Różnoporek dwuwarstwowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
różnoporek dwuwarstwowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Abortiporus biennis (Bull.) Singer Mycologia 36(1): 68 (1944) | |
Różnoporek dwuwarstwowy (Abortiporus biennis (Bull.) Singer) – gatunek grzybów z rodziny pucharkowatych (Podoscyphaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Abortiporus, Podoscyphaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1789 Pierre Bulliard nadając mu nazwę Boletus biennis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1944 Rolf Singer przenosząc go do rodzaju różnoporek (Abortiporus)[1].
Synonimów nazwy naukowej ma ponad 60. Niektóre z nich[2]:
- Boletus biennis Bull. 1789
- Sistotrema bienne (Bull.) Pers. 1801
- Hydnum bienne (Bull.) Lam. & DC. 1805
- Daedalea biennis (Bull.) Fr. 1821
- Polyporus biennis (Bull.) Fr. 1838
- Heteroporus biennis (Bull.) Lázaro Ibiza 1916
- Phaeolus biennis (Bull.) Pilát 1934
- Grifola biennis (Bull.) Zmitr. & Malysheva 2006
Nazwa polska według checklist Władysława Wojewody[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Można spotkać dwie odmienne formy różnoporka dwuwarstwowego (Abortiporus biennis): „normalnie” wyglądający, z brązowym kapeluszem o średnicy 5–15 cm i białym hymenoforem, który uszkodzony przebarwia się od czerwonawego do czerwonawo-brązowego oraz formę z nieregularnym kształtem, „przerywaną”, składającą się z nieregularnych białych porów (przypada ich 1–3 na mm), które wydzielają czerwonawy sok (gutacja) a uszkodzone przebarwiają się na czerwonawo-brązowo. W tej drugiej formie, gdy grzyb rośnie, często pochłania patyki i źdźbła trawy, tak jak robią to niektóre gatunki z rodzaju kolczakówka (Hydnellum)[4][5]. Owocniki nakładające się na siebie, powierzchnia szorstka, owłosiona[6].
- Cechy mikroskopowe
Miąższ twardy, biały do różowawego, czasami jasnobrązowy, po ściśnięciu pojawia się różowawy sok[4]. Wytwarza szkliste, gładkie, elipsoidalne, nieco grubościenne zarodniki o wymiarach 4–7 × 3,5 µm, jak również i bezpłciowe chlamydospory[5][6].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje głównie na zakopanym drewnie liściastym, najczęściej w siedliskach sztucznych, np. na resztkach pniaków na trawnikach, rzadko na pniach w bardziej naturalnych warunkach. Raczej rzadki, występuje od czerwca do stycznia[5].
Gatunek rzadko notowany w Polsce. Dwa stanowiska podawane są z powiatu gryfińskiego i jedno z powiatu kołobrzeskiego[7]. W rezerwacie Źródliskowa Buczyna pojedyncze stanowisko[8]. W Puszczy Białowieskiej odnotowany dwukrotnie (Jaroszewicz 1996, Niemelä 2013)[9]. Kategoria zagrożenia E (Wymierające – krytycznie zagrożone)[10].
Znaczenie
[edytuj | edytuj kod]Saprotrof, powoduje białą zgniliznę drewna[4]. Należy do wysoce wyspecjalizowanej grupy mikroorganizmów, znanych producentów specyficznych enzymów modyfikujących ligninę, np. lakaza, peroksydazy manganowe i peroksydazy ligninowe. Enzymy te oprócz posiadanego potencjału degradacji są znane jako bardzo przydatne w zastosowaniach biotechnologicznych[11]. Badania naukowe mające pomóc w wykorzystaniu tego gatunku w biotechnologii:
- nad wykorzystaniem enzymu lakazy jako biokatalizatora w syntezie barwników tekstylnych[12].
- nad możliwością stosowania tego gatunku do odbarwiania barwników antrachinonowych i azowych[13].
- w wyniku rosnącego zainteresowania produkcją enzymów ligninolitycznych, zwłaszcza lakazy, badania nad optymalizacją warunków hodowli do produkcji lakazy z różnoporka dwuwarstwowego (Abortiporus biennis)[14].
- nad wpływem suplementacji azotem na grzybiczą obróbkę trocin wierzby za pomocą różnoporka dwuwarstwowego (Abortiporus biennis) w celu poprawienia wydajności produkcji biopaliw[15].
- nad możliwością akumulacji metali ciężkich w grzybni różnoporka dwuwarstwowego (Abortiporus biennis) i solubilizacji nierozpuszczalnych związków metali[16][17].
- nad bardziej efektywnym zastosowaniem różnoporka dwuwarstwowego (Abortiporus biennis) w procesach bioremediacji lub jako bioindykatora skażonych zanieczyszczeniami środowisk[18].
- nad aktywnością antyproliferacyjną przeciwko liniom komórkowym Hep G2 i MCF-7 i aktywnością hamującą przeciwko odwrotnej transkryptazie HIV-1[19][20][21].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Gmatwica chropowata (Daedaleopsis confragosa) również zaczerwienia się, ale jest twardsza, kształt owocnika ma bardziej regularny oraz występuje na gałęziach i pniach. Różnoporek dwuwarstwowy (Abortiporus biennis) może przypominać małą żagwicę listkowatą (Grifola frondosa) lub wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus), ale oba te gatunki nie wybarwiają się na czerwono (ten ostatnia wybarwia się od szarości do czerni). Loweomyces fractipes jest bardzo podobny, z pojedynczym kapeluszem i boczną łodygą, ale nie czerwienieje, a pory są dobrze określone i mniejsze (4–5 na mm)[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-01-20].
