Pamfil z Cezarei

Święty
Pamfil(usz)
Παμφίλος
	prezbiter; biskup; męczennik
Data i miejsce urodzenia	ok. 250 ; Bejrut
Data i miejsce śmierci	16 lutego 310 ; Cezarea palestyńska
Czczony przez	Kościół katolicki; Cerkiew prawosławną
Wspomnienie	16 lutego; 29 lutego lub 1 marca; 1 lipca
Atrybuty	krzyż, Ewangelia

Pamfil z Cezarei, również Pamfilusz, gr. Παμφίλος, cs. Swiaszczennomuczenik Pamfił preswitier (ur. ok. 250 w Bejrucie, zm. 310)^[1] – prezbiter, według niesprawdzonych źródeł biskup Cezarei palestyńskiej^[2], męczennik, święty Kościoła katolickiego i prawosławny, ojciec Kościoła należący do nurtu Szkoły aleksandryjskiej.

Życie i twórczość

Pamfil urodził się w Bejrucie w zamożnej rodzinie, kształcił się w chrześcijańskiej szkole w Aleksandrii, pod kierunkiem Pieriosa, "nowego Orygenesa". Po powrocie do Palestyny, resztę życia spędził w Cezarei (obecnie Kajsarije w Izraelu), gdzie otrzymał święcenia kapłańskie. Spotykane czasem informacje o tym, że był biskupem nie są zbyt wiarygodne, gdyż zarówno Euzebiusz, jego uczeń i przyjaciel, jak i Focjusz a także Hieronim nazywają go konsekwentnie kapłanem^[2].

W czasie studiów w Aleksandrii poznał pisma Orygenesa, które następnie chronił, przepisywał i propagował. Rozbudował pozostawioną w Cezarei przez Orygenesa bibliotekę i przyczynił się do rozkwitu tego miasta jako centrum nauk. Opracował tekst Septuaginty Orygenesa. Jego uczniem był Euzebiusz, który, jako wyraz oddania dla swego mistrza, przyjął przydomek syn Pamfila. Obaj przygotowali Obronę Orygenesa – Pamfil był już wtedy w więzieniu. Wspomina o niej Sokrates Scholastyk w swej Historii Kościoła III,7^[3]. Zachowała się jedynie I księga w tłumaczeniu Rufina (PG 17, 541-616)^[4].

Pamfil, wraz z diakonem Walensem i chrześcijaninem o imieniu Paweł, spędził w więzieniu dwa lata. Zostali oni umęczeni w trakcie prześladowań za czasów Maksymina Dai 16 lutego 310 roku. Euzebiusz podaje, że wraz z nimi męczeństwo ponieśli jeszcze Seleukos, Teodulos, Porfiriusz, Julian i Egipcjanin, którego imienia nie zdołał odnotować, i inni^[1]. Według innych autorów wraz z nimi śmierć przez ścięcie poniosło pięciu młodych Egipcjan: Eliasz, Jeremiasz, Izajasz, Samuel i Daniel^[5].

Kult

Pamięć o Pamfilu utrwalili przede wszystkim jego mistrz Pieriusz z Aleksandrii oraz uczeń Euzebiusz z Cezarei^[6].

W Martyrologium Rzymskim wraz z towarzyszami męczeństwa wpisany został pod dniem 1 lipca. W Martyrologium św. Hieronima widnieli oni pod dwiema datami: 16 lutego i 2 lipca. W synaksarionach wschodnich widnieli pod dniem 16 lutego^[1].

W tym też dniu wraz z innymi wspominają go: Cerkiew prawosławna i Kościoły greckokatolickie^[7]. Z uwagi jednak na liturgię według kalendarza juliańskiego wspominają św. Pamfila 16 lutego/1 marca (29 lutego)^[d], tj. 1 marca (lub 29 lutego w roku przestępnym) według kalendarza gregoriańskiego.

Ikonografia

W ikonografii św. Pamfil przedstawiany jest, jako młody mężczyzna ubrany w czerwone kapłańskie szaty. W prawej dłoni trzyma krzyż, a w lewej Ewangelię. Niektóre ikony przedstawiają go w towarzystwie innych męczenników. Wszyscy, poza diakonem Walentym, dzierżą w dłoniach męczeńskie krzyże. Między sobą różnią się tylko wiekiem i kolorem szat.

