Paniówki

Paniówki
	wieś
	; Paniówki – widok z Zamku w Chudowie
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	gliwicki
Gmina	Gierałtowice
Liczba ludności (2022)	3158
Strefa numeracyjna	032
Kod pocztowy	44-177
Tablice rejestracyjne	SGL
SIMC	0214340
	Położenie na mapie Polski Paniówki
	Położenie na mapie województwa śląskiego Paniówki
	Położenie na mapie powiatu gliwickiego Paniówki
	Położenie na mapie gminy Gierałtowice Paniówki
	50°13′54″N 18°46′46″E/50,231667 18,779444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Paniówki (niem. Klein Paniow) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Gierałtowice. Wedle urzędowego podziału terytorialnego kraju, w obrębie Paniówek wyróżniona jest 1 część miejscowości: Borek^[4].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.

Nazwa

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880-1902 podaje dwie polskie nazwy miejscowości Paniówek oraz Paniówki, a także niemiecką Paniow Klein^[5]. Dokument z 1361 roku, wystawiony przez Kazimierza III Wielkiego wymienia Paniowki in terra Bythomiensis^[6].

Niemiecki nauczyciel i językoznawca amator Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę wymienia „Paniow” podając jej znaczenie „Herrschaftlicher Sitz”^[7].

Położenie

Paniówki sąsiadują z Chudowem, Przyszowicami, Rudą Śląską (dzielnica Halemba), Zabrzem (dzielnica Kończyce) i Mikołowem (dzielnice Borowa Wieś i Paniowy). Znajdują się niemal w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP-u). Poprzez drogę krajową nr 44 łączą dwa największe miasta regionu Katowice z Gliwicami oraz Knurowem.

Historia

Paniówki według niektórych źródeł są starsze niż sąsiednie Paniowy (dzielnica Mikołowa)^{[potrzebny przypis]}. Później została założona gmina Paniówki.

Paniówki znalazły się w granicach królestwa Czech. Od 1763 po trzech wojnach śląskich pomiędzy Prusami i Austrią znalazły się w granicach Królestwa Prus, a następnie po zjednoczeniu Prus z Niemcami w 1871 w granicach Niemiec.

W 1910 roku w miejscowości mieszkało 1096 mieszkańców z czego 1061 mówiło po polsku, 26 po polsku i niemiecku, a 9 w języku niemieckim. W wyborach komunalnych z listopada 1919 roku wszystkie głosy oddano na listy polskie, które uzyskały wszystkie 12 mandatów^[8]. Po podziale Górnego Śląska w 1922 r. Paniówki znalazły się w granicach Polski, w województwie śląskim. Obecnie należą do w gminy Gierałtowice w województwie śląskim.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonował komisariat Straży Granicznej i placówka II linii SG „Paniówki”^[9].

Parafia i kościół pw. św. Urbana w Paniówkach

Osobny artykuł: Parafia św. Urbana w Paniówkach.

Parafia Paniówki istnieje od 1936 roku. Zanim powstała, wierni uczęszczali do kościoła w Paniowach, będącego kościołem filialnym parafii w Bujakowie.

Uroczyste poświęcenie kościoła nastąpiło 26 listopada 1936 roku, zaś 28 grudnia 1945 roku została powołana kuracja Paniówki, do której przyłączono również sąsiednią parafię Chudów. 2 grudnia 1951 roku oddano do użytku plebanię, a w 1990 roku dom pogrzebowy.

Edukacja

W Paniówkach działa Publiczna Szkoła Podstawowa.

Przedszkola

Przedszkole w Paniówkach

Szkoły podstawowe

Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Jana Pawła II w Paniówkach

Inne

Oprócz szkół w Paniówkach znajduje się także świetlica środowiskowa, w której odbywają się zajęcia dla dzieci i młodzieży, m.in. nauka gry na gitarze klasycznej, Klub Malucha, pomoc w nauce i wiele innych. Świetlica znajduje się w niedawno wyremontowanym budynku starej szkoły, w którym znajduje się również filia Gminnej Biblioteki Publicznej, ośrodek zdrowia i biuro sołtysa.

