Patria (1911)

Patria
	; „Patria” w 1914 roku
Klasa	kanonierka / okręt szkolny
	Historia
Stocznia	Cramp, Filadelfia
Wodowanie	10 października 1911
	Kuba
Nazwa	Patria
Wejście do służby	ok. 1912
Wycofanie ze służby	1955
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	1200 ts
Długość	61 m
Szerokość	11 m
Zanurzenie	4 m
	Napęd
	2 maszyny parowe o mocy łącznej 4000 hp, 2 kotły parowe, 2 śruby
Prędkość	16 węzłów
	Uzbrojenie
	początkowe:; • 2 armaty 57 mm (2 × I); • 4 armaty 47 mm (4 × I); • 4 armaty 37 mm (4 × I)
Załoga	115

Patria – kanonierka i okręt szkolny marynarki wojennej Kuby z pierwszej połowy XX wieku. Pojedyncza jednostka zbudowana w 1911 roku w USA. Służyła podczas obu wojen światowych, wycofana ze służby w 1955 roku.

Wyporność okrętu wynosiła 1200 ton, napędzały go maszyny parowe o mocy łącznej 4000 hp, pozwalające na osiąganie prędkości 16 węzłów. Uzbrojenie stanowiły dwa działa kalibru 57 mm, a następnie 76 mm, oraz lżejsza artyleria.

Historia

Podstawowymi jednostkami Marynarki Wojennej Kuby, utworzonej w 1909 roku, stały się kanonierki, z których pierwszą była 500-tonowa „Baire” zbudowana w 1906 roku w Gdańsku^[1]. W 1910 roku uchwalono pierwszy program rozbudowy marynarki, w wykonaniu którego zamówiono za granicą dwie duże i dwie małe kanonierki, przez co kubańska marynarka stała się jedną z najsilniejszych w Ameryce Środkowej^[1]. Drugim co do wielkości okrętem kubańskim, po kanonierce „Cuba”, stała się wówczas „Patria”^[2]. Od początku była ona przewidziana do pełnienia roli okrętu szkolnego marynarki kubańskiej^[3]. W literaturze najczęściej klasyfikowana jest jako kanonierka^[3]^[2]^[a].

Budowę okrętu zamówiono w amerykańskiej stoczni William Cramp & Sons Ship & Engine Building Company w Filadelfii^[3]. Konstrukcyjnie był on wzorowany na kanonierkach typu Machias budowanych dla marynarki amerykańskiej w latach 90. XIX wieku^[1]. Znana jest bliżej jedynie data uroczystego wodowania okrętu 10 października 1911 roku, razem z kanonierką „Cuba” budowaną w tej samej stoczni, w dzień niepodległości Kuby^[b]. Okręt otrzymał wówczas imię „Patria” (hiszp. „ojczyzna”). Matką chrzestną okrętu została córka prezydenta Kuby José Gómeza Narcisa Gómez^[4]. Po wyposażeniu, próby morskie miały się odbyć wiosną 1912 roku^[3]. Koszt budowy wynosił 238 tysięcy dolarów^[4].

Opis konstrukcji

Architektura i kadłub

Okręt miał gładkopokładowy kadłub z taranową dziobnicą i silnie nawisającą krążowniczą rufą^[5]. Kadłub był konstrukcji stalowej^[3]. Początkowo okręt miał dwa cienkie pochylone kominy i dwa pochyłe maszty^[5]. Nadbudówka dziobowa z mostkiem była niewielka, umieszczona za masztem dziobowym^[5]. W latach 1936–1937 okręt został zmodernizowany i otrzymał pojedynczy szerszy komin, a nadbudówka dziobowa została powiększona^[6].

Konstrukcyjna wyporność normalna wynosiła 1200 ts (ton angielskich), przy zanurzeniu 3,65 m^[c]. Długość między pionami wynosiła 56,4 m^[d]. Spotykana jest w publikacjach długość między pionami 61 m (być może dotyczy długości całkowitej)^[e]. Szerokość wynosiła 10,4 m, a średnie zanurzenie normalne 3,65 m^[3].

Załoga liczyła według niektórych źródeł 115 osób^[1]. Przewidywano pomieszczenia dla 20 szkolonych midszypmenów i 10 kadetów obsługi maszyn^[3].

Uzbrojenie i wyposażenie

Uzbrojenie pierwotnie stanowiły według projektu dwie armaty szybkostrzelne kalibru 57 mm (6-funtowe), cztery kalibru 47 mm (3-funtowe) i cztery kalibru 37 mm (1-funtowe)^[3]^[2]. Wszystkie działa były typowe amerykańskie^[3]. Dwie armaty największego kalibru umieszczone były w pojedynczych stanowiskach na pokładzie dziobowym i rufowym, a działa mniejszych kalibrów na pokładzie na burtach, w tym działa 47 mm na sponsonach blisko dziobu i rufy, dysponując szerokim kątem ostrzału, a działa 37 mm na śródokręciu^[3]. Uzbrojenie uzupełniały początkowo dwa karabiny maszynowe kalibru 7 mm, które mogły być używane także na lądzie przez oddział desantowy^[3].

