Oposulek
| Marmosops | |||
| Matschie, 1916[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – oposulek szary (M. incanus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
oposulek | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Didelphis incana Lund, 1840 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Podrodzaje i gatunki | |||
| |||
Oposulek[3] (Marmosops) – rodzaj ssaków z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące od Panamy po środkową część Ameryki Południowej[4][5][6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 7,9–19,4 cm, długość ogona 11,6–23,7 cm; masa ciała 11–140 g[5][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1916 roku niemiecki zoolog Paul Matschie w artykule poświęconym gatunkom z rodzaju Didelphis, opublikowanym na łamach Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin[1]. Jako gatunek typowy Matschie wyznaczył (oryginalne oznaczenie) oposulka szarego (M. incanus).
- Marmosops: rodzaj Marmosa J.E. Gray, 1821 (oposek); gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz’[8].
- Sciophanes: gr. σκιοφανης skiophanēs ‘cienisty, widmowy’, od σκια skia, σκιας skias ‘cień, widmo’; -phanēs ‘pokazujący’, od φαινω phainō ‘pokazywać’[2]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Marmosa parvidens Tate, 1931.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki zgrupowane w dwóch podrodzajach[9][4][10]:
| Podrodzaj | Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[5][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[5][4][7] | Podstawowe wymiary[5][7] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) |
Status IUCN[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sciophanes | Marmosops juninensis | (Tate, 1931) | oposulek peruwiański | monotypowy | środkowe Peru | DC: 10,4–11 cm; DO: 13,3–13,7 cm; MC: około 27 g | VU | |
| Sciophanes | Marmosops bishopi | (Pine, 1981) | oposulek mały | monotypowy | południowo-wschodnia Kolumbia, wschodni Ekwador, wschodnie Peru, zachodnia Brazylia oraz północna i wschodnia Boliwia | DC: 7,9–11,1 cm; DO: 11,6–15 cm; MC: 11–31 g | LC | |
| Sciophanes | Marmosops ojastii | F.J. García, Sánchez-Hernández & Semedo, 2014 | monotypowy | zachodnia i północna Wenezuela | DC: około 9,7 cm; DO: około 13,8 cm; MC: brak danch | NE | ||
| Sciophanes | Marmosops chucha | Díaz‐Nieto & Voss, 2016 | monotypowy | północna Kolumbia | DC: 9,9–10,9 cm; DO: 13,4–14,1 cm; MC: 25–26 g | NE | ||
| Sciophanes | Marmosops magdalanae | Díaz‐Nieto & Voss, 2016 | monotypowy | zachodnio-środkowa Kolumbia | DC: 9,9–10,6 cm; DO: 12,5–13,2 cm; MC: około 24 g | NE | ||
| Sciophanes | Marmosops carri | (J.A. Allen & F.M. Chapman, 1897) | monotypowy | północna Wenezuela oraz Trynidad i Tobago | DC: 12,6–15,5 cm; DO: 15,2–18,3 cm; MC: 41–85 g | NE | ||
| Sciophanes | Marmosops fuscatus | (O. Thomas, 1896) | oposulek śniady | monotypowy | zachodnia i północna Wenezuela | DC: 13,2–14 cm; DO: 14,7–15 cm; MC: około 69 g | DD | |
| Sciophanes | Marmosops invictus | (E.A. Goldman, 1912) | oposulek panamski | monotypowy | Panama | DC: 10,4–12,1 cm; DO: 12,4–14,7 cm; MC: brak danych | LC | |
| Sciophanes | Marmosops handleyi | (Pine, 1981) | oposulek reliktowy | monotypowy | północno-zachodnia Kolumbia | DC: 10,4–12,2 cm; DO: 12,9–14,9 cm; MC: 21–29 g | CR | |
| Sciophanes | Marmosops pinheiroi | (Pine, 1981) | oposulek gujański | monotypowy | południowo-wschodnia Wenezuela, region Gujana i północna Brazylia | DC: 9,1–10,5 cm; DO: 12–14,5 cm; MC: 17–23 g | LC | |