Zobacz też

Uwagi

↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
↑ Martyrologium Rzymskie
↑ podwójne datowanie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Księga imion i świętych, t. 4, H. Fros SJ, F. Sowa SJ (oprac.), Kraków 2000, s. 494 ISBN 83-7097-671-9
↑ ^a ^b Por. S. Kalinkowski, Wstęp w: Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa. Rufin z Akwilei, O sfałszowaniu pism Orygenesa, S. Kalinkowski (przekład, wstęp i opracowanie), Kraków 1996 WAM, s. 9, seria: Źródła Myśli Teologicznej 3 ISBN 83-7097-298-5
↑ Orygenes zaś we wszystkich swoich dziełach uznaje prawdę, że Chrystus, kiedy stał się człowiekiem, otrzymał i duszę ludzką. W szczególności dziewiąty tom jego komentarzy do Księgi Rodzaju ukazuje tajemnicę tej prawdy wiary, kiedy to autor obszernie wywodzi, że Adam jest figurą Chrystusa, a Ewa — Kościoła. Zarówno święty Pamfil, jak i Euzebiusz, noszący przydomek jego syna, są wiarygodnymi świadkami tych twierdzeń. Obaj bowiem, wspólnymi siłami układając biografię Orygenesa i odpowiadając na zarzuty ze strony tych, którzy po wziąwszy jakieś uprzedzenie niechętnie odnosili się do mistrza, powiedzieli w sławnej jego apologii, że Orygenes nie podjął tych zagadnień jako pierwszy, lecz wyjaśnił mistyczną Tradycję Kościoła. "Historia Kościoła", S. J. Kazikowski (przekład), Ewa Wipszycka (wstęp), Adam Ziółkowski (komentarz), PAX Warszawa 1986, s. 285. ISBN 83-211-0519-X.
↑ Polski przekład został opublikowany w 1996 roku w książce: Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa. Rufin z Akwilei, O sfałszowaniu pism Orygenesa
↑ zob. źródło 2. na cerkiew.pl
↑ Pamfil z Cezarei i Pieriusz, kapłan sleksandryjski (gr. Pierios) na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)
↑ Św. męczenników PAMFILIUSZA, kapłana i jego towarzyszy - Kalendarz liturgiczny greckokatolicki, Luty 2005 (używany w Kostomłotach) na stronie Sanktuarium Unitów Podlaskich w Kostomłotach

Bibliografia

Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa, w: Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa. Rufin z Akwilei, O sfałszowaniu pism Orygenesa, S. Kalinkowski (przekład, wstęp i opracowanie), Kraków: WAM, 1996, s.28-104, seria: Źródła Myśli Teologicznej 3 ISBN 83-7097-298-5.
Pamfil z Cezarei, w: Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Jan Maria Szymusiak, Marek Starowieyski (oprac. ). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1971, s. 313-314.

Linki zewnętrzne

Męczennik Pamfil oraz Daniel i towarzysze. na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)

[1] turgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego

[2] rawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego

[3] Martyrologium Rzymskie

[11] wójne datowanie

[FIS-4] Księga imion i świętych, t. 4, H. Fros SJ, F. Sowa SJ (oprac.), Kraków 2000, s. 494 ISBN 83-7097-671-9

[KAL-5] Por. S. Kalinkowski, Wstęp w: Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa. Rufin z Akwilei, O sfałszowaniu pism Orygenesa, S. Kalinkowski (przekład, wstęp i opracowanie), Kraków 1996 WAM, s. 9, seria: Źródła Myśli Teologicznej 3 ISBN 83-7097-298-5

[6] Orygenes zaś we wszystkich swoich dziełach uznaje prawdę, że Chrystus, kiedy stał się człowiekiem, otrzymał i duszę ludzką. W szczególności dziewiąty tom jego komentarzy do Księgi Rodzaju ukazuje tajemnicę tej prawdy wiary, kiedy to autor obszernie wywodzi, że Adam jest figurą Chrystusa, a Ewa — Kościoła. Zarówno święty Pamfil, jak i Euzebiusz, noszący przydomek jego syna, są wiarygodnymi świadkami tych twierdzeń. Obaj bowiem, wspólnymi siłami układając biografię Orygenesa i odpowiadając na zarzuty ze strony tych, którzy po wziąwszy jakieś uprzedzenie niechętnie odnosili się do mistrza, powiedzieli w sławnej jego apologii, że Orygenes nie podjął tych zagadnień jako pierwszy, lecz wyjaśnił mistyczną Tradycję Kościoła. "Historia Kościoła", S. J. Kazikowski (przekład), Ewa Wipszycka (wstęp), Adam Ziółkowski (komentarz), PAX Warszawa 1986, s. 285. ISBN 83-211-0519-X.

[7] Polski przekład został opublikowany w 1996 roku w książce: Pamfil z Cezarei, Obrona Orygenesa. Rufin z Akwilei, O sfałszowaniu pism Orygenesa

[8] zob. źródło 2. na cerkiew.pl

[9] Pamfil z Cezarei i Pieriusz, kapłan sleksandryjski (gr. Pierios) na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)

[10] Św. męczenników PAMFILIUSZA, kapłana i jego towarzyszy - Kalendarz liturgiczny greckokatolicki, Luty 2005 (używany w Kostomłotach) na stronie Sanktuarium Unitów Podlaskich w Kostomłotach

[a]

[b]

[c]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[d]