Korkoząb kieliszkowaty

Korkoząb kieliszkowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	chropiatkowce
Rząd	kolcownicowate
Rodzina	chropiatkowate
Rodzaj	korokoząb
Gatunek	korkoząb kieliszkowaty
	Nazwa systematyczna
	Phellodon tomentosus (L.) Banke; Mem. Torrey bot. Club 12: 171 (1906)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Korkoząb kieliszkowaty (Phellodon tomentosus (L.) Banker) – gatunek grzybów z rodziny chropiatkowatych (Thelephoraceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellodon, Thelephoraceae, Thelephorales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisany został w 1753 r. przez K. Linneusza jako Hydnum tomentosum, obecną nazwę uznaną przez Index Fungorum nadał mu w 1903 r. Søren Banker przenosząc go rodzaju Phellodon^[1].

Synonimów ma około 30^[2].

Nazwę polską nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak kieliszkowaty i kolczak kutnerowaty^[3].

Morfologia

Kapelusz

Pojedynczy jest kolisty z wklęsłym środkiem i ma średnicę 2–6 cm, często jednak sąsiednie kapelusze zrastają się z sobą w nieregularny kapelusz osiągający średnicę do 20 cm. Powierzchnia matowa, pilśniowa, znajdują się na niej powrastane promieniście włókna. Jest koncentrycznie strefowana, ciemniejsza na środku, Ma barwę szarą lub czerwonawobrązową, brzeg jest białawy^[4].

Hymenofor

Kolczasty. Kolce mają długość do 3 mm i nieco zbiegają na trzon. U młodych owocników są białe, u starszych szarawe^[4].

Trzon

Wysokość 1–3 cm, grubość do 0,8 cm. Jest walcowaty, prosty lub pokręcony. Powierzchnia o barwie od jasnobrązowej do ciemnobrązowej. Często sąsiednie trzony połączone są zwartą grzybnia przerastająca także podloże^[4].

Miąższ

W kapeluszu ma barwę jasnobrązową, w trzonie czerwonawą lub ciemnobrązową. Jest strefowany. Smak i zapach gorzkawy, podczas suszenia przypomina zapach przyprawy magga^[4].

Zarodniki

Białawe, kuliste i nieco kanciaste, o powierzchni pokrytej kolcami. Rozmiary: 3–5 × 2,5–4 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach na półkuli północnej i na niektórych wyspach, na półkuli południowej nie notowany^[6]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający^[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Danii, Anglii, Holandii^[3].

Rośnie na ziemi, w lasach iglastych i mieszanych, także w lasach miejskich, na igliwiu i wśród krzewinek borówki czarnej. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada^[3].

Saprotrof. Grzyb niejadalny^[4].

Gatunki podobne

korkoząb czarniawy (Phellodon niger). Ma owocniki ciemniejsze, o barwie od niebieskoczarnej do szaroczarnej,
korkoząb pozrastany (Phellodon confluens). Ma barwę kremową, kawy z mlekiem, szarobrązową. Występujące głównie w lasach liściastych,
korkoząb ciemny (Phellodon melaleucus). Ma owocniki szaroczarne i występuje na piaszczystych glebach w borach sosnowych i świerkowych,
kolcownica świerkowa (Bankera violascens). Ma powierzchnię matowo pilśniowatą barwy białawej lub bladoszarobrązowej z odcieniem fioletowym. Rośnie w borach świerkowych^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2014-08-28] (ang.).
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-08-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .
↑ Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5

Linki zewnętrzne

Aktualne stanowiska korkozębu kieliszkowatego w Polsce

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2014-08-28] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-08-25] (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1

[wag-4] Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1

[guminska-5] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.

[6] Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .

[mirek-7] Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg, Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006, ISBN 83-89648-38-5

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]