Osiek (gmina w województwie kujawsko-pomorskim)

Osiek
	gmina wiejska
	; Urząd Gminy Osiek
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	brodnicki
TERC	0402082
Wójt	Paweł Chudy
Powierzchnia	75,12 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 4070
• gęstość	54,3 os./km²
Nr kierunkowy	56
Tablice rejestracyjne	CBR
	Adres urzędu:87-340 Osiek
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	17
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Osiek
	Położenie na mapie Polski Osiek
	53°10′N 19°23′E/53,168753 19,386367
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Osiek (hist. gmina Osiek pod Brodnicą^[2]) – gmina wiejska w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Siedzibą gminy jest Osiek.

Według danych z 31 grudnia 2006^[3] gminę zamieszkiwało 4048 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku^[4] gminę zamieszkiwały 4023 osoby.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005^[5] gmina Osiek ma obszar 75,12 km², w tym:

użytki rolne: 82%
użytki leśne: 9%

Gmina stanowi 7,23% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2006^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4048	100	2034	50,2	2014	49,8
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	54		27		27

Piramida wieku mieszkańców gminy Osiek w 2014 roku^[1].

Historia

Gmina zbiorowa Osiek powstała w 1867 roku w powiecie rypińskim w guberni płockiej. W okresie międzywojennym gmina Osiek należała do powiatu rypińskiego w woj. warszawskim. 1 kwietnia 1938 roku gminę wraz z całym powiatem rypińskim przeniesiono do woj. pomorskiego^[6].

Podczas II wojny światowej gminę włączono do nowej Rzeszy, nazwano Lindenschanz i znacznie zmieniono jej granice^[7]^[8]^[9]. Z gminy Osiek wyłączono gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek, włączając je do gminy Radziki Duże (Ratsfelde, przedwojenna gmina Wąpielsk)^[10] oraz gromadę Sumówko, włączając ją do nowo utworzonej gminy Rypin (Rippin-Land, przedwojenna gmina Starorypin)^[11]. Natomiast do gminy Osiek (Lindenschanz) włączono gromady Dzierzno i Szynkowizna z przedwojennej gminy Dzierzno, gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo z przedwojennej (zniesionej) gminy Starorypin oraz Stawiska z przedwojennej gminy Czermin^[7].

Po wojnie, dekretem PKWN z 21 sierpnia 1944 o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji, uchylono wszelki zmiany w podziale administracyjnym państwa wprowadzone przez okupanta (art. 11)^[12]. Jednak zmiany w podziale administracyjnym powiatu rypińskiego wprowadzone podczas wojny utrzymywały się w praktyce także po wojnie^[8]. Było to praktykowane do tego stopnia, że Wojewoda Pomorski wydał 22 kwietnia 1950 specjalne ogłoszenie informujące o powróceniu do stanu administracyjnego z 1 września 1939, podkreślając szczególnie, że „gromada Łapinóż należy do gminy wiejskiej Osiek a nie do gminy wiejskiej Wąpielsk", że „parc. Stawiska i rum. Stawiska należą do gminy wiejskiej Czermin a nie do gminy wiejskiej Osiek", że „gromady Szynkowizna i Dzierzno należą do gminy wiejskiej Dzierzno a nie do gminy wiejskiej Osiek", czy że „gromady Kłuśno i Tadajewo należą do gminy wiejskiej Starorypin a nie do gminy wiejskiej Osiek"^[13]. Mimo to, pozostałości po zmianach okupanta utrzymywał się. Na przykład, GUS-owski oficjalny Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. nadal umieszcza gromady Bielawki, Lamkowizna, Łapinóż, Łapinóż-Rumunki i Łapinóżek w gminie Radziki Duże (nie w gminie Osiek), gromadę Sumówko w gminie Strzygi (nie w gminie Osiek), gromady Dzierzno i Szynkowizna w gminie Osiek (nie w gminie Dzierzno), gromady Kłuśno, Michałki i Tadajewo w gminie Osiek (nie w gminie Starorypin) i gromadę Stawiska (utworzoną formalnie w 1950^[14]) w gminie Osiek (nie w gminie Czermin)^[15]. Podobnie było nawet w wydawnictwach wojewódzkich, np. w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 1954 w opisie gmin i gromad podlegających transformacji w związku z reformą administracyjną państwa^[16]. Brak konsensusu trwał do jesieni 1954, kiedy to formalnie zniesiono gminy wiejskie w miejsce gromad^[17].

