Panteon Narodowy w Krakowie
Panteon Narodowy w Krakowie – miejsce spoczynku najwybitniejszych twórców narodowej sztuki, kultury i nauki, kontynuacja idei krypty zasłużonych na Skałce. O pochówkach decyduje Kapituła Panteonu, w której składzie znaleźli się: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Prezes Polskiej Akademii Nauk, Prezes Polskiej Akademii Umiejętności, JM Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Metropolita Krakowski, Prezydent Miasta Krakowa oraz Przewodniczący Rady Fundacji Panteon Narodowy.
Idea
[edytuj | edytuj kod]Historia
[edytuj | edytuj kod]Idea Panteonu Narodowego w Krakowie narodziła się w maju 2009 po wycofaniu się ojców Paulinów z rozbudowy krypty zasłużonych na Skałce. Pomysłodawcą tej idei był prof. Franciszek Ziejka.
Projekt uzyskał szerokie poparcie środowisk twórczych w podpisanym 26 stycznia 2010 liście intencyjnym wyrażającym chęć budowy w Krakowie Panteonu Narodowego przy kościele św. Piotra i Pawła znajdującego się przy ul. Grodzkiej 52a.
Następstwem listu było utworzenie Fundacji „Panteon Narodowy”, powołanej przez 11 publicznych uczelni Krakowa (Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych, Akademia Muzyczna, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Ekonomiczny, Politechnika Krakowska, Uniwersytet Pedagogiczny, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna, Akademia Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Rolniczy, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II), Polską Akademię Umiejętności oraz Archidiecezję Krakowską.
Prowadzone prace
[edytuj | edytuj kod]Prace przygotowawcze rozpoczęły się w październiku 2010, a otwarcie pierwszej części nastąpiło 27 września 2012[1], w 400. rocznicę śmierci ks. Piotra Skargi spoczywającego w jednej z kościelnych krypt. Ma to nawiązać do daty otwarcia Krypty Zasłużonych na Skałce – 19 maja 1880, dokładnie w 400. rocznicę śmierci Jana Długosza, którego ponowny pogrzeb dał jej początek.
Nowo budowany Panteon powstaje z połączenia istniejących, pustych krypt pod kościołem św. Piotra i Pawła oraz nowego budynku planowanego w zakościelnym wirydarzu-dziedzińcu.
Po zakończeniu całości prac od strony Collegium Broscianum UJ otwarte zostanie nowe, niezależne wejście do Panteonu.
Memorialny wymiar Panteonu powiązany będzie ściśle z jego funkcją muzealną i edukacyjną, adresowaną do turystów i pielgrzymów odwiedzających Kraków, a także młodzieży, dla której przeznaczony jest realizowany już program szeroko rozumianej edukacji humanistycznej i patriotycznej.
Za podstawę powstającego Panteonu przyjęto następujące założenia[2]:
- panteon Narodowy w Krakowie ma być miejscem spoczynku najwybitniejszych twórców narodowej sztuki, kultury i nauki;
- panteon dostępny będzie dla każdego twórcy godnego miana Wielkiego Polaka, niezależnie od poglądów i przekonań;
- panteon pozostaje niezależną od Kościoła przestrzenią narodowej pamięci, będącą w dyspozycji Fundacji Panteon Narodowy;
- decyzje o pochówkach w Panteonie Narodowym podejmuje kapituła.
Pochowani
[edytuj | edytuj kod]Przed utworzeniem Panteonu
[edytuj | edytuj kod]- Piotr Skarga (1536–1612) – jezuita, teolog, pisarz i kaznodzieja
- Andrzej Trzebicki (1607–1679) – biskup krakowski i przemyski, podkanclerzy koronny
- Witold Szeliga Bieliński (1818–1833) – hrabia
Po utworzeniu Panteonu
[edytuj | edytuj kod]- Sławomir Mrożek (1930–2013) – dramatopisarz, prozaik i rysownik, pochowany w panteonie w 2013[3]
- Karol Olszewski (1846–1915) – chemik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pochowany w panteonie w 2018[4]
- Zygmunt Wróblewski (1845–1888) – fizyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pochowany w panteonie w 2018
- Adam Zagajewski (1945–2021) – poeta, pochowany w panteonie w 2021[5]
- Krzysztof Penderecki (1933–2020) – kompozytor, dyrygent, profesor Akademii Muzycznej w Krakowie, pochowany w panteonie w 2022[6][7]
Groby
[edytuj | edytuj kod]-
Sarkofag Piotra Skargi -
Sarkofag Andrzeja Trzebickiego -
Sarkofag Witolda Szeligi hr. Bielińskiego -
Sarkofag Sławomira Mrożka -
Sarkofag Adama Zagajewskiego -
Urna z prochami Krzysztofa Pendereckiego
Symboliczne groby
[edytuj | edytuj kod]6 września 2019 w specjalnym sarkofagu złożono urny z ziemią z miejsc związanych ze śmiercią lub pochówkiem Mariana Rejewskiego (1905–1980), Henryka Zygalskiego (1908–1978) i Jerzego Różyckiego (1909–1942)[8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Groby Królewskie na Wawelu
- Krypta Wieszczów Narodowych na Wawelu
- Krypta Zasłużonych na Skałce
- Panteon Wielkich Polaków
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pierwsza część Panteonu Narodowego otwarta. Kto w niej spocznie?. wprost.pl, 2012-09-27.
- ↑ Marek Wasiak: PANTEON NARODOWY przy Kościele św. Piotra i Pawła. panteonnarodowy.pl, 2010-07-06. [dostęp 2012-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-23)].
- ↑ Tu spocznie Mrożek. Panteon Narodowy w Krakowie. tvn24.pl, 2013-08-20. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Małgorzata Wosion-Czoba: Kraków: szczątki prof. Karola Olszewskiego złożono w Panteonie Narodowym. dzieje.pl, 2018-10-19. [dostęp 2019-03-23].
- ↑ Julia Kalęba: Kraków pożegnał wybitnego poetę Adama Zagajewskiego. gazetakrakowska.pl, 2021-10-10. [dostęp 2022-04-02].
- ↑ Pożegnanie Krzysztofa Pendereckiego. krakow.pl, 2022-03-29. [dostęp 2022-03-29].
- ↑ Krzysztof Penderecki spoczął w Panteonie Narodowym w Krakowie. kultura.dziennik.pl, 2022-03-29. [dostęp 2022-03-29].
- ↑ Elżbieta Szczuka: Jerzy Różycki ma symboliczny grób. Wyszkowianie na oficjalnej uroczystości. nowywyszkowiak.pl, 2019-09-08.