Turystyka

Przez miejscowość przebiegają następujące szlaki turystyczne:

Zabytki

Romański kościół pw. św. Urbana
Budynek szkoły podstawowej i gimnazjum

Sport i rekreacja

Pływalnia

W Paniówkach znajduje się Gminna Kryta Pływalnia „Wodnik”. Obiekt został otwarty 18 stycznia 2010 r. Oprócz basenu pływackiego znajdują się tam także: brodzik (o wymiarach 12,5 m x 6 m i głębokości od 0,1 do 1 m), tunel wodny, zjeżdżalnia wodna (o długości 63 m), 4 wanny spa, grota solna oraz gabinet „AquaSpa”^[10]^[11].

LKS Tempo Paniówki

W Paniówkach działa Ludowy Klub Sportowy Tempo Paniówki grający obecnie (sezon 2023/2024) w klasie okręgowej, gr. śląskiej I oraz 2. drużyna grająca w sezonie 2023/2024 klasie C. Dodatkowo klub posiada sekcję mieszanych sztuk walk oraz fitnessu.

Klub

Pełna nazwa: Ludowy Klub Sportowy Tempo Paniówki – LKS Tempo Paniówki
Liga: klasa okręgowa – 1. drużyna, klasa C – 2. drużyna

Rok założenia: 1920
Adres: ul. Dworska 31

Władze

Prezes: Adam Hirsz
Trener 1: Dawid Dybcio

Komunikacja i transport

Tranzyt

Przez Paniówki przechodzi droga krajowa nr 44. W bardzo niewielkiej odległości od miejscowości znajdują się dwa zjazdy na autostradę A4, w tym węzeł Sośnica, z którego można zjechać także na autostradę A1.

Komunikacja

Dzięki dobrej komunikacji drogowej miejscowość ma łatwy dostęp do kilku większych miast w okolicy, m.in. Gliwic, Katowic, Zabrza i Mikołowa.

Przez Paniówki przejeżdżają autobusy sieci ZTM (linie 41, 120, 669, 647, M18).

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96715
↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 917 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ SIMC: Borek – 0214356.
↑ Paniówki w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 842
↑ Roman Szołtysek, „Paniówki”, Towarzystwo Miłośników Zabrza, str. 17-19, ISBN 83-7164-012-9
↑ HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 83, OCLC 456751858 (niem.).
↑ „Encyklopedia Powstań Śląskich”, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole. 1982, str.372
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.
↑ Paniowki.pl - Oficjalny serwis miejscowości Paniówki. paniowki.pl. [dostęp 2011-09-06]. (pol.).
↑ Sąsiednie Paniówki mają nowy basen - Wiadomości Knurów – miastoKnurów.pl. Miasto Knurów - miejski portal informacyjny - miastoKnurów.pl, 2011-01-19. [dostęp 2011-09-06]. (pol.).

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 96715

[2] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 917 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[4] SIMC: Borek – 0214356.

[5] Paniówki w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 842

[6] Roman Szołtysek, „Paniówki”, Towarzystwo Miłośników Zabrza, str. 17-19, ISBN 83-7164-012-9

[Adamy-7] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 83, OCLC 456751858 (niem.).

[8] „Encyklopedia Powstań Śląskich”, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole. 1982, str.372

[9] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 26. ISBN 83-87424-77-3.

[10] Paniowki.pl - Oficjalny serwis miejscowości Paniówki. paniowki.pl. [dostęp 2011-09-06]. (pol.).

[11] Sąsiednie Paniówki mają nowy basen - Wiadomości Knurów – miastoKnurów.pl. Miasto Knurów - miejski portal informacyjny - miastoKnurów.pl, 2011-01-19. [dostęp 2011-09-06]. (pol.).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Wsie	Chudów Gierałtowice Paniówki Przyszowice
Części wsi	Borek Brzeg Dwór Grobla
Kolonia wsi	Beksza