Partizione delle Alpi
Partizione delle Alpi (z wł. „Podział Alp”; fr. Partition des Alpes, niem. Einteilung der Alpen) – klasyfikacja pasm górskich w Alpach używana przede wszystkim we Włoszech, ale także we Francji i Szwajcarii.[potrzebny przypis] Zgodnie z nim Alpy dzielą się na trzy główne części: Alpi Occidentali („Alpy Zachodnie”), Alpi Centrali („Alpy Środkowe”) i Alpi Orientali („Alpy Wschodnie”), które z kolei dzielą się na 26 sekcji i 112 grup[1].
Klasyfikację tę zaproponowano w 1924 roku na IX kongresie Congresso Geografico Italiano w Genui, została wprowadzona w 1926 roku[1].
Klasyfikacja Partizione delle Alpi została opublikowana i opisana w dokumencie pt. Nomi e limiti delle grandi parti del Sistema Alpino („Nazwy i granice dużych części systemu alpejskiego”).
Odbiór klasyfikacji
[edytuj | edytuj kod]Klasyfikacja obejmuje całościowo cały łańcuch górski Alp. Pomimo że klasyfikacja obejmuje całe Alpy, uważana jest za typowy podział włoski, ponieważ nie uwzględnia w swoim zestawieniu dwustopniowego podziału Alp (Alpy Zachodnie i Alpy Wschodnie), który stosowany jest w innych państwach. Wśród wad klasyfikacji Partizione delle Alpi wymieniano również włączenie w jej struktury regionów, które nie stanowią części Alp.
Przykładowe braki i nieścisłości były przytaczane przez włoskiego naukowca Sergia Marazziego. Wskazywał on m.in. na takie błędy jak[1][2]:
- włączenie południowej części Prowansji (np. pasma górskiego Massif des Maures), która nie jest położona na obszarze Alp;
- włączenie niektórych północnych obszarów Prealpów Szwajcarskich do łańcucha alpejskiego, które według literatury szwajcarskiej należą do Wyżyny Szwajcarskiej;
- Alpy Noryckie w klasyfikacji obejmują zbyt duży obszar w porównaniu z literaturą austriacką (dodatkowo w klasyfikacji przypisane zostały do Alp Noryckich pasma: Tuxer Alpen, Tauern oraz pasma górskie położone w Styrii i Karyntii);
- stosowanie archaicznych terminów (np. Alpi bavaresi, Alpi salisburghesi i Alpi austriache), które stosowane są tylko w niemieckojęzycznych regionach;
- włączenie płaskowyżu Kras w łańcuch górski Alp, który obecnie uważany jest za część Gór Dynarskich.
W 2005 roku Sergio Marazzi zaproponował i przedstawił nową klasyfikację Alp w celu ujednolicenia istniejących podziałów – Suddivisione Orografica Internazionale Unificata del Sistema Alpino (SOIUSA)[1]. Klasyfikacja Partizione delle Alpi została poprawiona i opublikowana w takich pracach jak: Dictionaire encyclopédie des Alpes (2006)[3] oraz Il Grande Dizionario Enciclopedico delle Alpi (2007)[4].
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- W klasyfikacji zachowano włoskie nazewnictwo.
- Pogrubioną czcionką wyróżniono sekcje oraz oznaczenie cyfrowe danej sekcji, np. Alpi Graie (3).
- Normalną czcionką zapisano grupy oraz oznaczenie cyfrowe i literowe danej grupy, np. Gruppo del Gran Paradiso (3.a).
Alpi Occidentali
[edytuj | edytuj kod]Alpi Occidentali (pol. zachodnie) ciągną się od przełęczy Colle di Cadibona (Włochy) do przełęczy Col du Grand Ferret (pogranicze włosko-szwajcarskie), położony jest tu najwyższy szczyt Alp – Mont Blanc (4810 m n.p.m.) i dzielą się na:
- Alpi Marittime (1)
- Alpi liguri (1.a)
- Alpi del Varo (1.b)
- Alpi Cozie (2)
- Alpi del Monviso (2.a)
- Alpi del Monginevro (2.b)
- Alpi del Moncenisio (2.c)
- Alpi Graie (3)
- Gruppo del Gran Paradiso (3.a)
- Alpi della Tarantasia (3.b)
- Gruppo del Monte Bianco (3.c)
- Alpi di Provenza (4)
- Gruppo dell'Asse (4.a)
- Gruppo della Bleone (4.b)
- Alpi del Delfinato (5)
- Gruppo del Champsaur (5.a)
- Massiccio del Pelvoux (5.b)
- Alpi di Moriana (5.c)
- Prealpi di Provenza (6)
- Chaînes des Plans (6.a)
- Montagna di Sainte Victoire (6.b)
- Massiccio della Sainte Baume (6.c)
- Monti dei Maures e dell' Esterel (6.d)
- Prealpi del Delfinato (7)
- Montagna del Luberon (7.a)
- Montagne di Valchiusa (7.b)
- Massiccio del Dévoluy (7.c)
- Vercors (7.d)
- Prealpy Sabaudzkie (8)
