Parasola conopilus

Parasola conopilus

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	Parasola
Gatunek	Parasola conopilus
Nazwa systematyczna
Parasola conopilus (Kauffman) A.H. Sm. Contr. Univ. Mich. Herb. 5: 43 (1941)

Parasola conopilus (Kauffman) A.H. Sm. – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrella, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1926 r. Gary Kauffmann nadając mu nazwę Hypholoma canoceps. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1941 r. Alexander Hanchett Smith, przenosząc go do rodzaju Psathyrella.

Synonimy naukowe:

• Agaricus aratus Berk. 1860
• Agaricus conopilus Fr. 1821
• Agaricus conopilus f. superbus (Jungh.) Cooke 1891
• Agaricus conopilus var. superbus (Jungh.) Cooke 1891
• Agaricus subatratus Batsch 1786
• Agaricus superbus Jungh. 1830
• Drosophila conopilus (Fr.) Quél. 1886
• Drosophila subatrata (Batsch) Quél. 1886
• Pilosace conopilus (Fr.) Kuntze 1898
• Psathyra conopilus (Fr.) P. Kumm. 1871
• Psathyra conopilus var. subatrata (Batsch) J.E. Lange 1936
• Psathyra conopilus var. superbus (Jungh.) Massee 1892
• Psathyra elata Massee 1892
• Psathyra subatrata (Batsch) Quél. 1880
• Psathyrella arata Sacc. (887
• Psathyrella conopilus (Fr.) A. Pearson & Dennis 1948
• Psathyrella conopilus var. subatrata (Batsch) Citérin & Bon 1995
• Psathyrella subatrata (Batsch) Gillet 1878

Franciszek Błoński w 1889 r. opisywał ten gatunek jako kołpaczek stożkowaty, Władysław Wojewoda w 2003 r. nadał mu nazwę kruchaweczka twardotrzonowa. Po przeniesieniu tego gatunku do utworzonego w 2001 r. nowego rodzaju Parasola obydwie polskie nazwy są już niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Wysokość 2–5 cm. Kształt stożkowaty lub dzwonkowaty, u starszych okazów brzeg jest nieco podwinięty. Nigdy nie jest płaski. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym ma czerwonobrązowy kolor i jest żłobkowany (prześwitujące blaszki), w stanie suchym bladoochrowy. Nie posiada osłony, charakterystyczne natomiast dla tego gatunku są długie włoski (o długości do 0,5 mm), widoczne jednak tylko przez lupę.

Blaszki

U młodych okazów jasnoszarobrązowe, u starszych ciemnobrązowe. Ostrza blaszek pokryte białymi rzęskami (widocznymi tylko przez lupę).

Trzon

Wysokość do 2 cm, grubość 2–5 mm, walcowaty, cienki, łamliwy. Powierzchnia gładka, biaława.

Miążśz

Białawy, smak i zapach niewyraźny.

Wysyp zarodników

Czarny. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 14–19 × 7–8,5 μm, pod wpływem KOH wybarwiają się na ciemnobrązowo.

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej, również w Europie Środkowej jest dość pospolity. W Polsce również jest dość pospolity, w piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie kraju.

Rośnie na humusie i ściółce leśnej w lasach liściastych, szczególnie wzdłuż ścieżek, ale także w miejscach składowania drzewa.

Znaczenie

Saprotrof, grzyb jadalny. Zawiera związki chemiczne o nazwie drozofilina. Z owocników wyizolowano drozofilinę C i E (związki poliacetylenowe), a z hodowli grzybni drozofilinę A (związek fenolowy) i drozofilinę B (dwuterpen). Związki te charakteryzującą się właściwościami antybiotycznymi oraz przeciwwirusowymi, aktywnymi także w stosunku do wirusa grypy PRg.

Gatunki podobne

Morfologicznie gołym okiem trudno odróżnić Parasola conopilus od niektórych podobnych gatunków z rodzaju Parasola i niektórych kruchaweczek, łatwo jednak zrobić to przy pomocy badań mikroskopowych, gdyż Parasola conopilus charakteryzuje się wieloma odmiennymi szczegółami budowy cystyd i zarodników. Już za pomocą lupy łatwo też zauważyć jej bardzo długie włoski, nie występujące u żadnego z podobnych gatunków.