Przetacznik rolny

Przetacznik rolny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	przetacznik
Gatunek	przetacznik rolny
	Nazwa systematyczna
	Veronica agrestis L.; Sp. Pl.: 13 (1753)
Synonimy
	Cardia agrestis (L.) Dulac; Cochlidiosperma agreste (L.) Opiz; Pocilla agrestis (L.) Fourr.; Veronica agrestis var. typica Ewart; Veronica alba Mazziari; Veronica calycida Fr. ex Rchb.; Veronica friesiana Knaf; Veronica friesii Chaub.; Veronica longe-pedunculata Gilib.; Veronica obscura Dumort.; Veronica pulchella Bastard; Veronica versicolor Drejer;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przetacznik rolny (Veronica agrestis L.) – gatunek rośliny należący do rodziny babkowatych (Plantaginaceae). Występuje w niemal całej Europie z wyjątkiem północy (brak go w Islandii i północnej Rosji) i rejonu Kaukazu, poza tym w basenie Morza Śródziemnego (północno-zachodnia Afryka i Bliski Wschód)^[3]. Na Wyspach Brytyjskich uznawany jest za gatunek introdukowany. Występuje zawleczony także w Ameryce Północnej, w południowej Afryce i południowej Azji^[3]. W Polsce rozpowszechniony^[4]^[5], choć lokalnie rzadszy, np. na zachodzie i w północno-wschodniej części kraju^[5]. Rośnie zwykle na polach uprawnych^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina zielna o łodydze rozgałęzionej, rozesłanej lub leżącej u nasady i podnoszącej się na szczycie, długości do 30 cm. Łodyga jest na przekroju obła, cienka, zielona lub purpurowo nabiegła, owłosiona. Włoski odstające i przylegające, pojedyncze, kilkukomórkowe i gruczołowe, często skupione po dwóch stronach łodygi w sposób mniej lub bardziej widoczny^[4].
Liście: U nasady pędu naprzeciwległe, wyżej skrętoległe. Ogonkowe, przy czym ogonek jest krótszy od blaszki, zwłaszcza górne liście mają ogonek ponad 5 razy krótszy od jej długości. Dolne liście są większe, osiągają do 2,5 cm długości, ale zwykle są krótsze, zawsze krótsze są liście górne. Blaszka ma kształt jajowaty lub okrągławy w przypadku dolnych liści i bardziej wydłużony, do eliptycznego u górnych. Dolnej liście mają nasadę sercowatą, a górne klinowatą. Brzeg blaszki jest grubo karbowany (czasem głęboko) lub piłkowany, z ząbkiem szczytowym zaokrąglonym^[4].
Kwiaty: Wyrastają pojedynczo w pachwinach liści na całej długości pędu. Szypułka jest pokryta włoskami przylegającymi i dłuższymi odstającymi, osiąga 5–20 mm długości i w czasie owocowania jest odgięta. Kielich tworzą cztery wąskojajowate do eliptycznych działki, na szczycie tępe, powiększające się w czasie owocowania i wówczas osiągające do 5–6 mm (rzadko nawet do 9 mm) długości. Działki zwykle nie stykają się, są odchylone, zwłaszcza po wąskich bokach torebki w czasie owocowania. Korona czteropłatkowa, niemal kółkowa, o średnicy 6–8 mm, biaława z niebieskimi żyłkami, czasem z górnym płatkiem niebieskawym, rzadko cała nieco różowawa. Pręciki dwa, krótsze od płatków. Szyjka słupka o długości 1–1,5 mm^[4].
Owoce: Torebki z głębokim i ostrym wycięciem na szczycie, na krawędziach zaokrąglone, o długości 3,5–6 mm i szerokości 4,5–7 mm, pokryte odstającymi włoskami gruczołowatymi. Zawierają ok. 10 jajowatych nasion o długości ok. 1,6 mm^[4].
Gatunki podobne: Przetacznik ćmy V. opaca i przetacznik lśniący V. polita. Różnią się zawsze niebieskimi koronami (przynajmniej górnym płatkiem), poza długimi włoskami gruczołowymi torebki pokryte są gęstym omszeniem (zwłaszcza wyraźnym na młodych owocach). V. polita ma w torebkach ponad 15 nasion i działki u tego gatunku zwykle zachodzą na siebie brzegami^[4].

Biologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie zwykle od kwietnia do października^[4].

Liczba chromosomów 2n = 2x = 14, 28^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-24] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-24] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Veronica agrestis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-24].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tadeusz Tacik, Helena Trzcińska-Tacikowa: Veronica L. Przetacznik. W: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. X. Bogumił Pawłowski (red.). Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1963, s. 315-316.
↑ ^a ^b Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 574, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-24] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-24] (ang.).

[powo-3] Veronica agrestis L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-24].

[tacik-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Tadeusz Tacik, Helena Trzcińska-Tacikowa: Veronica L. Przetacznik. W: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. X. Bogumił Pawłowski (red.). Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1963, s. 315-316.

[zajac-5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 574, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]