Gminę Osiek reaktywowano ponownie 1 stycznia 1973 (w powiecie rypińskim), w związku z kolejną reformą administracyjną^[18]. Do powiatu brodnickiego gmina należy dopiero od 1999 roku.

Zabytki

Wykaz zarejestrowanych zabytków nieruchomych na terenie gminy^[19]:

most stalowy kolei wąskotorowej na rzece Rypienicy z przełomu XIX/XX w. w Łapinóżu, nr A/1351
kościół parafii pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny z przełomu XIV/XV w. w Osieku, nr A/348 z 31.03.1927 roku
kościół parafii pod wezwaniem. św. Stanisława Biskupa z XIV w. w Strzygach, nr A/345 z 27.05.1927
kaplica grobowa rodziny Małkiewiczów z 1870 roku, na cmentarzu parafialnym w Strzygach, nr A/1353 z 19.02.2008 roku.

Oświata

W gminie funkcjonują dwie placówki edukacyjne - Szkoła Podstawowa im. Kawalerów Orderu Uśmiechu w Osieku oraz Szkoła Podstawowa w Strzygach^[20].

Kultura

W gminie Osiek działają m.in. Gminny Ośrodek Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Koła Gospodyń Wiejskich, świetlice wiejskie^[20].

Sport

Zaplecze sportowe gminy stanowią głównie dwa ogólnodostępne boiska i hala sportowa, ponadto funkcjonuje Klub Sportowy "Legia" Osiek^[20].

Sołectwa

Dębowo, Jeziórki, Kolonia Osiek, Kretki Małe, Kretki Duże, Kujawa, Łapinóż, Obórki, Osiek, Strzygi, Sumin, Sumówko, Szynkowizna, Tadajewo, Tomaszewo, Warpalice, Wrzeszewo.

Pozostałe miejscowości

Dzierzenek, Korczakownia, Łyskawica, Pod Wólką, Smolniki, Świnia Noga, Wólka Kretkowska.

Sąsiednie gminy

Brodnica, Rypin, Świedziebnia, Wąpielsk

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)
↑ ^a ^b Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 12 XII 2006 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).
↑ Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
↑ ^a ^b Amtsbezirk Lindenschanz
↑ ^a ^b Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
↑ Amtsbezirk Ratsfelde
↑ Amtsbezirk Rippin (Westpr.)-Land
↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8
↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208
↑ Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194
↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
↑ Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)
↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
↑ Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 9. [dostęp 2012-02-05].
↑ ^a ^b ^c O gminie [online], www.gminaosiek.pl [dostęp 2022-10-26] .

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona gminy Osiek

[populacja2016-1] Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[2] Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, str. 359)

[autonazwa1-3] Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 12 XII 2006 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2006. ISSN 1734-6118. (pol.).

[4] Gmina Osiek w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-02] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-5] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[6] Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240

[lindenschanz-7] Amtsbezirk Lindenschanz

[srokowski-8] Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.

[9] Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.

[10] Amtsbezirk Ratsfelde

[11] Amtsbezirk Rippin (Westpr.)-Land

[anulowanie-12] Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8

[ogloszenie-13] Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 10, poz. 208

[14] Pomorski Dziennik Wojewódzki. 1950, nr 9, poz. 194

[wykaz-15] Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

[gromady-16] Uchwała Nr 24/10 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rypińskiego; w ramach Zarządzenia Nr 9 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 18 listopada 1954 w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z 5 października 1954 dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 63)

[17] Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191

[18] Uchwała Nr XVIII/88/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie bydgoskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1972, Nr. 17, Poz. 200).

