Pantelimon Erhan
 Pantelimon Erhan | |
| Data i miejsce urodzenia |
1884 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1971 |
| Premier Mołdawii[1] | |
| Okres |
od 20 grudnia 1917 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
urząd utworzony |
| Następca | |
Pantelimon Erhan (ur. 1884 w Tănătari, zm. 1971 w Bukareszcie) – mołdawski i rumuński polityk, premier Mołdawskiej Republiki Demokratycznej między grudniem 1917 a styczniem 1918 r.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył seminarium duchowne w Kiszyniowie i studia filologiczne na Uniwersytecie Cesarskim w Petersburgu. Następnie pracował w stolicy Rosji jako nauczyciel licealny i asystent na uczelni[2]. Po rewolucji lutowej stworzył w Petersburgu razem z Ionem Inculțem Towarzystwo Besarabskie, którego celem było przygotowanie aktywistów do pokierowania wydarzeniami w Besarabii w kierunku poparcia Rządu Tymczasowego[3]. W lipcu 1917 r., po przybyciu do Kiszyniowa, poparł propozycję Vladimira Hertzy, by zwołać regionalne ciało ustawodawcze, które ogłosiłoby autonomię Besarabii w demokratycznej Rosji[2]. W wyborach do tegoż zgromadzenia, nazwanego Radą Kraju, został wybrany z ramienia powstałych spontanicznie w regionie rad chłopskich[2]. Od początku zaliczał się w nim do pierwszoplanowych postaci[4]. Na jego wniosek Iona Inculeța został przewodniczącym Rady[2].
2 grudnia Rada Kraju ogłosiła powstanie autonomicznej Mołdawskiej Republiki Demokratycznej, uznającej zwierzchność Rosji, zaś dwa dni później (według innego źródła – 7 grudnia) powierzyła Erhanowi stanowisko przewodniczącego Rady Dyrektorów Generalnych, równoznaczne ze stanowiskiem premiera autonomicznej Mołdawii[5]. Jeszcze w tym samym miesiącu i ponownie w styczniu 1918 r., w związku ze wzrostem znaczenia ruchu rewolucyjnego i siłą organizacji bolszewickich, niemal otwarcie przygotowujących się do przejęcia władzy w Kiszyniowie, Erhan osobiście prosił władze Rumunii o interwencję w Besarabii i ratowanie Rady Kraju. Wojska rumuńskie faktycznie wkroczyły do Mołdawii i do końca stycznia wyparły z Kiszyniowa, a następnie z całego terenu do Dniestru oddziały bolszewickie[6]. Podobnie jak Inculeț, Erhan nie chciał jednak przyłączenia Mołdawii do Rumunii. Bardziej istotne dla niego od kwestii narodowych były reformy społeczne, przede wszystkim reforma rolna; obaj politycy słusznie przewidywali, że w Rumunii nie będzie możliwe kontynuowanie zmian w tym kierunku, jakie zaczęła wdrażać Rada Kraju[7].
1 lutego 1918 r. Erhan stracił stanowisko premiera Mołdawii (od 24 stycznia już w pełni niepodległej) na rzecz Daniela Ciugureanu[8]. Sam pozostał w jego rządzie jako Dyrektor Generalny (minister) oświaty[2].
Po przyłączeniu Besarabii do Rumunii w tym samym roku Erhan był dyrektorem oświaty na terytorium Besarabii. Został również wybrany do rumuńskiego senatu i przez pewien czas kierował kiszyniowskim liceum im. Bogdana Haşdeu. W 1940 r. opuścił Kiszyniów przed zbliżającą się Armią Czerwoną i osiadł w Bukareszcie, gdzie spędził resztę życia[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jako Przewodniczący Rady Dyrektorów Generalnych Mołdawskiej Republiki Demokratycznej.
- ↑ a b c d e f Personalitatea zilei. Pantelimon Erhan, „Timpul – Ştiri din Moldova” [dostęp 2017-12-13] (rum.).
- ↑ W. van Meurs, The Bessarabian Question in Communist Historiography. Nationalist and Communist Policy and History-Writing, Columbia University Press, New York 1994, s. 57.
- ↑ W. van Meurs, The Bessarabian Question in Communist Historiography. Nationalist and Communist Policy and History-Writing, Columbia University Press, New York 1994, s. 60.
- ↑ J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 235.
- ↑ W. van Meurs, The Bessarabian Question in Communist Historiography. Nationalist and Communist Policy and History-Writing, Columbia University Press, New York 1994, s. 63-65.
- ↑ W. van Meurs, The Bessarabian Question in Communist Historiography. Nationalist and Communist Policy and History-Writing, Columbia University Press, New York 1994, s. 65-66.
- ↑ J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6, s. 237.