W 1917 roku okręt został zmodernizowany w USA, ze wzmocnieniem uzbrojenia, lecz szczegóły tego nie są pewne^[1]. Działa największego kalibru zapewne wówczas zamieniono na dwa działa kalibru 76 mm (3 cale), wykazywane w późniejszych publikacjach^[f]. Wzmocniono także uzbrojenie pomocnicze, które przed II wojną światową składało się z czterech armat kalibru 57 mm (6-funtowych) i czterech armat kalibru 47 mm (3-funtowych)^[g]. Według niektórych publikacji, w okresie II wojny światowej uzbrojenie, oprócz dwóch dział kalibru 76 mm artylerii głównej, stanowiło jedno działo przeciwlotnicze tego kalibru, cztery armaty kalibru 47 mm i trzy karabiny maszynowe^[1].

Podczas II wojny światowej okręt otrzymał amerykańskie uzbrojenie przeciwpodwodne (zrzutnie bomb głębinowych, albo także ich miotacze), zdjęte po wojnie^[1].

W skład wyposażenia od początku wchodziła radiostacja^[3]. Okręt miał oświetlenie elektryczne i reflektory^[3].

Napęd

Okręt napędzały dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania, o średnicy cylindrów 33 cm, 56 cm i 91 cm i skoku tłoka 61 cm^[3]. Łączna moc wynosiła 4000 hp^[1]. Parę dostarczały pierwotnie dwa kotły wodnorurkowe Mosher opalane węglem, o powierzchni rusztów ok. 9,3 m² i powierzchni ogrzewalnej ok. 557 m²^[3]. Część publikacji podaje kotły Babcock (być może zainstalowane po modernizacji)^[h]. Kotły umieszczone były we wspólnym przedziale, wyposażonym w dmuchawę dla ciągu wymuszonego^[3]. Siłownia pozwalała na osiąganie prędkości projektowej 16 węzłów^[2]^[3]. Zapas węgla wynosił 150 ton^[2]. W latach 1936–1937 dokonano modernizacji siłowni, instalując nowe kotły opalane paliwem płynnym^[7]. Prędkość okrętu według części publikacji dotyczących okresu II wojny światowej zmalała później do 11 węzłów^[1].

Służba

W kwietniu 1917 roku Kuba przystąpiła do I wojny światowej po stronie państw Ententy i jej marynarka wraz z amerykańską patrolowała wokół Karaibów, bez starć z wrogiem^[2]. W 1917 roku „Patria” przeszła w tym celu niewielką modernizację w USA połączoną ze wzmocnieniem uzbrojenia^[1].

W 1931 roku „Patria” została użyta do stłumienia próby powstania przeciw dyktatorowi Gerardo Machado podjętej przez emigrantów kubańskich, którzy przypłynęli statkiem i opanowali 17 sierpnia port i koszary w Gibara, ze wsparciem miejscowej ludności^[8]. Od rana 18 sierpnia okręt ostrzeliwał koszary, sam również został ostrzelany przez baterię przeciwlotniczą^[8]. 19 sierpnia miasto zostało zdobyte przez wojska rządowe^[8]. Głównie na skutek ostrzału ze strony „Patrii” i ataków lotnictwa, zginęło dziewięć osób spośród powstańców lub ludności miasta, a kilkadziesiąt zostało rannych^[8].

W trakcie II wojny światowej, Kuba również w grudniu 1941 roku wypowiedziała wojnę państwom Osi^[1]. „Patria” została wówczas wyremontowana i doposażona w Galvestonie, otrzymując uzbrojenie w bomby głębinowe^[1]. Marynarka kubańska wraz z amerykańską pełniła podczas wojny zadania eskortowe i patrolowe na Karaibach^[1].

Okręt po II wojnie światowej używany był nadal jako szkolny^[7]. Został wycofany ze służby w 1955 roku^[1].

