Przejdź do zawartości

Order Wielkiego Księcia Giedymina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Order Wielkiego Księcia Giedymina
Didžiojo Lietuvos kunigaikščio Gedimino ordinas
Awers
Awers Krzyża Wielkiego
Baretka
Baretka Krzyża Wielkiego
Baretka
Baretka Krzyża Wielkiego Komandorskiego
Baretka
Baretka Krzyża Komandorskiego
Baretka
Baretka Krzyża Oficerskiego
Baretka
Baretka Krzyża Kawalerskiego
Ustanowiono

1928

Kruszec

Srebro[1]

Powyżej

Order Krzyża Pogoni

Poniżej

Order „Za Zasługi dla Litwy”

Order Wielkiego Księcia Giedymina (lit. Didžiojo Lietuvos kunigaikščio Gedimino ordinas) – trzecie spośród litewskich odznaczeń państwowych ustanowione w 1928 na cześć Wielkiego Księcia Giedymina. Przyznawany jest obywatelom litewskim i obcokrajowcom za wybitne zasługi cywilne dla Państwa Litewskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Order Wielkiego Księcia Giedymina został ustanowiony w 1928 i był przyznawany do 1940. W 1930 zmieniono jego pierwotny statut. Autorem projektu orderu był kapitan Andrius Lopuchinas[1]. W latach przedwojennych order był produkowany przez znaną szwajcarską firmę medalierską braci Huguenin[1]. Po aneksji Litwy przez ZSRR w 1940 order został zniesiony. Przywrócono go w po odzyskaniu niepodległości przez Litwę w 1991.

Obecnie odznaczenie jest wykonywane w Mennicy Państwowej w Wilnie, a wstążka orderu jest produkowana przez znaną duńską firmę medalierską Mørch & Søn w Kopenhadze (do 1996 wykonywał ją Litewski Instytut Tekstylny w Wilnie)[2].

Order dzieli się on na pięć klas:

  • I klasa – Krzyż Wielki
  • II klasa – Krzyż Wielki Komandorski
  • III klasa – Krzyż Komandorski
  • IV klasa – Krzyż Oficerski
  • V klasa – Krzyż Kawalerski.

Świętem orderu jest dzień ogłoszenia niepodległości Litwy 16 lutego (1918)[2].

W 1930 ustanowiono powiązany z Orderem Medal Orderu Wielkiego Księcia Giedymina; który również, po przerwie związanej z istnieniem ZSRR, znajduje się w systemie odznaczeń obecnej Republiki Litewskiej.

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]

Odznaką orderu jest złoty krzyż, którego każde ramię składa się z trzech złotych pręcików. Pomiędzy ramionami krzyża znajduje się dodatkowy krzyż z wypustkami z białej emalii przekręcony w stosunku do krzyża złotego o 45 stopni. Pośrodku znajduje się kwadratowa tarcza przekręcona również o 45 stopni. Na tarczy widnieją tzw. słupy Giedymina, herb dynastii Giedyminowiczów na tle z czerwonej emalii. Rewers odznaki jest identyczny z awersem, jednakże zamiast słupów Giedymina widnieje data 1918.II.16 (dzień ogłoszenia niepodległości przez Litwę). Wstążka pomarańczowa z podwójnymi brązowymi paskami wzdłuż obu boków. Kawalerom orderu I i II klasy przysługuje również gwiazda orderowa w kształcie srebrnej dziewięcioramiennej gwiazdy z wizerunkiem odznaki Orderu Wielkiego Księcia Giedymina pośrodku.

I klasa
Krzyż Wielki
II klasa
Krzyż Wielki Komandorski
III klasa
Krzyż Komandorski
IV klasa
Krzyż Oficerski
V klasa
Krzyż Kawalerski
I klasa
I klasa
II klasa
II klasa
III klasa
III klasa
IV klasa
IV klasa
V klasa
V klasa

Odznaczeni

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Wielkiego Księcia Giedymina.

W okresie międzywojennym Order Wielkiego Księcia Giedymina otrzymało:[3]

  • I klasa – 136 osób
  • II klasa – 263 osoby
  • III klasa – 984 osoby
  • IV klasa – ok. 1500 osób
  • V klasa – ok. 1500 osób.

W latach 90. XX w. Order Wielkiego Księcia Giedymina został przyznany 1030 obywatelom litewskim i obcokrajowcom:[2]

  • I klasa – 33 osoby
  • II klasa – 117 osób
  • III klasa – 226 osób
  • IV klasa – 295 osób
  • V klasa – 359 osób.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 63
  2. a b c Order of the Lithuanian Grand Duke Gediminas
  3. Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, str. 65

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Algimantas Astikas: Lietuvos ordinai, medaliai ir ženkleliai 1918–1940, Wilno 1993, ISBN 5-417-00373-5
  • Robert Werlich: Orders and Decorations of All Nations: Ancient and Modern, Civil and Military, Waszyngton 1965

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]