- Alpi dello Sciablese (8.a)
- Catena del Reposoir (8.b)
- Bauges (8.c)
- Massiccio della Grande Chartreuse (8.d)
Alpi Centrali
[edytuj | edytuj kod]Alpi Centrali (pol. środkowe) rozciągają się od przełęczy Col du Grand Ferret (pogranicze włosko-szwajcarskie) i ciągną się do przełęczy Brenner (pogranicze austriacko-włoskie). Najwyższym masywem górskim położonym w Alpach Środkowych jest Monte Rosa (4634 m n.p.m.). Alpy Środkowe dzielą się na:
- Alpi Pennine (9)
- Alpi del Vallese (9.a)
- Gruppo della Val Sesia (9.b)
- Alpi Lepontine (10)
- Gruppo del Monte Leone (10.a)
- Gruppo dell'Adula (10.b)
- Alpi Ticinesi (10.c)
- Alpi Retiche (11)
- Gruppo dell'Albula e Silvretta (11.a)
- Gruppo del Plessur (11.b)
- Catena del Reticone (11.c)
- Gruppo del Fervall (11.d)
- Gruppo del Bernina (11.e)
- Gruppo dell'Umbraglio (11.f)
- Alpi Venoste (11.g)
- Alpi Breonie (11.h)
- Alpi Sarentine (11.i)
- Gruppo dell’Ortles (11.j)
- Monti della Val di Non (11.k)
- Gruppo dell’Adamello (11.l)
- Dolomiti di Brenta (11.m)
- Alpi Bernesi (12)
- Massiccio del Finsteraarhorn (12.a)
- Gruppo del Wildhorn (12.b)
- Alpi Urane (12.c)
- Alpi Glaronesi (13)
- Gruppo del Tödi (13.a)
- Gruppo della Sardona (13.b)
- Prealpi Svizzere (14)
- Prealpi della Simmental (14.a)
- Prealpi dell'Emmental (14.b)
- Prealpi della Linth (14.c)
- Alpi Bavaresi (15)
- Alpi dell'Algovia (15.a)
- Alpi della Lechtal (15.b)
- Monti dell'Achensee (15.c)
- Prealpi Lombarde (16)
- Prealpi Luganesi (16.a)
- Alpi Orobie (16.b)
- Prealpi Bergamasche (16.c)
- Prealpi Bresciane (16.d)
- Prealpi Giudicarie (16.e)
- Gruppo del Monte Baldo (16.f)
Alpi Orientali
[edytuj | edytuj kod]Alpi Orientali (pol. wschodnie) rozpoczynają swój bieg od przełęczy Brenner (pogranicze austriacko-włoskie) i ciągną się do miasta Rijeka (Chorwacja). Najwyższy szczyt Alp Wschodnich – Großglockner, mierzy 3798 m n.p.m. Alpy Wschodnie dzielą się na:
- Alpi Noriche (17)
- Tuxer Gebirge (17.a)
- Alpi della Zillertal (17.b)
- Alti Tauri (17.c)
- Bassi Tauri (17.d)
- Alpi Carinziane (17.e)
- Dolomiti (18)
- Alpi Carniche (19)
- Alpi della Gail (19.a)
- Alpi di Tolmezzo (19.b)
- Alpi Giulie (20)
- Alpi Giulie settentrionali (20.a)
- Alto Carso (20.b)
- Altopiano della Bainsizza (20.b.a)
- Selva di Tarnova (20.b.b)
- Carso Corniolino (20.c)
- Selva Piro (20.c.a)
- Carso di Postumia (20.c.b)
- Carso della Carniola (20.c.c)
- Caravanche (21)
- Catena delle Caravanche (21.a)
- Bacher (21.b)
- Alpi Salisburghesi (22)
- Alpi di Kitzbühel (22.a)
- Steinernes Meer (22.b)
- Kaisergebirge (22.c)
- Leoganger Steinberge (22.d)
- Tennengebirge (22.e)
- Dachstein (22.f)
- Alpi austriache (23)
- Totes Gebirge (23.a)
- Gruppo del Pyhrgass (23.b)
- Sengsengebirge (23.c)
- Alpi di Ennstaler (23.d)
- Hochschwab (23.e)
- Raxalpe (23.f)
- Schneeberg (23.g)
- Prealpi dell'Ötscher (23.h)
- Selva Viennese (23.i)
- Prealpi di Stiria (24)
- Alpi di Stub (24.a)
- Alpi di Glein (24.b)
- Alpi di Hoch (24.c)
- Alpi di Kor (24.d)
- Windichen Bühel (24.e)
- Monti Stiriani (24.f)
- Bucklige Welt (24.g)
- Rosalien-Gebirge (24.h)
- Prealpi Trivenete (25)
- Monti Lessini (25.a)
- Altopiano di Asiago (25.b)
- Monte Grappa (25.c)
- Prealpi Bellunesi (25.d)
- Prealpi Carniche (25.e)
- Prealpi Giulie (25.f)
- Carso (26)
- Piccolo Carso (26.a)
- Carso Monfalconese (26.a.a)
- Carso Triestino (26.a.b)
- Carso della Cicceria (26.a.c)
- Carso di Castua (26.a.d)
- Carso Istriano (26.b)
- Piccolo Carso (26.a)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Sergio Marazzi: La “Suddivisione orografica internazionale unificata del Sistema Alpino” (SOIUSA). Fioridimontagna.it. [dostęp 2015-01-03]. (wł.).
- ↑ Raoul Blanchard: Les Alpes Occidentales. [dostęp 2015-01-11]. (fr.).
- ↑ Pascal Kober: Dictionaire encyclopédie des Alpes. Glénat, 2006. ISBN 978-2723454605.
- ↑ Enrico Camanni: Il Grande Dizionario Enciclopedico delle Alpi. Priuli & Verlucca, 2007. ISBN 978-88-8068-392-6.