Opowieści niezwykłe
Opowieści niezwykłe – cykl polskich, czarno-białych filmów telewizyjnych, zrealizowanych w latach 1967–1968 przez Zespół Filmowy Studio.
Cykl filmów
[edytuj | edytuj kod]W skład cyklu wchodzą:
- Szach i mat! (1967, reż. Andrzej Zakrzewski)
- Ślepy tor (1967, reż. Ryszard Ber)
- Ja gorę! (1968, reż. Janusz Majewski)
- Mistrz tańca (1968, reż. Jerzy Gruza)
- Pożarowisko (1968, reż. Ryszard Ber)
Filmy powstały na kanwie nowel i opowiadań polskich autorów (Henryka Rzewuskiego, Józefa Korzeniowskiego, Ludwika Niemojowskiego i Stefana Grabińskiego). Każdy z filmów (czasy projekcji od 27 do 29 minut) rozpoczyna się tą samą czołówką, informującą o przynależności do cyklu Opowieści niezwykłych. Akcja każdego odcinka zaczyna i kończy się w mieszkaniu literata (Kazimierz Rudzki), żyjącego w czasach PRL-u, którego odwiedza duch osoby nieżyjącej, opowiadający swoją historię (z wyjątkiem filmu Pożarowisko, gdzie opowieść snuje żyjący zdun). Jest to klamra spinająca historię, a zarazem subtelna sugestia, iż niezwykłe historie mogły powstać w głowie autora.
Cechą wspólną obrazów jest atmosfera tytułowej „niezwykłości”, tajemniczości, uzyskana poprzez ukazywanie duchów osób nieżyjących (czasem od wieków, jak w Ja gorę!) czy personifikacji śmierci (Mistrz tańca). Niektóre z filmów pod względem gatunkowym ocierają się o kino grozy (Ślepy tor, Mistrz tańca), inne przypominają bardziej film sensacyjny (Szach i mat!). Lżejszą, niemal komediową tonację ma obraz Ja gorę!
Opowieści niezwykłe to zamknięta seria pięciu krótkich filmów. W literaturze tematu oraz Internecie często spotyka się nieprawidłowy tytuł serii Opowieści niesamowite, a sam cykl Opowieści niezwykłych bywa błędnie uzupełniany o inne krótkie filmy, które powstały w tym samym czasie (m.in. Błękitny pokój, Wenus z Ille, „Awatar”, czyli zamiana dusz, Duch z Canterville, Przeraźliwe łoże, Upiór, Zmartwychwstanie Offlanda).
Szach i mat!
[edytuj | edytuj kod]Genialny szachista Bartolomeo przyjmuje propozycję od tajemniczego Anglika. Ma grać dla niego w szachy za pomocą maszyny szachowej, na której figury zmienia się specjalną klawiaturą. Bez jego wiedzy, Anglik wykonuje mechaniczną lalkę o fizjonomii szachisty, zaś maszyna jest tylko przekaźnikiem ruchu figur dla lalki. Kolejni nieświadomi śmiałkowie przegrywają kolejne partie z robotem, za którego ruchami stoi coraz bardziej niezadowolony ze swego uwięzienia Bartolomeo.
- Andrzej Łapicki (Bartolomeo / mechaniczna lalka)
- Jan Kreczmar (Anglik)
- Kazimierz Rudzki (autor)
- Mieczysław Czechowicz (lokaj Anglika)
- Bogumił Kobiela (artysta wykonujący odlew twarzy Bartolomea)
- Ewa Wiśniewska (narzeczona Bartolomea)
Ślepy tor
[edytuj | edytuj kod]Profesor Ryszpans na opuszczonej stacji kolejowej wsiada do stojącego na bocznicy wagonu, a od dróżnika otrzymuje gazetę z jutrzejszą datą, relacją z katastrofy kolejowej i własnym nekrologiem. Rozpoczyna się podróż z dziwnymi pasażerami, pełna tajemniczych opowieści dróżnika.
- Jan Koecher (profesor Edward Ryszpans)
- Jacek Woszczerowicz (dróżnik Wawrzyniec Wiór)
- Kazimierz Rudzki (autor)
- Ryszard Pietruski (inżynier Zniesławski)
- Zofia Jamry (pasażerka)
- Lech Ordon (pasażer)
Ja gorę!
[edytuj | edytuj kod]Szlachcic Pogorzelski, herbu Krzywda, obejmuje z polecenia biskupa podupadły zamek w Samsonowie. Niedługo po wprowadzeniu się, szlachcic słyszy głos z zaświatów, komentujący każdą jego czynność. Pogorzelski szuka pomocy u swego biskupa. Okazuje się, że głos wołający „Ja gorę!” należy do zmarłego właściciela zamku, księcia Wilibalda Zatorskiego, który za swe zbrodnie pali się w ogniach piekielnych.
- Jerzy Turek (Pogorzelski)
- Władysław Hańcza (głos ducha księcia Zatorskiego)
- Kazimierz Rudzki (autor)
- Jerzy Wasowski (książę biskup)
- Cezary Julski (kowal)
- Krystyna Kołodziejczyk (dziewka folwarczna)
- Marian Opania (sługa Pogorzelskiego)
Mistrz tańca
[edytuj | edytuj kod]Józef spotyka tajemniczego nieznajomego, który zabiera go na nocną wędrówkę po zakamarkach warszawskiej kamienicy. Demoniczny nieznajomy znaczy swoją ścieżkę śmiercią. Jego ofiarą pada młody, butny poeta, rozrzutna dama, niefrasobliwa panna i niewierna żona. Sam tytułuje siebie „mistrzem tańca, który każdy musi zatańczyć”.
- Andrzej Łapicki (mistrz tańca)
- Bronisław Pawlik (Józef)
- Kazimierz Rudzki (autor)
- Zygmunt Hobot (poeta)
- Irena Karel (dama w salonie)
- Gustaw Lutkiewicz (właściciel sklepu)
- Wiesława Mazurkiewicz (klientka w sklepie)
- Ewa Wiśniewska (żona umierającego staruszka)
Pożarowisko
[edytuj | edytuj kod]Pewien człowiek, kpiący z przesądów, postanowił na miejscu znanym z częstych pożarów zbudować sobie dom i zamieszkać w nim z rodziną. Na wszelki jednak wypadek dom zbudowano z materiałów ogniotrwałych, a rodzina miała zakaz używania ognia. Lecz wkrótce nadarzyła się okazja do jego rozpalenia.
- Wiesław Michnikowski (Andrzej Rojecki)
- Mieczysław Czechowicz (zdun Józef Rojecki)
- Kazimierz Rudzki (autor)
- Alina Janowska (Rojecka)
- Aleksandra Leszczyńska (matka Rojeckiego)
- Zofia Merle (gosposia Rojeckich)
- Henryk Borowski (kolega Rojeckiego)