[19] Rejestr zabytków nieruchomych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego stan na dzień 31 grudnia 2011 roku, s. 9. [dostęp 2012-02-05].

[:0-20] O gminie [online], www.gminaosiek.pl [dostęp 2022-10-26] .

[a-21] de facto 1941

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[A]

Wsie	Dębowo Jeziórki Kolonia Osiek Kretki Duże Kretki Małe Kujawa Łapinóż Obórki Osiek Strzygi Sumin Sumówko Szynkowizna Tadajewo Tomaszewo Warpalice Wrzeszewo
Części wsi	Baczka Dębowizna Działki Dzierzenek Kadłubowo Kolonia Sumińska Kolonia Tadajewska Kretki Łosia Góra Łyskawica Nowe Osiedle Parcele Kretkowskie Parcele Tadajewskie Plebanka Po Rymrze Pod Lasem (Kretki Małe) Pod Lasem (Sumin) Pod Parową Pod Warpalice Pod Wólką Resztówka Rumunki Strzyckie Rypienica Świnia Noga Tartak Wólka Sumińska
Kolonie wsi	Kamionka Korczakownia
Osady wsi	Bucha Smolniki Wólka Kretkowska

Miasta	Brodnica Górzno Jabłonowo Pomorskie
Gminy miejskie	Brodnica
Gminy miejsko-wiejskie	Górzno Jabłonowo Pomorskie
Gminy wiejskie	Bartniczka Bobrowo Brodnica Brzozie Osiek Świedziebnia Zbiczno

Przynależność wojewódzka	gubernia płocka (1867–1915) woj. warszawskie (II RP) (1919–38) woj. pomorskie (II RP) (1938–39) woj. pomorskie (PRL) (1945–50) woj. bydgoskie (1950–75)
Miasta	Dobrzyń nad Drwęcą (do 1870 i 1919–51^[A] →) Rypin
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Brzuze (od 1973) Chrostkowo (do 1954) Czermin (do 1942) Dobrzyń nad Drwęcą (1870–1919) Dzierzno (do 1940) Gójsk (do 1924 →) Okalewo (do 1954) Osiek Płonne (do 1940) Pręczki (do 1940 i 1944–54) Radomin (1940–54) Radziki Duże (1941–54) Rogowo Rypin (1940–1944 i od 1973) Sadłowo (1942–54) Skrwilno Sokołowo (do 1940) Starorypin (do 1940) Strzygi (1944–54) Szczutowo (do 1954) Świedziebnia (od 1940) Wąpielsk (do 1940 i od 1973) Zbójno (1940–54) Żałe (do 1954)
Gromady (1954–72)	Brzuze (1972) Chrapoń (1954–55 →) Chrostkowo (1954–55 →) Czarnia Duża (1954–55 →) Czumsk Duży (1954–71) Długie (1954–61) Dulsk (1954–55 →) Głowińsk (1954–59) Janowo (1954–61) Jasiony (1954–55 →) Kobrzyniec Stary (1954–61) Kretki Małe (1954–59) Mleczówka (1954–55 →) Okalewo (1954–71) Osiek (1954–72) Ostrowite (1954–71) Pręczki (1954–71) Radomin (1954–55 →) Radziki Duże (1954–71) Rogowo (1954–72) Róże (1954–55 →) Rypin (1972) Sadłowo (1954–72) Skrwilno (1954–72) Skudzawy (1954–61) Stalmierz (1954–55 →) Starorypin (1954–71) Stępowo (1954–68) Strzygi (1954–71) Szafarnia (1954–55 →) Szczutowo (1954–55 →) Świedziebnia (1954–72) Trąbin (1954–59) Ugoszcz (1954–71) Wąpielsk (1954–68) Wąpielsk (1972) Wola Stara (1954–55 →) Zbójno (1954–55 →) Żałe (1954–71)