerstwa Spraw Wojskowych, i miał obowiązywać „do czasu ustawowego zatwierdzenia organizacji Najwyższych Władz Wojskowych”^[1]^[2].

Zadaniem Rady Wojennej było nadawanie ogólnych kierunków działania w zakresie stanowienia prawa, dotykającego bezpośrednio problemów obrony Państwa oraz rozwoju Sił Zbrojnych, tak pod względem uzbrojenia, wyposażenia, jak i organizacji. Uchwały Rady Wojennej były ogólnymi wytycznymi dla działalności Ministerstwa Spraw Wojskowych. Rada Wojenna zastąpiła Radę Wojskową powołaną 6 marca 1919 roku przez Ministra Spraw Wojskowych generała Józefa Leśniewskiego.

Przewodniczącym Rady Wojennej był Prezydent RP, a członkami:

Minister Spraw Wojskowych, jako I wiceprzewodniczący,
generał przewidziany na Naczelnego Wodza w czasie wojny, jako II wiceprzewodniczący,
szef Sztabu Generalnego,
Wiceminister,
I zastępca szefa Sztabu Generalnego,
II zastępca szefa Sztabu Generalnego,
generałowie przewidziani na dowódców armii w czasie wojny i funkcjonujący w czasie pokoju jako inspektorzy armii,
generałowie, w liczbie nieprzekraczającej 3, wyznaczani specjalnie co roku przez Ministra Spraw Wojskowych.

10 lipca 1921 minister spraw wojskowych powołał gen. broni Józefa Hallera oraz generałów poruczników Józefa Leśniewwskiego i Gustawa Zygadłowicza na członków Rady Wojennej^[3].

W listopadzie 1925 roku kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, generał dywizji Stefan Majewski powołał na członków Rady Wojennej, na przeciąg jednego roku, generałów dywizji: Kazimierza Sosnkowskiego, Jana Romera i Władysława Sikorskiego.

Generał przewidziany na Naczelnego Wodza w czasie wojny, będący jednocześnie I wiceprzewodniczącym Rady Wojennej, dysponował własnym organem pracy w postaci Ścisłej Rady Wojennej, której przewodniczył.

Ścisła Rada Wojenna była ośrodkiem kierowniczym w zakresie „przygotowań wojennych, planów operacyjnych i obrony kraju”, a także ciałem opiniującym dowódców – od dowódców pułków wzwyż.

Do 14 grudnia 1922 roku przewodniczącym Rady Wojennej i Ścisłej Rady Wojennej był marszałek Polski Józef Piłsudski, który urząd Naczelnika Państwa łączył z funkcją Naczelnego Wodza. Po wyborze Gabriela Narutowicza na urząd Prezydenta RP, Józef Piłsudski zachował funkcje generała przewidzianego na Naczelnego Wodza w czasie wojny, I wiceprzewodniczącego Rady Wojennej i przewodniczącego Ścisłej Rady Wojennej. Od połowy 1923 roku, kiedy marszałek wycofał się z życia publicznego, stanowisko pozostawało nieobsadzone^[4].

Członkami Ścisłej Rady Wojennej, poza przewodniczącym, byli szef Sztabu Generalnego i generałowie przewidziani na dowódców armii w czasie wojny, i funkcjonujący w czasie pokoju jako inspektorzy armii oraz II zastępca szefa Sztabu Generalnego, jako szef Biura Ścisłej Rady Wojennej, lecz bez prawa głosu decydującego. W posiedzeniach Ścisłej Rady Wojennej mógł uczestniczyć Minister Spraw Wojskowych, według swojego uznania i potrzeby.

Organem pracy przewodniczącego było Biuro Ścisłej Rady Wojennej.

Zobacz też

Przypisy

↑ Dziennik Rozkazów Tajnych Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 T z 10 lutego 1921 roku, poz. 26
↑ Dariusz Wizor. „Najwyższe władze wojskowe w strukturach politycznych II Rzeczypospolitej (1918–1939)”, s. 39, 1994.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych R. 2 Nr 31 z 6 sierpnia 1921 s. 1272
↑ Dariusz Wizor. „Najwyższe władze wojskowe w strukturach politycznych II Rzeczypospolitej (1918–1939)”, s. 46, 1994.

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Dariusz Wizor. „Najwyższe władze wojskowe w strukturach politycznych II Rzeczypospolitej (1918–1939)”, 1994.
Organizacja MSWojsk. w świetle dokumentów CAW. archiwumcaw.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. [dostęp 1 lutego 2010]
Kontrowersje (spór) w zakresie organizacji naczelnych władz wojskowych w latach 1923-1926

[1] Dziennik Rozkazów Tajnych Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 T z 10 lutego 1921 roku, poz. 26

[Wizor-2] Dariusz Wizor. „Najwyższe władze wojskowe w strukturach politycznych II Rzeczypospolitej (1918–1939)”, s. 39, 1994.

[3] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych R. 2 Nr 31 z 6 sierpnia 1921 s. 1272

[4] Dariusz Wizor. „Najwyższe władze wojskowe w strukturach politycznych II Rzeczypospolitej (1918–1939)”, s. 46, 1994.

[1]

[2]

[3]

[4]

Rodowód	Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie
Naczelne władze wojskowe	Naczelnik Państwa (1918–1922) Prezydent RP (1922–1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza
Rodzaje sił zbrojnych	Wojsko Marynarka Wojenna
Formacje	Wojska Wartownicze i Etapowe (1919–1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924–1939) Obrona Narodowa (1937–1939)
Bronie	Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937–1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria
Służby	duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa
WP w 1939	OdeB pokojowe Plan mob. „W” Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan „Zachód” Plan „Wschód”
Inne	Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna