Podabrus alpinus

	Podabrus alpinus
	(Paykull, 1798)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	sprężykokształtne
Nadrodzina	sprężyki
Rodzina	omomiłkowate
Podrodzina	Cantharinae
Plemię	Podabrini
Rodzaj	Podabrus
Gatunek	Podabrus alpinus
Synonimy
	Cantharis alpina Paykull, 1798; Cantharis lateralis Erichson, 1839; Cantharis rubens Fabricius, 1801; Telephorus rubens Fabricius, 1801; Podabrus alpinus var. apicalis Pic, 1906; Podabrus alpinus var. ruficeps Gabriel, 1905; Podabrus anatolica Pic, 1920; Podabrus apicalis Pic, 1906; Podabrus apicenigra Roubal, 1936; Podabrus falzonii Burlini, 1942; Podabrus iljini Barovskij, 1908; Podabrus lateralis Erichson, 1839; Podabrus melancholica Dalla Torre, 1879; Podabrus mocquerysi Reiche, 1878; Podabrus necrophora Dalla Torre, 1879; Podabrus ruficeps Gabriel, 1905; Podabrus semibrunnea Pic, 1914;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Podabrus alpinus – gatunek chrząszcza z rodziny omomiłkowatych i podrodziny Cantharinae. Borealno-górski, rozmieszczony od Pirenejów po Syberię. Zasiedla lasy. Owady dorosłe żerują na owadach i pyłku.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1798 roku przez Gustafa von Paykulla pod nazwą Cantharis alpina^[1].

Morfologia

Chrząszcz o podłużnym ciele długości od 11 do 14 mm. Głowa jest wydłużona, wąska, za oczami szyjowato przewężona, o długich skroniach. Ubarwienie głowy jest czarne z żółtawym do pomarańczowego przodem lub jednolicie brązowożółte do czerwonego. Między podstawami czułków brak jest podłużnego wcięcia^[2]. Oczy są wyłupiaste. Czułki są pomarańczowe u nasady, ale ku szczytom ciemnieją^[3]. Szwy gularne na spodzie głowy stykają się^[2]. Przedplecze jest jednolicie brązowożółte do czerwonego lub czarne z żółtymi do czerwonych obrzeżeniami bocznymi. Kształt ma poprzeczny, około półtorakrotnie szerszy niż dłuższy, z szeroką podstawą, wklęsłą krawędzią tylną i ostrymi kątami tylnymi. Pokrywy pomarańczowe, brązowożółte lub czarne^[3]^[2], w ostatnim przypadku czasem z wąskim czerwonym obrzeżeniem przedniej połowy krawędzi bocznych^[2]. Powierzchnię pokryw porasta skąpe, krótkie owłosienie^[3]^[2]. Barwa odnóży jest całkowicie pomarańczowa lub pomarańczowa z ciemniejszymi udami^[3].

Ekologia i występowanie

Owad o rozsiedleniu borealno-górskim^[4]. Występuje głównie na pogórzach i w górach^[5]^[2], gdzie dochodzi do rzędnych około 2000 m n.p.m.^[5] (w Tatrach do 1500 m n.p.m.^[4]). Częsty jest zwłaszcza w reglu dolnym. Nie przekracza górnej granicy lasu^[4]. Na nizinach jest rzadko spotykany, znany z rozproszonych stanowisk^[2]^[5]^[4], związany z naturalnymi i mało zmienionymi drzewostanami w większych kompleksach leśnych^[4], najczęściej w rejonach pagórkowatych^[5]. Owady dorosłe pojawiają się w maju i obserwowane są do lipca lub sierpnia^[5]^[3]. Spotykane są na krzewach, młodych sosnach, kwiatach selerowatych i leżącym drewnie^[5]. Żerują na owadach i pyłku^[3]. Loty odbywają koło drzew w ciepłe wieczory. Przylatują do sztucznych źródeł światła^[5].

Gatunek palearktyczny o rozmieszczeniu eurosyberyjskim^[4]. W Europie znany jest z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy^[6], Rumunii^[5] i europejskiej części Rosji^[6]. Na zachód sięga Pirenejów, a na północ Półwyspu Kolskiego. Poza Europą znany jest z Turcji^[5] oraz północno-zachodniej Syberii^[4]^[7].

Przypisy

↑ Gustav Paykull: Fauna Svecica - Insecta. Band 1. Upsala: 1798, s. 259. (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Arved Lompe: Gattung Podabrus Westw.. [w:] Käfer Europas [on-line]. Coleonet.de, 2010. [dostęp 2023-07-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Podabrus alpinus. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-07-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g AntoniA. Kuśka AntoniA., Omomiłki (Coleoptera, Cantharidae): Cantharinae i Silinae Polski, „Monografie Fauny Polski”, 21, Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1995 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (10), 1985.
↑ ^a ^b Podabrus (Podabrus) alpinus (Paykull, 1798). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-07-28].
↑ Sergey V. Kazantsev. An annotated checklist of Cantharoidea (Coleoptera) of Russia and adjacent territories. „Russian Entomological Journal”. 20 (4), s. 387–410, 2011. DOI: 10.15298/rusentj.20.4.05.

[Paykull-1] Gustav Paykull: Fauna Svecica - Insecta. Band 1. Upsala: 1798, s. 259. (łac.).

[fhl-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Arved Lompe: Gattung Podabrus Westw.. [w:] Käfer Europas [on-line]. Coleonet.de, 2010. [dostęp 2023-07-27].

[insektarium-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Podabrus alpinus. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2023-07-28].

[Kuśka-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g AntoniA. Kuśka AntoniA., Omomiłki (Coleoptera, Cantharidae): Cantharinae i Silinae Polski, „Monografie Fauny Polski”, 21, Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN, 1995 .

[Burakowskietal-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (10), 1985.

[fe-6] Podabrus (Podabrus) alpinus (Paykull, 1798). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-07-28].

[Kazantsev-7] Sergey V. Kazantsev. An annotated checklist of Cantharoidea (Coleoptera) of Russia and adjacent territories. „Russian Entomological Journal”. 20 (4), s. 387–410, 2011. DOI: 10.15298/rusentj.20.4.05.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]