Uwagi

↑ Część roczników flot umieszczała „Patrię” w sekcji okrętów klasyfikowanych oficjalnie jako krążowniki wraz z większą kanonierką „Cuba” (Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305, Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141). Większość źródeł nie potwierdza jednak takiej klasyfikacji tego okrętu.
↑ Tak źródła z epoki (Bulletin of the Pan American Union 1911 ↓, s. 865, International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12). Część nowszych opracowań powiela błędną datę wodowania 10 sierpnia 1911 roku (Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165, Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413-414, Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26).
↑ Wyporność według opisu z epoki w International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12. Taka sama wyporność 1200 ts w Bulletin of the Pan American Union 1911 ↓, s. 870 i źródłach dotyczących późniejszego okresu służby (Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26, Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141, Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165). Niektóre publikacje podawały wyporność 1100 ts (Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305, Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413).
↑ Długość między pionami 185 stóp (56,4 m) według szczegółowego opisu z epoki w International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12, tak samo w Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26.
↑ Długość 61 m (200 stóp), opisywana jako długość między pionami, jest podawana m.in. w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 i Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 414.
↑ Uzbrojenie z dwóch dział 76 mm (12-funtowych) podaje już Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 z okresu I wojny światowej, następnie Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 i Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26 (dotyczący okresu II wojny św.).
↑ Tak według Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141. Brak informacji co do artylerii pomocniczej w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305.
↑ Kotły Babcock (bez wskazania liczby) podają m.in. Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 i Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 27.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26-28
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413-414
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12-14
↑ ^a ^b Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”. XXXIII (5), s. 865-870, listopad 1911. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Na podstawie rysunku Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 414
↑ Na podstawie datowanej na 1937 roku fotografii w Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 oraz fotografii w Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 27 i informacji o modernizacji w latach 1936–1937 w Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165.
↑ ^a ^b Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165.
↑ ^a ^b ^c ^d José AbreuJ.A. Cardet José AbreuJ.A., El “Patria” bombardea Gibara [online], Radio Angulo, 20 listopada 2010 [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02] (hiszp.).

Bibliografia

Conway's All the world’s fighting ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
Jane’s Fighting Ships 1940. Francis McMurtrie (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1941. (ang.).
Jane’s Fighting Ships 1953-54. Raymond Blackman (red.). Londyn: Sampson Low, Marston & Co, 1953. (ang.).
Jane’s Fighting Ships of World War I. John Moore (wstęp). Wyd. 2001 (reprint). Londyn: Studio Editions, 1919. ISBN 1-85170-378-0. (ang.).
Siergiej Patianin, Michaił Barabanow, Nikołaj Mitiukow. Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS stran Łatinskoj Amieriki i Azji. „Morskaja Kampanija”. 04(17)/2008, maj 2008. Moskwa: Izdatielstwo Kollekcyja. (ros.).
Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”, s. 865-870, listopad 1911. (ang.).
Two New Naval Vessels under Construction for Cuba. „International Marine Engineering”. 17, s. 12-14, styczeń 1912. Nowy Jork. (ang.).

[4] Część roczników flot umieszczała „Patrię” w sekcji okrętów klasyfikowanych oficjalnie jako krążowniki wraz z większą kanonierką „Cuba” (Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305, Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141). Większość źródeł nie potwierdza jednak takiej klasyfikacji tego okrętu.

[5] Tak źródła z epoki (Bulletin of the Pan American Union 1911 ↓, s. 865, International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12). Część nowszych opracowań powiela błędną datę wodowania 10 sierpnia 1911 roku (Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165, Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413-414, Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26).

[9] Wyporność według opisu z epoki w International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12. Taka sama wyporność 1200 ts w Bulletin of the Pan American Union 1911 ↓, s. 870 i źródłach dotyczących późniejszego okresu służby (Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26, Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141, Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165). Niektóre publikacje podawały wyporność 1100 ts (Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305, Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413).

[10] Długość między pionami 185 stóp (56,4 m) według szczegółowego opisu z epoki w International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12, tak samo w Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26.

[11] Długość 61 m (200 stóp), opisywana jako długość między pionami, jest podawana m.in. w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 i Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 414.

[12] Uzbrojenie z dwóch dział 76 mm (12-funtowych) podaje już Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305 z okresu I wojny światowej, następnie Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 i Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26 (dotyczący okresu II wojny św.).

[13] Tak według Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141. Brak informacji co do artylerii pomocniczej w Jane’s Fighting Ships of World War I 1919 ↓, s. 305.

[14] Kotły Babcock (bez wskazania liczby) podają m.in. Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 i Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 27.

[pat-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 26-28

[conw06-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 413-414

[eng-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q International Marine Engineering 1912 ↓, s. 12-14

[bull-6] Launching of Cuba′s ship, "Cuba" and "Patria". „Bulletin of the Pan American Union”. XXXIII (5), s. 865-870, listopad 1911. (ang.).

[rys-7] Na podstawie rysunku Gardiner, Gray (red.) 1985 ↓, s. 414

[8] Na podstawie datowanej na 1937 roku fotografii w Jane’s Fighting Ships 1940 ↓, s. 141 oraz fotografii w Patianin, Barabanow i Mitiukow 2008 ↓, s. 27 i informacji o modernizacji w latach 1936–1937 w Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165.

[CITEREF''Jane’s_Fighting_Ships_1953-54''165-15] Jane’s Fighting Ships 1953-54 ↓, s. 165.

[gibara-16] José AbreuJ.A. Cardet José AbreuJ.A., El “Patria” bombardea Gibara [online], Radio Angulo, 20 listopada 2010 [zarchiwizowane z adresu 2017-02-02] (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[4]

[5]

[6]

[c]

[d]

[e]

[f]

[g]

[h]

[7]

[8]