Orzeczenie imienne

Orzeczenie imienne, orzeczenie złożone – w składni jeden z rodzajów orzeczenia, złożony z łącznika będącego elementem czasownikowym, w zgodzie z podmiotem, i orzecznika (o charakterze imiennym).

Łącznik przeważnie jest osobową formą czasowników „być”, „zostać”, „stać się”, a orzecznik najczęściej rzeczownikiem, przymiotnikiem, przysłówkiem, imiesłowem, zaimkiem rzeczownym i przymiotnym, liczebnikiem – na przykład:

Jego poglądy stanowią zagadkę. (stanowią – łącznik, zagadkę – orzecznik rzeczownikowy)

Kiedyś będę sławny. (będę – łącznik, sławny – orzecznik przymiotnikowy)

To brzmi zaskakująco. (brzmi – łącznik, zaskakująco – orzecznik przysłówkowy)

On staje się irytujący. (staje się – łącznik, irytujące – orzecznik czynnoimiesłowowy)

Dzwonek okazał się zepsuty. (okazał się – łącznik, zepsuty – orzecznik biernoimiesłowowy)

Przez chwilę wydawał się tobą. (wydawał się – łącznik, tobą – orzecznik rzeczownozaimkowy)

Teraz już problem zrobił się twój/twoim. (zrobił się – łącznik, twój/twoim – orzecznik dzierżawczozaimkowy)

Po egzaminie końcowym zostało ich tylko pięciu. (zostało – łącznik, pięciu – orzecznik liczebnikowy)

Jego cień zdawał się poruszać. (zdawał się – łącznik, [się] poruszać – orzecznik bezokolicznikowy)

Wtedy wyglądała na zadowoloną. (wyglądała – łącznik, na zadowoloną – orzecznik będący wyrażeniem przyimkowym)

Bibliografia

• Alicja Nagórko: Zarys gramatyki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007. ISBN 978-83-01-15390-8.
• Piotr Bąk: Gramatyka języka polskiego. Zarys popularny. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1977. ISBN 83-214-0923-7.