| Sciophanes | Marmosops woodalli | (Pine, 1981) | monotypowy | północna Brazylia | DC: 9–11 cm; DO: 12,5–14,3 cm; MC: 15–28 g | NE | ||
| Sciophanes | Marmosops parvidens | (Tate, 1931) | oposulek drobnozębny | monotypowy | region Gujana i północna Brazylia | DC: – cm; DO: – cm; MC: – g | LC | |
| Sciophanes | Marmosops pakaraimae | Voss, B.K. Lim, Díaz‐Nieto & Jansa, 2013 | oposulek pakaraimski | monotypowy | południowo-wschodnia Wenezuela i zachodnia Gujana | DC: 10,4–11,6 cm; DO: 15,1–16,9 cm; MC: 25–33 g | VU | |
| Sciophanes | Marmosops marina | Ferreira, Mendes-Oliveira, Lima-Silva & R.V. Rossi, 2020 | monotypowy | zachodnio-środkowa Brazylia | DC: 6,4–11,2 cm; DO: 12–16 cm; MC: 15,1–30 g | NE | ||
| Marmosops |
|
Marmosops incanus | (Lund, 1840) | oposulek szary | monotypowy | południowo-wschodnia i wschodnio-środkowa Brazylia | DC: 10–19,4 cm; DO: 14–24 cm; MC: 20–140 g | LC |
| Marmosops | Marmosops paulensis | (Tate, 1931) | oposulek parański | monotypowy | południowo-wschodnia Brazylia | DC: 9,8–15,3 cm; DO: 14,5–21 cm; MC: 16–70 g | LC | |
| Marmosops | Marmosops caucae | (O. Thomas, 1900) | oposulek równikowy | monotypowy | wschodnia Panama, Kolumbia, południowo-zachodnia Wenezuela, Peru, zachodnia Brazylia i północna Boliwia | DC: 9,7–15,2 cm; DO: 13,2–20 cm; MC: 25–51 g | LC | |
| Marmosops | Marmosops soinii | Voss, Fleck & Jansa, 2019 | monotypowy | zachodnie Peru | DC: 10,6–13,6 cm; DO: 14,5–18,5 cm; MC: 33–54 g | NE | ||
| Marmosops | Marmosops ocellatus | (Tate, 1931) | oposulek oczkowany | monotypowy | środkowa i wschodnia Boliwia oraz południowo-zachodnia Brazylia | DC: 10,4–14 cm; DO: 14,6–18,6 cm; MC: 23–51 g | LC | |
| Marmosops | Marmosops creightoni | Voss, Tarifa & Yensen, 2004 | oposulek górski | monotypowy | zachodnia Boliwia | DC: 11,4–14 cm; DO: 15–17,7 cm; MC: 32–54 g | DD | |
| Marmosops | 
|
Marmosops noctivagus | (Tschudi, 1844) | oposulek białobrzuchy | monotypowy | północno-wschodnia Kolumbia, wschodni Ekwador, Peru, Boliwia i zachodnia Brazylia | DC: 11,8–16,3 cm; DO: 15,4–20 cm; MC: 35–85 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, CR – gatunek krytycznie zagrożony, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b P. Matschie. Bemerkungen über die Gattung Didelphis L. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. 1916, s. 267, 1916. (niem.).
- ↑ a b J.F. Díaz‐Nieto, S.A. Jansa & R.S. Voss. DNA sequencing reveals unexpected Recent diversity and an ancient dichotomy in the American marsupial genus Marmosops (Didelphidae: Thylamyini). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 176 (4), 2016. DOI: 10.1111/zoj.12343. (ang.).
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 3–4. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 54–56. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 181–186. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Marmosops. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b c d Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 39–41. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 175. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
- ↑ C. Ferreira, A.C. Mendes-Oliveira, L.G. de L. Silva & R.V. Rossi. Taxonomic review of the slender mouse opossums of the „Parvidens” group from Brazil (Didelphimorphia: Didelphidae: Marmosops), with description of a new species. „Zootaxa”. 4890 (2), s. 208, 2020. DOI: 10.11646/zootaxa.4890.2.3. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-08]. (ang.).