Pherosphaera
 Pherosphaera hookeriana | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Pherosphaera | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Pherosphaera W.Archer Hooker's J. Bot. Kew Gard. Misc. 2: 52 (1850)[3][4] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
P. hookeriana Archer[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Pherosphaera – rodzaj krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Obejmuje dwa gatunki, z których jeden (P. fitzgeraldii) jest endemitem Nowej Południowej Walii, gdzie rośnie w dwóch miejscach – przy wodospadach Wentworth Falls i Katoomba Falls w Górach Błękitnych, a drugi (P. hookeriana) jest endemitem Tasmanii. P. fitzgeraldii jest płożącym krzewem rosnącym wyłącznie w strefie stale mokrej u podnóża wodospadów[5]. Ma status gatunku krytycznie zagrożonego[6]. P. hookeriana rośnie na torfowiskach i nad zbiornikami w wyższych partiach gór (zwykle ponad 1000 m n.p.m.) w obrębie Mount Field National Park oraz Cradle Mountain-Lake St Clair National Park (często razem z podobnym gatunkiem – Diselma archeri)[5]. Ma status gatunku bliskiego zagrożenia[7].
Nazwa rodzajowa utworzona została z greckich słów phero = nosić i sphaira = kula; w odniesieniu do kształtu szyszek nasiennych[8]. Oba gatunki są rzadko uprawiane. Są natomiast wskazywane jako zasługujące na rozpropagowanie, co stanowić miałoby formę ochrony ex situ. Oba rekomendowane są do nasadzeń w ogrodach skalnych; P. fitzgeraldii w miejscach wilgotnych, np. przy fontannach, P. hookeriana – też do uprawy w pojemnikach ustawianych na patio czy balkonach[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Krzewy, P. hookeriana ma pokrój wyprostowany i osiąga do 2,5 m wysokości, P. fitzgeraldii jest niskim, płożącym krzewem[5], rzadko osiągającym do 2 m wysokości[9]. Kora od gładkiej do szorstkiej i łuskowatej[8]. Pędy rozpościerające się, sztywne i krótkie u P. hookeriana lub cienkie (do 2 mm średnicy)[9], zwisające lub płożące u P. fitzgeraldii[8].
- Liście
- Na pędach młodocianych i dojrzałych podobne do siebie[8]. Ułożone spiralnie, gęsto zachodzące na siebie[9], łuskowate, osiągają 2–4, rzadko do 6 mm długości u P. fitzgeraldii oraz 1 × 1 mm u P. hookeriana[8].
- Organy generatywne
- Rośliny dwupienne. Kwiaty męskie skupione w strobile kuliste do jajowatych na końcach pędów, o długości 2–6 mm[8], wzniesione ku górze[9], składające się zwykle z 8–15 spiralnie ułożonych łusek (rzadziej bywa ich nieco mniej). U nasady każdej z łusek znajdują się dwa woreczki pyłkowe. Strobile żeńskie tworzą się na końcach krótkich, bocznych pędów[8]; także są wzniesione[9]; składają się z 5–8 (rzadziej 3–4) rozpostartych łusek płodnych, nie mięśniejących po zapłodnieniu. W każdym ze strobili rozwijają się pojedyncze (1–4) nasiona – eksponowane i wyprostowane[8].
- Nasiona
- Jajowate, grubościenne i pozbawione skrzydełek, nieco spłaszczone i ucięte na szczycie[8], jasnobrązowe do szarych[9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Jeden z rodzajów rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae).
- Wykaz gatunków[3]
- Pherosphaera fitzgeraldii (F.Muell.) F.Muell. ex Hook.f.
- Pherosphaera hookeriana W.Archer
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-10-13] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
- ↑ a b c Pherosphaera. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-13].
- ↑ a b Pherosphaera Archer. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-10-13].
- ↑ a b c Aljos Farjon, Denis Filer: An Atlas of the World’s Conifers. An Analysis of their Distribution, Biogeography, Diversity and Conservation Status. Leiden, Boston: BRILL, 2013, s. 365, 369. ISBN 978-90-04-21180-3.
- ↑ P. Thomas, Pherosphaera fitzgeraldii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-10-13] (ang.).
- ↑ A. Farjon, Pherosphaera hookeriana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-10-13] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Aljos Farjon: A handbook of the world’s conifers. Vol. 1. Leiden, Boston: BRILL, 2017, s. 43, 557. ISBN 978-90-04-32449-7.
- ↑ a b c d e f John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 112, seria: Phytologia Memoirs.