Pstrolistka sercowata

Pstrolistka sercowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	magnoliopodobne
Rząd	pieprzowce
Rodzina	saururowate
Rodzaj	pstrolistka
Gatunek	pstrolistka sercowata
	Nazwa systematyczna
	Houttuynia cordata Thunberg; Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783
Synonimy
	Polypara cochinchinensis Loureiro; Polypara cordata Kuntze;
	Polypara cochinchinensis Loureiro; Polypara cordata Kuntze;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pstrolistka sercowata^[4]^[5], hutujnia sercowata^[6], tułacz pstry^[7] (Houttuynia cordata) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju pstrolistka (Houttuynia Thunberg, Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783) z rodziny saururowatych. Występuje we wschodniej i południowej Azji, poza tym uprawiany jako roślina okrywowa i miejscami dziczejący. W krajach azjatyckich pędy i kłącza tej rośliny wykorzystywane są jako warzywo i przyprawa^[8]. Liście stosowane są w medycynie tradycyjnej^[3].

Rozmieszczenie

Gatunek występuje naturalnie w rejonie Himalajów (w północnych Indiach, Nepalu, Bhutanie), w południowych i wschodnich Chinach, w Mjanmie, na Półwyspie Indochińskim, Koreańskim i w Japonii^[9]^[3]^[10]. Jako gatunek dziczejący rośnie w niektórych krajach środkowej i zachodniej Europy oraz w Ameryce Północnej^[10]. W Polsce rośnie tylko uprawiany^[11].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna o pędach nadziemnych o wysokości do 60 cm, wyrastających z gęsto rosnących i szeroko rozrastających się cienkich kłączy. Łodygi u nasady pokładają się i korzenią w węzłach. Łodygi są silnie bruzdowane, nagie lub słabo owłosione w węzłach, czasem czerwono nabiegłe^[3].
Liście: Skrętoległe, pojedyncze, z błoniastymi przylistkami o długości od 0,5 do 2,5 cm. Ogonek liściowy do 4 cm długości. Blaszka liściowa jajowata z sercowatą nasadą o długości 4–10 cm i szerokości 2,5–6 cm, na szczycie krótko zaostrzona. Użyłkowanie tworzy 5–7 nerwów głównych i wyraźnie widoczne żyłki siatkowate^[3]. U formy typowej blaszka jest ciemnozielona, u odmian bywa pstra^[12].
Kwiaty: Drobne, zebrane są w gęste kłosy o długości do 2,5 cm, wyrastające naprzeciw liścia. Cztery podsadki pod kwiatostanami są białe i okazałe – osiągają 1–1,5 cm długości i 0,5–0,7 cm szerokości. Podsadki wraz z kwiatostanem tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty są pozbawione okwiatu. Pręciki występują w liczbie 3, rzadziej 4 i są dłuższe od słupka. Zalążnia jest jednokomorowa i wpół dolna, tworzona jest przez 3 owocolistki^[3].
Owoce: Torebka o długości 2–3 mm, z trwałą szyjką słupka, pękająca na szczycie^[3].

Biologia i ekologia

Rozwój: Bylina kwitnąca w zależności od klimatu od kwietnia do sierpnia, owocująca od czerwca do października^[3]. W warunkach Europy Środkowej zaczyna kwitnienie w czerwcu^[8].
Siedlisko: W obrębie naturalnego zasięgu rośnie na różnych siedliskach – na brzegach strumieni i na wilgotnych łąkach, w lasach i wąwozach, poza tym także na siedliskach ruderalnych – na obrzeżach pól, na przydrożach i wzdłuż rowów^[3].

Systematyka i zmienność

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z 6 gatunków wyróżnianych w obrębie rodziny saururowatych (Saururaceae), która jest jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych^[2].

Wyhodowano kilka odmian uprawnych:

'Aurea' – liście z przewagą żółtego koloru^[5],
'Chameleon', syn. 'Tricolor', 'Variegata', 'Harlequin' – liście pstrokate, w czerwone, różowe i żółte plamy, wybarwiające się szczególnie wyraźnie jesienią^[8]^[4]^[13],
'Matflame' – liście w drobne czerwone i białe plamy^[4],
'Plena' – podsadki liczne^[8]^[4].

Uprawa

Roślina odporna na mróz – może rosnąć w strefach mrozoodporności 5–11. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych. Wymaga stanowisk lekko zacienionych i osłoniętych. W klimacie chłodniejszym znosi nasłonecznienie, wymaga jednak okrywania podczas zimy^[8]. W klimacie ciepłym powinna być uprawiana w cieniu. Bywa ekspansywna w uprawie^[12].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-01-09] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Houttuynia cordata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. Tom 1, A–J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 469, ISBN 978-83-7506-845-0 .
↑ ^a ^b EugeniuszE. Radziul EugeniuszE., Ogrodowe pasje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2009, s. 393, ISBN 978-83-7506-307-3 .
↑ JacekJ. Marcinkowski JacekJ., Byliny ogrodowe – produkcja i zastosowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2002, s. 262, ISBN 83-09-01751-0 .
↑ Tułacz pstry [online], Instytut Nauk Biologicznych UMCS [dostęp 2023-01-09] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Dorothee Waechter: Stawy ogrodowe. Warszawa: Bellona, 2008, s. 69. ISBN 978-83-11-10943-8.
↑ Taxon: Houttuynia cordata Thunb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
↑ ^a ^b Houttuynia cordata Thunb., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-09] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 100, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 453, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Houttuynia cordata 'Chameleon' [online], Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-01-09] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-01-09] (ang.).

[china-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Houttuynia cordata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).

[Grabowska-4] BeataB. Grabowska BeataB., TomaszT. Kubala TomaszT., Encyklopedia bylin. Tom 1, A–J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 469, ISBN 978-83-7506-845-0 .

[Radziul-5] EugeniuszE. Radziul EugeniuszE., Ogrodowe pasje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2009, s. 393, ISBN 978-83-7506-307-3 .

[Marcinkowski-6] JacekJ. Marcinkowski JacekJ., Byliny ogrodowe – produkcja i zastosowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2002, s. 262, ISBN 83-09-01751-0 .

[UMCS-7] Tułacz pstry [online], Instytut Nauk Biologicznych UMCS [dostęp 2023-01-09] .

[weachter-8] Dorothee Waechter: Stawy ogrodowe. Warszawa: Bellona, 2008, s. 69. ISBN 978-83-11-10943-8.

[9] Taxon: Houttuynia cordata Thunb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).

[powo-10] Houttuynia cordata Thunb., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-09] .

[checklist-11] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 100, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[burnie-12] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 453, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[MBG-13] Houttuynia cordata 'Chameleon' [online], Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-01-09] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]