- ↑ Species Fungorum – GSD Species [online], www.speciesfungorum.org [dostęp 2020-01-20].
- ↑ Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Abortiporus biennis (MushroomExpert.Com) [online], www.mushroomexpert.com [dostęp 2020-01-21].
- ↑ a b c d Thomas Læssøe, Jens H. Petersen, Fungi of Temperate Europe, Princeston and Oxford: Princeston University Press, 2019, s. 852, ISBN 978-0-691-18037-3.
- ↑ a b Abortiporus biennis (www.pilzflora-ehingen.de) [online], www.pilzflora-ehingen.de [dostęp 2020-01-21].
- ↑ Anna Kujawa, Błażej Gierczyk, Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrożonych. Część IV. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2008, „Przegląd Przyrodniczy”, XXII (1), 2011, s. 17-83, ISSN 1230-509X.
- ↑ Paweł Pawlaczyk i inni, Rezerwat „Źródliskowa Buczyna im. J. Jackowskiego” – elementy hydrogeniczne w krajobrazie buczynowego kompleksu leśnego w: Torfowiska Pomorza – identyfikacja, ochrona, restytucja, Redakcja Lesław Wołejko (red.), Świebodzin: Wydawnictwo Klubu Przyrodników, 2015, s. 53, ISBN 978-83-69426-13-2.
- ↑ Gierczyk B. i inni, XXI Wystawa Grzybów Puszczy Białowieskiej. Materiały do poznania mukobioty Puszczy Białowieskiej, „Przegląd Przyrodniczy”, XXII (1), 2015, s. 17-83, ISSN 1230-509X.
- ↑ Zarzycki K. Mirek Z., Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Wojewoda W., Szeląg Z., Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ M. Jaszek i inni, Enhanced extracellular laccase activity as a part of the response system of white rot fungi: Trametes versicolor and Abortiporus biennis to paraquat-caused oxidative stress conditions, „Pesticide Biochemistry and Physiology”, 85 (3), 2006, s. 147–154, DOI: 10.1016/j.pestbp.2006.01.002 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Jolanta Polak, Anna Jarosz-Wilkołazka, Unieruchomiona biomasa grzybowa jako biokatalizator w syntezie barwników tekstylnych, „Inżynieria i Aparatura Chemiczna”, 51 (4), Zarząd Główny SIMP, 2012, ss. 174-175, ISSN 0368-0827.
- ↑ Anna Jarosz-Wilkołazka i inni, Fungi and their ability to decolourize azo and anthraquinonic dyes, „Enzyme and Microbial Technology”, 30, Elsevier Science Inc., 2002, ss. 566–572, ISSN 0141-0229.
- ↑ Peixin He i inni, Optimization of culture conditions for laccase production from Abortiporus biennis in a pilot-scale bioreactor, „Archives of Biological Sciences”, 66 (4), 2014, s. 1567–1574, DOI: 10.2298/ABS1404567H, ISSN 0354-4664 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Maria Alexandropoulou i inni, Fungal Pretreatment of Willow Sawdust with Abortiporus biennis for Anaerobic Digestion: Impact of an External Nitrogen Source, „Sustainability”, 9 (1), 2017, s. 130, DOI: 10.3390/su9010130, ISSN 2071-1050 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Marcin Grąz, Anna Jarosz-Wilkołazka, Bożena Pawlikowska-Pawlęga, Abortiporus biennis tolerance to insoluble metal oxides: oxalate secretion, oxalate oxidase activity, and mycelial morphology, „BioMetals”, 22 (3), 2009, s. 401–410, DOI: 10.1007/s10534-008-9176-1, ISSN 0966-0844 [dostęp 2020-01-21] (ang.).
- ↑ Marcin Grąz, Bożena Pawlikowska-Pawlęga, Anna Jarosz-Wilkołazka, Growth inhibition and intracellular distribution of Pb ions by the white-rot fungus Abortiporus biennis, „International Biodeterioration & Biodegradation”, 65 (1), 2011, s. 124–129, DOI: 10.1016/j.ibiod.2010.08.010 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Marcin Grąz, Bożena Pawlikowska-Pawlęga, Anna Jarosz-Wilkołazka, Intracellular distribution of cadmium during the growth of Abortiporus biennis on cadmium-amended media, „Canadian Journal of Microbiology”, 61 (8), 2015, s. 545–554, DOI: 10.1139/cjm-2015-0102, ISSN 0008-4166 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Guo-Qing Zhang i inni, A laccase with anti-proliferative activity against tumor cells from a white root fungus Abortiporus biennis, „Process Biochemistry”, 46 (12), 2011, s. 2336–2340, DOI: 10.1016/j.procbio.2011.09.020 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ Shuang Zhao i inni, A Novel Laccase with Potent Antiproliferative and HIV-1 Reverse Transcriptase Inhibitory Activities from Mycelia of Mushroom Coprinus comatus, „BioMed Research International”, 2014, DOI: 10.1155/2014/417461, ISSN 2314-6141, PMID: 25540778, PMCID: PMC4164474 [dostęp 2020-01-22] (ang.).
- ↑ T.S. Ivanova i inni, Anticancer substances of mushroom origin, „Experimental Oncology”, 36, 2014, ss. 58–66, ISSN 1812-9269.