Przejdź do zawartości

Guziczka brodawkowanozarodnikowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Orbilia xanthostigma)
Guziczka brodawkowanozarodnikowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Orbiliomycetes

Rząd

Orbiliales

Rodzina

Orbiliaceae

Rodzaj

guziczka

Gatunek

guziczka brodawkowanozarodnikowa

Nazwa systematyczna
Orbilia xanthostigma (Fr.) Fr.
Summa veg. Scand., Sectio Post. (Stockholm): 357 (1849)

Guziczka brodawkowanozarodnikowa Orbilia xanthostigma (Fr.) Fr. – gatunek grzybów workowych[1].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

U przedstawicieli rodzaju Orbilia znane są tylko formy rozmnażające się płciowo (teleomorfy). Nie tworzą podkładek, lecz na grzybni od razu owocniki typu apotecjum o barwie od żółtej do pomarańczowej i średnicy 1–2 mm. Askospory małe (zwykle poniżej 10 × 1 μm), hialinowe i owalne lub elipsoidalne. Wiele gatunków ma parafizy zakończone guzkami i worki z widocznymi połączeniami strzępek[2].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Orbiliaceae, Orbiliales, Orbiliomycetidae, Orbiliomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisał Elias Fries w 1815 r. nadając mu nazwę Peziza xanthostigma. Ten sam autor w 1849 r. przeniósł go do rodzaju Orbilia[1].

Synonimów naukowych ma 19. Niektóre z nich[3]:

  • Orbilia alnea var. vesiculosa Velen. 1934
  • Orbilia botulispora Höhn. 1907
  • Orbilia microspora Velen. 1934
  • Orbilia millispora Velen. 1934
  • Orbilia paradoxa Ade 1924

Nazwa polska według atlasu grzybów[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Teleomorfa

Owocniki typu apotecjum, w stanie świeżym o średnicy (0,2–) 0,35–2 (–4,5) mm i wysokości 0,14–0,35 mm, przeważnie o barwie jasno-żółto-pomarańczowej, żółto-ochrowej lub miodowo-żółtej (bursztynowej), rzadziej szkliste, wodnisto białe, bladoochrowe do żółtawokremowych lub nawet blado izabelowate do różowoliliowych, często w środku półprzezroczyste (od bladych do jasno oliwkowych), gdy są duże czasami z przezroczystymi koncentrycznymi pierścieniami. Występują często w gęstych skupiskach, mają tarczkę lekko wklęsłą lub płaską, w końcu czasami wypukłą, brzeg cienki lub dość gruby, wystający 0–10 µm, prosty lub nieco podwinięty, gładki, są siedzące lub z podstawą stożkową, także z krótkim i szerokim trzonem 0,02–0,2 × 0,15–0,8 mm o powierzchni od jasno do głęboko złocistej lub miodowożółtej, różowo-pomarańczowo-czerwonej lub kremowo-ochrowo-izabellinowatej. W eksykatach blakną[5].

Worki w stanie dojrzałym (25-)30-45(-53) × 3,2-4,3 µm, 8-zarodnikowe, zarodniki jednorzędowe, niektóre z 8 zarodników odwrócone (czasami podstawowe, często zorientowane w różnych kierunkach), pars sporifera 12–16(–19) → (8–)9–12(–15) μm długości, wierzchołek silnie ścięty (czasami lekko lub wyraźnie wcięty, bocznie niewyraźnie nabrzmiały), podstawa z krótkim lub długim, cienkim, trzonem wygiętym w kształcie litery H lub, rzadko w kształcie litery T lub L. Askospory średnio 2,4–3 × 1,1–1,4 μm in situ z wyłączeniem brodawek, z brodawkami 3,5–4,2 μm, nerkowate, zakrzywione pod kątem (90–) 120–180° (mniej więcej półkoliste), końce zaokrąglone do rozwartych, koniec podstawny rzadko nieco bardziej zwężający się, strona grzbietowa (a także boczna) z rzędem wyraźnych brodawek (w liczbie ponad 200), bardzo rzadko gładkich, rzadko spotykany krótki, cienki filum (długość całkowita 0,8–1 μm). Parafizy o wierzchołkach nieznacznie, średnio do silnie główkowatych (rzadko maczugowate), nierozgałęzione w górnej przegrodzie; zawartość szklista lub w dolnej części i w pobliżu wierzchołka jasno do jasnożółtawa[5].

Anamorfa

Podobna do gatunków z rodzaju Dicranidion. Konidiofory proste, lekko zwężone w górnej części, 0–3-przegrodowe, nierozgałęzione lub 1–2-krotnie rozgałęzione, konidia tworzą się na ich końcach. Komórki konidiotwórcze 10–20 × 2–2,5 μm. Konidia w kształcie kamertonu, wymiary całkowite 14–23 × 5,5– 6,5(–8) µm, trzon 5,5–9 × 3–3,5 μm, z 0–1-przegrodą, ramiona 5–21 × 2,6–3,5 μm (0–)1–2(–3) przegrodowe, bardzo rzadko z 3 ramionami[5].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Orbilia xanthostigma jest szeroko rozprzestrzeniona. Znane jest jej występowanie w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Afryce i Australii[6]. W polskim piśmiennictwie naukowym podano wiele jej stanowisk[7].

Grzyb saprotroficzny występujący na drewnie drzew liściastych i iglastych[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  2. Orbiliomycetes: The Nematophagous Discomycetes [online] [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  3. Species Fungorum [online] [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  4. Atlas grzybów [online] [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  5. a b c Hans-Otto Baral, Evi Weber, Guy Marson, Monograph of Orbiliomycetes (Ascomata) based on vital taxonomy. Part 2 [online], 2020, s. 1393–1416 [dostęp 2023-08-31] (ang.).
  6. Mapa występowania Orbilia xanthostigma [online], Discover Life [dostęp 2021-01-01] (ang.).
  7. a b Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.