Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka
Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka lub Opowieści Skórzanej Pończochy (ang. Leatherstocking Tales) – cykl pięciu powieści przygodowo-historycznych stworzonych w latach 1827–1841 przez amerykańskiego pisarza Jamesa Fenimore’a Coopera. Ich akcja rozgrywa się w drugiej połowie XVIII wieku w Ameryce Północnej, wśród pionierów i Indian. Ich głównym bohaterem jest traper i myśliwy zwany Sokolim Okiem, biały człowiek wychowany przez Indian. Utwory te to romantyczny i idealistyczny obraz osiemnastowiecznych kresów Ameryki Północnej i zamieszkujących je Indian i osadników. Cechują je barwne opisy przyrody, wartka i pełna napięcia akcja, mocno zarysowane sylwetki głównych bohaterów.
Pięcioksiąg w kolejności według chronologii akcji tworzą: Pogromca zwierząt, Ostatni Mohikanin, Tropiciel śladów, Pionierowie i Preria. Wysoko oceniane przez współczesnych i wciąż popularne, stanowią one żywy do dziś wzór przygodowej powieści indiańskiej. Powieści te od blisko dwustu lat są publikowane na całym świecie. Kilka z nich zostało sfilmowanych. Najpopularniejszym tomem cyklu jest wielokrotnie filmowana powieść Ostatni Mohikanin.
W Polsce
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza powieść z cyklu ukazała się w Polsce w 1830 roku. Był to drugi w serii Ostatni Mohikanin, który w polskim przekładzie otrzymał tytuł Sokole Oko, czyli przyjaciel Delawarów. Od tamtej pory, z różnym natężeniem publikowane są poszczególne tomy serii. Po raz pierwszy jako całość (w pięciu tomach z jednolitą szatą graficzną) cykl zaprezentowało wydawnictwo Iskry w latach 1958–1961.
Poszczególne tomy serii (polskie tytuły i podtytuły według edycji krajowych)
| Tytuł | Podtytuł | Okres akcji | Data pierwszego wydania
na świecie (i w Polsce) |
|---|---|---|---|
| Pogromca zwierząt
(The Deerslayer) |
Pierwsza ścieżka wojenna
(The First Warpath) |
1740-1755 | 1841 (1924) |
| Ostatni Mohikanin
(The Last of the Mohicans) |
Opowieść o 1757
(A Narrative of 1757) |
1757 | 1826 (1830) |
| Tropiciel śladów
(The Pathfinder) |
–
(The Inland Sea) |
l. 50. XVIII w. | 1840 (1928) |
| Pionierowie
(The Pioneers) |
–
(The Sources of the Susquehanna; A Descriptive Tale) |
1793 | 1823 (1929) |
| Preria
(The Prairie) |
Opowieść
(A Tale) |
1804 | 1827 (1834) |
Trudno dzisiaj dociec czym kierowali się pierwsi tłumacze pięcioksięgu, nadając głównemu bohaterowi przydomek „Sokole Oko”. W powieściach Jamesa F. Coopera fikcyjny traper, wychowany wśród Indian Nathaniel „Natty” Bumppo, występuje pod kilkoma przydomkami, między innymi Hawkeye, czyli „Jastrzębie Oko”. Podobnie niezgodnie z oryginałem przetłumaczono tytuł całego pięcioksięgu: Leatherstocking Tales („Opowieści Skórzanej Pończochy”) oraz tytuł pierwszego tomu: Deerslayer – „Łowca (lub zabójca) jeleni”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Izabella Jastrzębska (et al.): Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1979. ISBN 83-214-0018-3.